Voor iedereen een baan die past - Hoofdinhoud
Werk is het belangrijkste voor mensen dat er is. De PvdA streeft altijd naar zo veel mogelijk werkgelegenheid. Een actief werkgelegenheidsbeleid is dus noodzakelijk, maar het huidige kabinetsbeleid kost juist alleen maar banen. Deze woorden vormen de inleiding van mijn bijdrage aan de behandeling van de begroting voor 2011 van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Tijdens dit debat presenteer ik ons geactualiseerde plan voor mensen met een arbeidshandicap. De PvdA pleit voor één regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt, maar wel met vergroting van kans op werk en zonder verlaging van de uitkering.
Hieronder mijn integrale spreektekst. Klik hier voor het plan 'Kansen geven, kansen grijpen.'
'Voorzitter,
Werk is het belangrijkste voor mensen wat er is. Daarom streeft de PvdA altijd naar zo veel mogelijk werkgelegenheid. Betaalde arbeid vormt de bron van een zelfstandig inkomen. Het is voor veel mensen de basis voor (zelf) respect. Met hun werk leveren mensen een bijdrage aan de samenleving. Dat geldt overigens ook voor al die mensen die vrijwilligerswerk doen. Maar voor de PvdA staat voorop dat iedereen recht heeft op betaald werk en op een goede opleiding om aan dat werk te komen.
De PvdA vindt het daarom noodzakelijk dat er een actief werkgelegenheidsbeleid is. Dat is de reden dat wij bij het uitbreken van de economische crisis niet stil in een hoekje zijn gaan zitten maar een effectief werkgelegenheidspakket hebben gemaakt. Dit was een van de redenen om de deeltijd ww in te stellen. En het crisispakket is goed voor Nederland gebleken. Niet alleen voor de werkgelegenheid. Maar ook voor de economische groei. Dat kunnen we jammer genoeg niet zeggen van het huidige kabinetsbeleid. Want het huidige kabinetsbeleid kost alleen maar banen. 110.000 stuks om precies te zijn, zeg maar de stad Utrecht.
Op dit moment ondervinden werknemers in diverse sectoren nog steeds de gevolgen van de economische crisis. In ons recentelijk overleg over de arbeidsmarkt heb ik minister Kamp hier naar gevraagd. Wat gaat hij doen om dit te voorkomen. Zijn antwoord was onthullend. Hij gaat namelijk 'niets' doen. Ja wachten tot het beter wordt.
Want het zal goed komen omdat in de toekomst er tekorten op de arbeidsmarkt worden verwacht.
-
-Die tekorten kunnen we inderdaad verwachten in het onderwijs en de zorg. Daar zou het kabinet dus flink moeten investeren om nu mensen binnen te halen. Niets is minder waar. Van oudsher werken veel vrouwen in de zorg en het onderwijs. Zij zien hun kansen op werk verminderen omdat er zo fors op de kinderopvang wordt bezuinigd dat het voor hun lastig zal zijn om arbeid lonend te krijgen. Tegelijkertijd worden de salarissen ook in deze sectoren als het aan de overheid ligt op nul gezet. En worden de kansen voor 30plussers om zich naar deze sectoren te laten omscholen vernietigd. (hier vragen naar hoe het staat met uitvoering motie Cohen.)
-
-Wat we zeker weten is dat er een flinke mismatch is tussen vraag en aanbod. De vraag richt zich vooral op hoger opgeleiden, terwijl we weten dat de komende periode juist mensen met een lage of middenopleiding hun werk zullen verliezen. Dan zou je dus een plan verwachten van dit kabinet om mensen te scholen. Maar nee dat plan is er niet. Sterker nog er wordt zwaar bezuinigd op re-integratiemiddelen, 1.2 miljard een bizar bedrag. Daar waar gemeenten de afgelopen jaren succesvol mensen aan het werk hebben kunnen helpen, worden ze nu gekort. En niet zo’n beetje.
