Nederland wordt grauwer en killer - Hoofdinhoud

De cultuurwoordvoerders van SP, D66, PvdA en GroenLinks in de Tweede Kamer waarschuwen voor de dreigende kaalslag in de cultuursector.

Jasper van Dijk (SP), Boris van der Ham (D66), Jetta Klijnsma (PvdA) en Mariko Peters (GroenLinks) zijn cultuurwoordvoerders in de Tweede Kamer.

De enorme bezuinigingen op cultuur slaan in als een bom. Zonder ingrijpen moeten per 1 januari 2013 talloze culturele instellingen hun deuren sluiten. Nederland zal grauwer en killer worden.

Uiteraard hoeft de cultuursector in tijden van bezuinigingen niet te worden ontzien. Maar een korting van ruim 25 procent is disproportioneel. Andere keuzes zijn wel degelijk mogelijk. Denk aan de hypotheekrenteaftrek voor de hoogste inkomens of de geldslurpende Joint Strike Fighter. In de Tweede Kamer zullen wij dan ook voorstellen om de cultuurbezuinigingen ergens anders op te vangen.

Ondanks het enorme bedrag heeft de Raad voor Cultuur advies uitgebracht zonder aan de omvang van de bezuinigingen te tornen. Het was een welhaast onmogelijke opdracht, maar toch heeft de raad zich ingezet om de kortingen met zo min mogelijk schade in te vullen. Dat had hij net zo goed kunnen laten, blijkt nu. Want staatssecretaris Zijlstra heeft het advies van de raad doodleuk naast zich neergelegd. Dat gaat lijnrecht in tegen het principe van de liberaal Thorbecke, die zei dat de politiek zich niet moet bemoeien met de inhoud van de kunsten. Wat bovendien opvalt is dat Zijlstra ervoor kiest om met name te snijden in de brede basis van het cultuuraanbod. Daarmee worden kunst en cultuur meer dan ooit een zaak van de elite.

Om de schade te beperken zou de regering één cruciaal advies van de Raad voor Cultuur moeten overnemen: de bezuinigingen uitsmeren over meerdere jaren, zodat deze niet in 2013 in één keer botweg worden opgelegd. Het kost de regering geen cent extra, maar geeft de sector wel tijd om in te spelen op de nieuwe situatie. Nu hebben instellingen niet veel meer dan één jaar de tijd om zich voor te bereiden op de grote klap. Dat is veel te kort waardoor nodeloos slachtoffers zullen vallen. Gedwongen ontslagen leiden bovendien tot onnodige extra kosten en werkloosheid. Dat kan vermeden worden door de sector meer tijd te geven.

De botte houding naar de kunsten is verbazingwekkend, vooral voor CDA en VVD. Die partijen hechtten voorheen grote waarde aan een bloeiend cultuurbeleid, ondanks de scherpe meningsverschillen over de invulling. Dat de overheid daarbij een belangrijke ondersteunende rol heeft, stond ook bij hen niet ter discussie. De btw-verhoging op tickets is al helemaal onbegrijpelijk vanuit VVD-perspectief. Een ordinaire belastingverhoging die rechtstreeks indruist tegen het doel om de cultuursector ondernemender te maken.

Ook interessant voor Rutte cum suis: kunst en cultuur zijn economisch zeer lucratief, blijkt uit talloze onderzoeken. Het is logisch dat regio's en steden aantrekkelijker worden met een bloeiend cultuuraanbod. Bedrijven en mecenassen kijken daar goed naar, zeker als ze zelf ook deel uitmaken van de creatieve industrie.

Minstens zo belangrijk is de intrinsieke waarde van cultuur. Zonder kunst en cultuur geen fantasie en bezieling, vernieuwing en vooruitgang. Zonder kunstenaars geen krachtige publieke ruimte of een prikkelende invulling van de vrijheid van meningsuiting. Zonder professionele kunstenaars ook geen amateurkunst: de beeldend kunstenaar die lesgeeft in het buurthuis, de streetdance-groep die gebruikmaakt van een professionele choreograaf, het schooltoneel dat nu nog voor een vriendenprijsje mag optreden in de schouwburg. En ondanks mooie woorden van het kabinet over jongeren die in aanraking moeten komen met cultuur, wordt ook de succesvolle cultuurkaart afgeschaft. Wij stellen vast dat Nederland kil en grauw gaat worden, alsof je elke dag zuurkool met worst moet eten.

Daarom is ons verzoek aan de regeringspartijen eenvoudig: verlaag de bezuinigingen op cultuur. Als dat niet gaat, hebben wij een alternatief verzoek dat geen cent kost. Smeer de bezuinigingen uit over meerdere jaren. De coalitie verdient oprecht complimenten als zij dit gebaar zou maken.