Drie keer crisis en een tragedie - Hoofdinhoud

Enkele dagen werken in New York geven altijd een ander perspectief op gebeurtenissen.

Over tegenstelling gesproken: het was daar geen koude regen maar een echte hittegolf. Meer dan veertig graden en tropisch. De stad is er niet op berekend en er heerste een soort crisis alert.

Direct in rangorde na de crisis in het lokale klimaat werd het nieuws beheerst door de crisis van het Amerikaanse budgetdeficit. Op 2 augustus a.s wordt er een wettelijk uitgavenplafond van kracht. Verschillende staten hebben al de alarmbel geluid: wegenbouw programma’s, scholarship uitbetalingen voor scholen enz. worden allemaal opgeschort. Want geen federaal geld uit Washington betekent lokaal ook een probleem.

Vόόr 2 augustus moet President Obama overeenstemming bereiken met de hem vijandige Republikeinen over het overheidsbudget. Zonder hen immers geen meerderheid. Maar een fenomeen dat wij zullen herkennen speelt ook in Washington: de gematigden durven geen weerstand te bieden aan de extremen. Bij de Republikeinen is dat in eigen gelederen, namelijk de Tea Party. Extreem is geen overdreven duiding van wat zij willen (en vooral niet willen). Overheidsbemoeienis staat in hun ogen gelijk aan de ergste vorm van inbreuk op de Amerikaanse Droom.

De onderhandelingen tussen het Witte Huis en het Congres duren nu al maanden. “Can they say yes to anything?” vroeg een voor zijn doen zeer geïrriteerde President Obama zich gisteren af in een ingelaste persconferentie. Het wederzijds beschuldigen is begonnen. De verdeeldheid is groot en President Obama heeft al vergaande - voor sommigen: teveel -concessies gedaan. Maar het is niet genoeg voor de republikeinse hardliners.

Tenslotte de derde crisis die veel aandacht trok was de oplossing van de Griekse schuldenproblematiek. Een vrije val van de Euro zou grote gevolgen zou hebben voor het wereldwijde financiële systeem en dus ook voor de banken en verzekeringen in New York . Bijna hilarisch maar toch echt gebeurd: de EU werd aan het Amerikaanse publiek ten voorbeeld gesteld omdat die wèl een crisis wist aan te pakken (al duurde het even).

Ik heb nog niet alle details van het pakket kunnen lezen. Maar gebaseerd op de internationale nieuwsanalyses heeft het er alles van dat de populistische inzet van onze Minister van Financiën Jan Kees de Jager om de extremen in eigen kring (PVV bijvoorbeeld) te plezieren (“de banken betalen mee” (..) “elke cent aan Griekenland komt teug”) ironisch genoeg een boemerang-effect heeft gehad: in plaats van minder Europa krijgen we méér EU zeggenschap!

Gelukkig maar. De versterking van een Europees IMF om in te grijpen en de begrotingsdiscipline te versterken is onvermijdelijk. Een monetaire unie kan nu eenmaal niet zonder een politieke unie. Natuurlijk komt dat geld niet terug, althans niet van de Grieken, wel via de EU -economie.

De Griekse drachme opnieuw invoeren is Tea Party taal. Zo is dierenvriend Dion Graus (PVV) zonder het te merken een strijdmakker geworden van de ijsberen en zeehondenjager Sarah Palin.

Juist voor het afronden van deze weblog kwam het nieuws van het drama in Noorwegen door. Dat is niet onder crisis te rangschikken maar onder tragedie zonder weerga. Grote bewondering heb ik voor de moed van Jens Stoltenberg, de Noorse premier. Hij kent vele slachtoffers en hun families persoonlijk en heeft desondanks de grootheid om te verklaren dat meer democratie en openheid het antwoord moet zijn op deze gruweldaden. ”The Open Society and its ennemies”. Karl Popper gaf zijn beroemde boek terecht die mooie titel, die juist nu zo goed begrepen is door de Noorse premier. De vijanden van de open samenleving zijn er altijd geweest en extreem zijn ze het meest gevaarlijk.

Volgende keer schrijf ik over mijn eerste drie zittingen in de Eerste Kamer. Het is nu reces, maar niet in het wereldnieuws, zoals blijkt.

Joris