-
-Wat er nog over blijft van die krappe arbeidsmarkt, zien we pas over jaren. Op de korte termijn dreigt werkloosheid. De effecten van de crisis zijn nog niet voorbij, maar vooral de draconische kaasschaaf methode van bezuinigingen van het kabinet veroorzaakt nu al stagnatie in de markt. Een voorbeeld dat u misschien niet zo verwachten maar door bijvoorbeeld alle reorganisaties bij landbouw en EZ verdwijnen gelden die ingezet zouden worden in bijvoorbeeld de bouw/. Betrokken bedrijven zien hun opdrachten verdwijnen met als gevolg mensen op straat. Waar is het geld gebleven tbv van de crisismaatregelen om mensen daar aan het werk te houden en bijvoorbeeld tegelijkertijd scholen op te knappen en energiezuinig te maken. Het geld is verdwenen en in de bouw en aanverwante sectoren staan er steeds meer mensen op straat.
De minister lijkt er voorlopig niet warm of koud van te worden. Hij wacht - nogmaals - af tot het beter wordt. Dat kunnen we ons niet permitteren. Dus ik doe vandaag een dringend beroep op de minister. Kom met voorstellen.
-
-om sectoren waar het extra slecht gaat te helpen,
-
-om extra mensen op te leiden voor de tekortsectoren
-
-en tenslotte om te stoppen met zinloze kaasschaaf bezuinigingen die niets opleveren behalve dat de economie verslechterd.
Ik zou graag van het kabinet een hernieuwd perspectief krijgen op welke sectoren het de komende tijd moeilijk gaan krijgen en welke minder; graag een toezegging op dit punt. Verder doen wij een voorstel voor een meer duurzame variant op de deeltijd ww - Mijn collega Vermeij zal daar zometeen meer over zeggen
Effectieve crisisaanpak
De kritiek van toenmalig partijleider Rutte van de VVD op de crisisaanpak is dan ook inmiddels verstomd, zo konden we bij het debat over de regeringsverklaring horen. De VVD fractie zingt inmiddels dan ook een behoorlijk toontje lager. Slimmer en sneller bezuinigingen wilde Rutte. En wat zien we nu. Het houtje-touwtje pakket van het kabinet doet Nederland in een slechte economische positie terecht komen. Niet alleen verliezen we banen ,we verliezen ook innovatie, slagkracht en dalen in de internationale ranglijsten.
Ook hier weer de vraag: wat doet de Minister die het meeste belang heeft bij een goed draaiende economie. Het antwoord kan toch niet “niets” zijn, geen beleid, geen voorstellen?
Koopkrachtontwikkeling
Bij de beantwoording van de Kamervragen bij de begroting viel het op dat de vragen over koopkrachtontwikkeling niet of nauwelijks werden beantwoord. Reden voor mijn fractie om verheldering te vragen. Gisteren kregen we op de valreep een brief. Met heel veel zinnen wordt gezegd dat er “niets” te zeggen valt over de koopkrachtontwikkeling van 2012 en verder. Als reden wordt opgegeven dat voor de meeste bezuinigingen nog geen plannen zijn, dat we “niets” weten over loon en prijsontwikkeling. Kortom ook hier geldt geen idee. Dat baart ons zorgen want als je niet weet waar het heen gaat, hoe kun je je hier dan effectief op voorbereiden?
Voor 2011 weten we het wel. De zwakste worden getroffen. Alleen de hoogste inkomensgroepen gaan er op vooruit maar de middengroepen en de laagste inkomens betalen de rekening. Jammer voor Henk en Ingrid. Zij leveren in. Jammer ook voor Anja - Henk’s ex - zij levert het meeste in want bijstandsmoeders met een uitkering leveren maar liefst 13% in.
Op onze vragen aan de minister om precieze cijfers te geven over de koopkrachtontwikkeling wordt ontwijkend gereageerd. Laat ik een voorbeeld geven.
