Houd de euro overeind - Hoofdinhoud
Gisteren kwamen 200 PvdA-leden en geïnteresseerden in Amsterdam samen om te praten over de sociaaldemocratische visie op de eurocrisis. Zij wisselden van gedachten met Thijs Berman, woordvoerder financieel-economische zaken in het Europees Parlement, Ronald Plasterk, financieel woordvoerder in de Tweede Kamer en partijleider Job Cohen. De breed gedragen conclusie van de avond: de PvdA staat pal achter de euro, mits de oplossing van de crisis rechtvaardig is. De avond werd voorgezeten door journalist en presentator Niels Heithuis.
Thijs Berman: economie, democratie, werkgelegenheid
Tijdens zijn openingswoord benadrukt Berman dat er in Europa nu stappen gezet moeten worden op drie terreinen.
Economie
“De grote meerderheid van de Europese regeringsleiders is rechts. Hun visie op de economie is te beperkt. In 2008 werden de banken snel gered. Maar nu het schuldenprobleem is overgeslagen naar nationale overheden, laten de liberaal-conservatieve regeringsleiders het gebeuren dat de financiële markten hun begrotingsbeleid dicteren. Dit moet snel een halt toegeroepen worden; speculanten mogen landen niet de afgrond in duwen.”
Democratie
Berman betoogt daarnaast dat de democratische legitimiteit van de EU omhoog moet. “Sarkozy zal tandenknarsend moeten accepteren dat de positie van de Europese Commissie ten opzichte van de Raad steviger zal worden. Daarom hebben wij als PvdA in het Europees Parlement ook voor het zogenaamde sixpack gestemd.” Later op de avond komt dit onderwerp terug via een kritische vraag uit het publiek over het democratisch gehalte van de EU. Berman benadrukt nog eens dat dit toeneemt als de Commissie, die onder controle staat van het verkozen Europees Parlement, meer macht krijgt.
>> Bekijk de video waarin Berman uitlegt waarom hij voor het sixpack stemde
Werk
“In Spanje is de jeugdwerkloosheid 40%. Zo bezien is het niet gek dat de sociaaldemocraten de verkiezingen hebben verloren. Juist nu moeten we ons hard maken voor werkgelegenheid, om de Europese economieën een nieuwe start te geven. Hoe je dat doet? Door te investeren in het concurrentievermogen van zwakke landen. Innovatie is nodig. In Griekenland liggen bijvoorbeeld kansen op het gebied van duurzame energie. Dit kan gefinancierd worden door bijdragen uit de structuurfondsen naar voren te halen, via de Europese Investeringsbank, een belasting op financiële transacties en op termijn euro-obligaties.”
Plasterk: euro redden én strengere begrotingscontrole
Ronald Plasterk trapt af met een duiding van de huidige crisis. “Rechtse politici zien deze als een logisch gevolg van uit de hand gelopen overheidsfinanciën. Ik zie dat anders. In 2008 begon de crisis namelijk bij de banken. En de kiem van hun falen is gelegd in de jaren tachtig. Onder leiders als Reagan en Thatcher vond er een ongekende golf van deregulering en privatiseringen plaats. Het ‘breidelen’ van de markten is in die jaren helaas gestopt. Voor de duidelijkheid: ik vind niet dat de financiële sector en de banken er niet mogen zijn. Wij, u en ik, hebben deze nodig. Maar ik vind wél dat hun manier van werken moet veranderen. De sector moet weer dienstbaar worden. Dus pak verkeerde prikkels aan, scheid nuts- en zakenbanken, verhoog kapitaalbuffers en zorg voor strenge accountancyregels.”
>> Lees meer over Plasterks voorgestelde maatregelen in de Volkskrant
Vervolgens zoomt Plasterk in op de eurocrisis. “Die begon met een brandje in Griekenland. Een aantal Griekse regeringen had met de boeken geknoeid. Vervolgens sloeg de crisis over naar andere landen; een klassiek geval van besmetting.” Nu de zaken zo uit de hand zijn gelopen, ziet Plasterk een tweeledige oplossing. “We moeten nu pal achter de euro staan om de markten gerust te stellen. Daarbij sluit ik een grotere rol van de ECB niet uit."
