De Vergulde hand - Hoofdinhoud
In mijn vorige blog had ik een vervolg beloofd op mijn verslag uit Rusland.
Het heeft door andere activiteiten enkele dagen langer geduurd. Zoals gisteren het bijwonen van de studiedag van de Thema- afdeling Duurzaamheid van D66 in Amersfoort. Veel optimistische, gedreven en deskundige mensen bijeen, o.a discussierend over het concept essay “Streef naar een duurzame en harmonieuze samenleving”. Die gaat er deze zomer komen, dankzij de input van de aanwezigen en de gedrevenheid van Pier Vellenga en zijn redactieteam met o.a Corina Hendriks. Maar terug naar Rusland nu.
Intussen had ik in mijn boekenkast een klassiek werk herontdekt: “Brieven uit Rusland” van Astolphe Marquis de Custine (Serie Privé-domein). Een reisverslag dat in 1843 in Frankrijk vier delen verscheen na een reis van twee maanden door het uitgestrekte Tsaristische rijk. Kloeke werken van elk vierhonderd pagina’s. De klad zat toen nog niet in de boekhandel, want het werd in enkele jaren tijds vijf maal herdrukt. Mijn uitgave is gelukkig een bloemlezing.
Sprak ik in mijn blog al over “de Knoet”, De Custine analyseerde dit in de 19e eeuw op zijn eigen wijze. “(…) Op deze manier daalt van laag tot laag de geest van onrechtvaardigheid af tot aan de fundamenten van deze beklagenswaardige maatschappij die slechts door geweld in stand blijft, een zodanige vorm van geweld echter dat de slaaf gedwongen wordt zichzelf te verloochenen om de tiran te danken. En uit zoveel daden van willekeur, ontstaat wat hier wordt genoemd de openbare orde..(…)”. Hem werd verweten te eenzijdig te oordelen. Zijn antwoord was gevat: “Ik heb slecht gekeken, maar goed gezien”. Aldus de overlevering door Karel van het Reve.
De claim dat ik goed heb gezien wil ik niet overnemen, al heb ik meer tijd van mijn leven doorgebracht in Rusland dan de markies. Met Rusland heb ik een historie die terug gaat tot de negentiger jaren van de vorige eeuw. Dat klinkt lang geleden maar zo voelt het beslist niet. Ik werkte toen voor Shell. Ik was er in 2006 voor het laatst en keerde dus pas dit jaar weer terug.
Mijn deelname aan de waarnemersmissie (zie weblog 11 maart jl.) komt door de Eerste Kamer, die twee waarnemers mocht leveren en ik kon dat nu in mijn agenda inpassen. Het was een weerzien met niet alleen Moskou maar ook West Siberië. In die olieproductie gebieden was al eerder geweest. Maar de tijd heeft er niet stil gestaan, althans niet in de steden. In Ufa troffen wij een grote IKEA en een Auchan. Ook in Ufa en Neftekamsk, de twee steden waar we waren geplaatst, is tegenwoordig Wifi in het hotel. De internet coverage is sowieso heel ver doorgedrongen. Dus kon ik mijn bijdrage aan de schriftelijke voorbereiding voor het wetsvoorstel AOW vanuit daar afronden en naar de griffie insturen!
Een intrigerend land, onmogelijk om de thee te weigeren. De hartelijkheid en gastvrijheid van de russen was ik even vergeten. Dan blijkt de thee wat meer te zijn: de tafel gedekt met Moldavische cognac, wodka, worst en pelmeni. De waarnemers mogen natuurlijk onder werktijd niet drinken… Wat deze mensen maken van hun leven onder deze condities is bewonderenswaardig. De democratie is nog ver weg, maar de band tussen Mensen Onderling is heel sterk. Logisch, want op de staat kan de burger al drie eeuwen niet rekenen.
Behalve dan voor sommigen voor wie de knoet een leuke verassing in petto heeft. Zij die deel kunnen uitmaken van de groeiende welvaart rond de nieuwe rijken. Soms door hard werken, slimheid en geluk. Soms door maffiapraktijken, overheidscorruptie en nepotisme. Dat is een moderne vorm van willekeur die men in 1834 openbare orde noemde.
Ook kleine ongemakken voor de bezoeker blijven hardnekkig voortbestaan. Toen ik ruim vijftien jaar geleden voor het eerst naar Siberië zou reizen vroeg ik aan een ervaren Shell collega of hij nog praktische adviezen had.. “Als je met je met mesje en zeep scheert raad ik je aan een rubber stop mee te nemen voor de wastafel. Die zijn daar schaars". Pas in Nefekamsk herinnerde ik mij dit nuttige advies. Te laat. Maar de deksel van De Vergulde Hand scheerzeep bleek een uitstekende vervanger. Ik maak geen reclame, maar dit is misschien toch een weetje voor de Lonely Planet. Of voor het Handboek voor Nat Scherende Waarnemers in Siberië.
Joris