Wij vroegen of de (vraag 57) regering kan aangeven hoe groot de inkomensachteruitgang is voor een alleenstaande ouder die vier dagen gaat werken op minimumloonniveau en kinderen heeft die naar de kinderopvang gaan? Het antwoord is verhullend. De inkomensverandering voor een alleenstaande ouder die vanuit de bijstand 4 dagen gaat werken tegen minimumloon is -5%, ja als de kinderen naar de bso gaan. Maar wij willen van de minister weten wat de inkomensverandering van deze alleenstaande ouder is die 2 kinderen heeft die 4 volle dagen naar de creche / kinderopvang gaan?
Wij denken namelijk dat het nog veel meer is dan die 5 procent. Ook willen we graag een reactie van de minister op de brandbrief die geschreven is door de AnBO die aangeeft dat de koopkracht van ouderen met een zorgvraag.
Dit kabinet voert een beleid waarin letterlijk de rijken rijker worden en de armen armer. Ouderen, alleenstaanden met kinderen, arbeidsgehandicapten allemaal zijn ze de dupe. Maar hoe zit het met de middeninkomens. Gaan zij er - zoals wij denken ook fors op achteruit? En wil het kabinet daar niet voor uit komen?
Uit de brief die de minister ons stuurde blijkt dat modale verdieners er een halve procent op achteruitgaan. Tenminste als ze geen kinderopvang gebruiken want dan gaat er nog eens 1 tot 1 en een kwart procent vanaf. Bijna 2 procent dus.
Werkende armen
Ook de groep arme werkenden wordt groter door het kabinetsbeleid. Langdurig werken onder het minimuloon krijgt vaste voet aan de grond. Mensen met een beperking of mensen die langdurig werkloos zijn worden gedwongen onder het minimumloon te werken . Het kabinet kiest niet voor loonkostensubsidies maar voor loondispensatie. Met loonkostensubsidie krijgen mensen gewoon een fatsoenlijk salaris, voelen ze zich gewaardeerd. Met loondispensatie worden mensen gediskwalificeerd.
Werken moet lonen zegt het kabinet. Maar blijkbaar geldt dat alleen maar als je een dure villa hebt in een mooie wijk. Niet als je bijvoorbeeld de pech had dat je bedrijf failliet ging.
Mensen die buiten hun schuld door de crisis in de problemen zijn gekomen. Zijn extra de dupe. Ik kan me nog herinneren hoe we gevochten hebben in het vorige kabinet om extra geld te krijgen voor de schuldhulpverlening. En nu de mensen het nodig hebben, haalt het kabinet het geld gewoon weer weg. Onbegrijpelijk. Juist in deze crisistijd komen mensen in de problemen. Mensen die hun baan verliezen doordat hun bedrijf failliet gaat. Juist nu moet er voldoende geld zijn voor goede schuldhulpverlening zodat mensen weer een nieuwe start kunnen maken.
Voor de schuldhulpverlening was in het crisispakket een bedrag voor 2011 gereserveerd van 50 mln.
Ook schenkt het kabinet geen aandacht aan de jeugdwerkloosheid van 11% en in het bijzonder de jeugdwerkloosheid van allochtone jongeren 24%. De PvdA vraagt de minister dringend de middelen die voor 2011 waren gereserveerd, daarvoor beschikbaar te blijven stellen. (30 mln. voor 2011)
Wsw-wajong en de bijstand
En dan als klap op de vuurpijl de bezuinigingen op mensen die het zwakste staan. De arbeidsgehandicapten. De staatssecretaris struikelt bijna over zijn woorden als hij het er over heeft. Over die ene regeling voor mensen aan de onderkant vd arbeidsmarkt, over het op een hoop gooien van mensen met en zonder een arbeidshandicap. Over bezuinigen op de instroom in de wsw. Over mensen langdurig onder het minimumloon laten werken? Over jongeren afhankelijk maken van hun ouders? Over het speciaal onderwijs om zeep helpen? Over 30.000 banen minder in de wsw.