>> Lees Plasterks artikel over rol ECB in NRC Handelsblad
Tegelijkertijd is het zaak om nu het begrotingstoezicht fors te versterken, zodat de eurozondaars niet vrijuit gaan.” Plasterk pleit net als Berman voor een begrotingsunie, waarin de hoogte van nationale tekorten en staatsschulden vanuit Brussel worden afgedwongen. De invulling van de begroting wordt daarbij onverminderd op nationaal niveau geregeld. De Europese Commissie kan wel met aanbevelingen komen om economieën van lidstaten te versterken.
IMF: redder in nood of neoliberale beul?
Na de twee inleidingen komt de rol van het IMF meermalen aan bod. Verschillende aanwezigen benadrukken dat deze organisatie niet bekend staat om haar sociale inslag. Plasterk reageert daarop door te zeggen dat hij het IMF weliswaar aan boord wil halen bij het aanpakken van het schuldenprobleem, maar alleen in combinatie met de ECB en de Europese Commissie, net als bij de Griekse trojka. Daarnaast, vervolgt hij, is het voor landen als Griekenland op dit moment nu eenmaal onvermijdelijk dat ze de pijn moeten voelen. Berman wijst erop dat het IMF onder Strauss-Kahn een socialere koers is gaan varen en verwacht dat dit zo blijft.
Hoe verkoop je steun aan de euro?
In het huidige maatschappelijke klimaat ligt steun aan de euro moeilijk bij grote groepen Nederlanders. Hoe impopulair de boodschap ook is, zowel Job Cohen als Ronald Plasterk benadrukt dat dit de lijn is van de sociaaldemocraten. Het is belangrijk om nu leiderschap te tonen, is hun boodschap. Plasterk: “Valt de eurozone uit elkaar, dan kan dat zomaar tot een terugval van 10 of zelfs 20% van ons BBP leiden.” Kortom: een goed alternatief is er niet. Dat iedereen deze crisis in zijn portemonnee voelt, is pijnlijk, maar onvermijdelijk. Wel zou de PvdA andere, rechtvaardiger keuzes maken bij bezuinigingen dan het huidige kabinet.
Overdragen van bevoegdheden?
Een paar keer komt aan de orde in hoeverre lidstaten nu bevoegdheden moeten overdragen aan de Europese Unie en hoe de PvdA daarover denkt. Het antwoord van zowel Berman als Plasterk: hanteer het subsidiariteitsbeginsel. Ofwel: regel zaken nationaal als het kan en Europees als het moet. De eurocrisis heeft laten zien dat streng begrotingstoezicht vanuit Brussel nodig is. Dit probleem kan dus niet op nationaal niveau verholpen worden
Job Cohen: steun euro als welbegrepen eigenbelang
Tijdens zijn slotbeschouwing gaat Job Cohen terug naar 1945. “Toen is de Europese samenwerking begonnen uit het oogpunt van vrede en veiligheid. Dat mogen we niet vergeten. Stap voor stap zijn Europese landen daarna meer met elkaar vervlochten geraakt. En dat heeft ons veel opgeleverd. Ook in de toekomst hebben we deze samenwerking nodig, om sterk te staan ten opzichte van de BRICS-landen en de VS.”
Dat burgers het onterecht vinden dat zij nu moeten opdraaien voor de schuldencrisis, begrijpt Cohen: “Dat is ook niet eerlijk. En dit willen we in de toekomst voorkomen. Maar op dit moment zijn er weinig andere mogelijkheden. Zonder de euro komen onze pensioenen, onze inkomens en onze werkgelegenheid in gevaar. Het is dus in ons eigen belang om de euro er nu bovenop te helpen.”
>>Bekijk hier meer foto's van deze avond