De staatssecretaris heeft een loze ambitie als hij op deze manier mensen aan het werk wil helpen, zonder een verplichting bij werkgevers te leggen, zonder mensen een behoorilijk inkomen te laten verdienen en zonder mensen begeleiding te bieden. Hij verbindt zijn lot er aan. Maar wanneer valt de hakbijl dan. Voor die wsw-ers gaat dat al snel. Want al in 2011 staat er een bezuiniging van 120 miljoen voor de deur.
En wat is dan zijn plan? Het duurde weken maar maandag kwam dan de lang beloofde brief met een taakstellende bezuiniging en een datum van invoering, maar verder weer.helemaal 'niets'.
Achter stoere taal en voorstellen die te lang op zich laten wachten gaat wel een wereld schuil; mensen hebben hier onder te lijden. Laat me u een voorbeeld schetsen. Ik kreeg een mailtje van mevrouw van der Steen Zij schrijft mij: “Mijn dochter zit sinds 2004 in de Wajong (partieel). Ze werkt nu 4 ochtenden en dat is het maximale wat ze kan door haar beperking. Ze heeft traumatisch hersenletsel opgelopen en de rek is er uit qua herstel. Hoe moet zij nu zelfstandig kunnen leven als haar uitkering wordt gekort tot bijstandsniveau? Ze is en blijft dan afhankelijk van anderen zoals haar vriend nu en anders haar ouders. Wat is dit voor asociaal beleid? Waar is de menselijke waardigheid dat ze ook indien nodig zelfstandig kan leven?” Ik vraag me af of deze staatssecretaris het lef heeft om de mensen die het raakt uit te gaan leggen dat zijn plan sociaal is, dat het niet een foute bezuiniging op de verkeerde groep is.
De PvdA heeft wel een degelijk plan, sociaal bovendien. Wij presenteerden dit al twee jaar geleden. Een plan dat mensen juist helpt hun kracht te benutten. Inderdaad 1 regeling voor alle mensen met een arbeidshandicap maar wel met vergroting van kans op werk en zonder verlaging van de uitkering.
Punten plan 'Kansen geven, kansen grijpen':
-
-Centraal staat om mensen ondersteuning te bieden die ze nodig hebben om hun weg te vinden op de reguliere arbeidsmarkt.
-
-Uitgangspunt is het liefst zo veel mogelijk mensen bij een reguliere werkgever aan de slag.
-
-Wij doen dit door middel van loonkostensubsidies, dit wil zeggen dat werkgevers de mindere productiviteit van hun medewerkers t.o.v. hun collega’s vergoed krijgen.
-
-Voordeel van de werknemer is dat hij gewoon een salaris krijgt uitbetaald en niet meer afhankelijk is van een uitkering.
-
-Bij aanbestedingen door Rijk en Gemeenten wordt de voorwaarde gesteld dat 5% van de aannamesom ingezet moet worden om langdurig werkzoekenden en/of arbeidsgehandicapten aan het werk te helpen.
-
-Wij stellen een quotum in voor middelgrote en grote bedrijven voor het in dienst hebben van arbeidsgehandicapten. De boete bedraagt 5000 euro per arbeidsgehandicapte die een bedrijf te weinig in dienst heeft. Middelgrote bedrijven kunnen ook aan de quotum verplichting voldoen door bepaalde werkzaamheden uit te besteden aan sociale ondernemingen, die voor het overgrote deel werken met mensen met beperkingen.
Wij bieden i.t.t. het kabinet mensen ondersteuning en begeleiding die zonder zich niet kunnen redden op de arbeidsmarkt. Wij laten mensen niet langdurig werken onder het minimumloon, mensen krijgen gewoon een fatsoenlijk salaris en zijn niet meer afhankelijk van een uitkering.
Wij zullen graag naast het traject de Krom, ons eigen traject starten. Uiteraard zullen wij onze plannen ook voorleggen aan alle betrokkenen. En wij zijn er van overtuigd dat voor ons plan aan het einde van de rit meer steun zal zijn dan voor het kabinetsplan nou ja plan, voor het kabinetsproces.
Flexwerkers/fatsoenlijk werk
Werk daar draait het om. En werk is meer dan een inkomen. Werk gaat ook over fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden, fatsoenlijke arbeidsomstandigheden, waardering voor wat je doet, inspraak en medezeggenschap. De kwaliteit van arbeid bepaalt mede de stand van de beschaving van een land.
Over al deze zaken lezen we helemaal “niets” in het regeerakkoord. En ook niet over de snelle groei van het aantal flexbanen. We vroegen de minister er maar eens naar. En we verzanden in een discussie over aantallen. Waar UWV stelt dat al bijna 1/3 van de werknemers in een flexibele schil werkt (zo’n kleine 2 miljoen mensen) weet de minister dit niet. En nieuwe cijfers heb ik ook niet gekregen. Ook het aantal mensen dat leeft van een combinatie van kleine baantjes wordt groter en groter. Kleine baantjes die de huur niet betalen, die niet voldoende bieden voor een nieuwe jas voor de kinderen en waarin je geen sociale zekerheid of pensioen kunt opbouwen, waarin je niet verzekerd bent tegen ziekte.
Wij voerden al een discussie met de minister over de kleine banen regeling en we blijven erbij dat deze destructief werkt voor jongeren. We roepen de minister, ook op dit punt, op om met voorstellen te komen om de positie van flexwerkers de komende tijd te verbeteren. Zaken als betere toegang tot scholing, opzegtermijnen en goede begeleiding van zieken moeten echt beter; als dat betekent dat flexwerk daarmee minder aantrekkelijk wordt dan solide arbeidscontracten is dat mooi meegenomen. We hopen op voortvarendheid van deze minister. Anders zullen wij zelf samen met de SP en hopelijk ook andere partijen met iniitiatiefvoorstellen komen.
Ook stelde mijn collega’s Vermeij en Smeets eerder dit jaar Kamervragen over de arbeidsongeschiktheidsverzekeringen die veel ZZP’ers hebben; vaak is dit een peperdure gatenkaas. Duur, omdat de premies niet zijn op te brengen. En gatenkaas omdat vaak wezenlijke zaken niet gedekt worden; een stukadoor die ooit last van een knie kreeg na een voetbalwedstrijd kan twintig jaar later fluiten naar een vergoeding voor niet gewerkte uren als hij per ongeluk van een ladder valt.
Dat moet beter en NEE minister, dat is niet, zoals u schreef, slechts een kwestie van de verzekeraars zelf. Dit is geen eerlijke markt en ook onze participatiegraad heeft daaronder te lijden.
Kinderopvang en kindregelingen
Economische zelfstandigheid voor vrouwen is van groot belang. Het delen van arbeid en zorg is voor mannen en vrouwen van belang. Dat kunnen we op een heleboel manieren stimuleren.
-
-een betere afstemming van alle verlofregelingen
-
-een verlenging van het vaderschapsverlof
-
-het recht op flexibele werktijden
-
-de invoering van brede scholen
-
-betere openingstijden van openbare voorzieningen
-
-en natuurlijk goede kinderopvang
Inmiddels lijkt het een grijsgedraaide plaat, maar nog steeds is het nodig dit plaatje te draaien en te herhalen en te draaien en te herhalen. Voorlopig lijken de initiatieven van de kamer te moeten komen. Want ook hier doet de minister helemaal niets. Toch zou ik hem willen uitdagen. Nu hij weet dat er een kamermeerderheid is om een wettelijk recht op flexibele werktijden te regelen, gaat hij toch zelf toch wel dit initiatief nemen?
Over de kinderopvang hebben we het uitgebreid gehad. De voorstellen die er liggen zijn desastreus. We dienden al verschillende moties in. Vandaag proberen we nogmaals met een amendement de schade te herstellen. Het kan toch niet zo zijn dat de emancipatieklok juist door een vvd minister zoveel jaar wordt teruggezet?
Hervormingen op de arbeidsmarkt
Ja en dan. Dan komen we natuurlijk toch even terug op al die plannen om de arbeidsmarkt te hervormen. Ik weet nog dat de premier, toen nog gewoon Mark Rutte van de VVD, bij de APB in 2008 sprak over de verderfelijke invloed van de polder. Hij zei toen tegen mijn collega Van Geel: “U gelooft heilig in die polder, u gelooft heilig in die organisaties van werkgevers en werknemers. Als die het maar met elkaar eens zijn, hoeft de politiek zich er niet meer mee te bemoeien!” Rutte vond het toen schandalig dat het kabinet een voorstel van de sociale partners serieus nam, omdat er te weinig vernieuwing in zou zitten.
Nu is het 2010 en zitten wij met een kabinet dat alleen maar snoeit, zonder visie, zonder vernieuwing. Intussen wordt er door de sociale partners keihard gewerkt aan een antwoord op veel vragen die het kabinet laat liggen. Hopelijk ontgaat de ironie hiervan u niet. Het zou zo mooi zijn als dit kabinet ook met iets komt voor de ‘hardwerkende Nederlander’; een plan voor ouderen op de arbeidsmarkt bijvoorbeeld.
Die grote visies zien we met regelmaat wel van de SER voorbij komen. Over marktwerking en zzp-ers bijvoorbeeld. Deze adviezen bleven helaas tot dusver zonder reactie van het kabinet. Ik vraag de regering vandaag om de SER serieus te nemen en te reageren op de belangrijke voorstellen die zij doet.
In de verste verte zien wij nog geen sociaal akkoord, zien we geen participatieplannen Het kabinet wil eventueel dan wel de AOW-leeftijd verhogen naar 66 jaar. Maar waar Donner en Klijnsma zich in het vorige kabinet nog verplichten om daarvoor eerst de arbeidsparticipatie van ouderen te vergroten, doet het kabinet ook hier niets.
Ik doe de minister vandaag daarom graag zelf een suggestie. Het kabinet geeft een bonus weg aan oudere werknemers met goede salarissen (ongeveer de helft van het budget gaat naar mensen die meer dan 2 x modaal verdienen), waardoor deze mensen gem. 1 maand langer gaan werken. Het gaat dan wel om honderden miljoenen. Wij willen dit geld anders gaan zitten, wij willen dat dit geld besteed wordt aan mensen waarvan we weten dat ze hun huidige functie niet kunnen volhouden tot aan de pensioengerechtigde leeftijd. Zij zouden aanspraak moeten kunnen maken op een “mobiliteitsbonus” waardoor ze zich kunnen omscholen naar taken/banen die ze wel met plezier kunnen vervullen tot aan de pensioenleeftijd.
Verder willen wij een Nationaal Programma Optimale inzetbaarheid met een ambassadeur in het leven roepen. Hierin worden goede voorbeelden uitgewisseld, hoe je tot een optimale inzetbaarheid van werknemers van alle leeftijden kunt komen. Er zijn helaas nog steeds teveel vooroordelen over oudere werknemers, wij moeten met zijn allen een cultuuromslag bewerkstellingen. Dit gaat echt niet vanzelf. Oudere werknemers hebben vaak andere vaardigheden dan jongere werknemers en beschikken vaker over een groter netwerk. Oudere werknemers kunnen echt nog steeds leren. Vooral in het MKB is er nog een wereld te winnen.
Ook komt er wat ons betreft onderzoeksgeld beschikbaar om de ervaringen met duurzame inzetbaarheid te kunnen monitoren.
Hopelijk kan de minister deze voorstellen overnemen. En ook horen wij graag hoe het staat met staat met het akkoord van werkgevers en werknemers over het verhogen van de participatie van ouderen? Wij zijn benieuwd want we hopen niet dat deze minister in deze houden blijft zitten. Want dan blijft hij wachten. En waarop? Tot het beter wordt? Of tot zijn tijd er op zit?'