Nederland in Europa: Blijven we achter de dijken of gaan we op de barricaden? - Hoofdinhoud
OPINIE - De economische crisis eist inmiddels al een paar jaar zijn tol door heel Europa. In Spanje is de werkloosheid tot recordhoogte gestegen, in Griekenland ben je je toekomst niet zeker, maar ook in Nederland voelen mensen de gevolgen. Die crisis begon met het nemen van onaanvaardbare risico's door de financiële sector en liep uit de hand door de zwakke architectuur van de muntunie. De gevolgen ervan, uiteenspattende vastgoedzeepbellen en omvallende systeembanken, zijn met overheidsgeld opgevangen. De Europese Commissie en het Europees Parlement doen aan de lopende band voorstellen om mensen te beschermen tegen nog meer schade. Maar minister-president Mark Rutte blijft dwarsliggen.
Schade voorkomen als Europees blok
De aan onze economie schade kan voorkomen worden als Europa als een blok achter haar economie gaat staan. Europa kan schulden en zwakke plekken in de economie gezamenlijk oplossen met een Europees economisch beleid, euro-obligaties en gezamenlijke investeringen in banen. Deze initiatieven stuiten echter op grote weerstanden in de lidstaten. Nederland is een van de dwarsliggers tegen dit soort oplossingen, maar zal nu moeten gaan kiezen: gaat zij de barricaden op voor Europa en haar economie of blijft zij zich achter de dijken verschansen?
Recordlage rentes met kleine lettertjes
Deze week begon met het nieuws dat Nederland 1,2 miljard aan staatsobligaties in de verkoop deed. Nederland betaalde hierover bijna nul procent rente. Nul procent: stelt u zich dat eens voor als u een leninkje afsluit voor een nieuwe keuken? U zou verwachten dat iemand u 's nachts komt wakker maken om u met de kleine lettertjes te confronteren.
Minister Jan Kees de Jager mag dan staan te glunderen bij de recordlage rentes, maar die laten niets anders zien dan de alarmerende situatie in Europa. Terwijl Nederland tegen een paar basispunten leent, betaalt Spanje ruim zes procent en dreigt in betalingsproblemen te komen. Private investeerders en spaarders lopen van Zuid-Europa naar Noord-Europa waardoor de noordelijke landen het relatief nog beter doen en de zuidelijke landen de zure druiven plukken. Noord-Europa krijgt die boemerang hard terug op het moment dat Spanje straks voor financiële steun moet aankloppen en mogelijk ook Italië door de makten op de knieën wordt gedwongen. Dat zijn de kleine lettertjes die bij de lage rente voor Nederland horen.
Vicieuze cirkel
Dat zwarte scenario kan worden voorkomen met een geloofwaardige beschermingswal, in de vorm van een groter noodfonds, het gezamenlijk garanderen van schulden met euro-obligaties en een sterker Europees economisch beleid. Mark Rutte framet dit nu als Brusselse bemoeienis en stelt zelfs dat de verschillen tussen Noord en Zuid te groot zijn om dit soort maatregelen te nemen. Dat soort reacties maken dat we in vicieuze cirkel zitten die verschillen en dus de problemen steeds groter maken.
Gaan wij dat langer toestaan? Accepteren we het risico dat nog meer mensen hun baan verliezen? Dat de landen waar Nederland naar exporteert geen geld meer hebben om zaken te doen met ons land? En willen we riskeren dat onze economie nog zwaardere klappen krijgt als de eurozone uiteenvalt? Wordt het niet tijd dat we die vicieuze cirkel doorbreken en heel Europa weer op het juiste spoor zetten?
Herman van Rompuy en José Manuel Barroso vinden van wel en werken opnieuw aan een plan - op verzoek van de Europese regeringsleiders inclusief Rutte - om tot een oplossing te komen. Maar zodra dit nieuws naar buiten komt is de Nederlandse regeringsleider er als de kippen bij om te zeggen dat ze zich niet te veel moeten bemoeien met de Nederlandse situatie.
De hypocrisie is stuitend.
Nederland zou op de barricaden moeten om de Europese economie sterk te maken om onze welvaart te veilig te stellen. Dat is geen soevereiniteit weggegeven, maar soevereiniteit terugpakken op de banken en de financiële sector. En dat is hard nodig, want met begrotingsdiscipline alleen komen we er niet. Ierland en Spanje voldeden tot voor kort perfect aan de regels, totdat zij de banken moesten redden. De Nederlandse staat moest ABN-AMRO overnemen en ING te hulp schieten. Vele landen zitten in een vergelijkbare situatie. Banken werken over de grenzen, terwijl de controle nationaal is. Een onwerkbare situatie die er nu in Spanje toe leidt dat we te laat ontdekken dat er weer een bank op omvallen staat. Het is niet zo gek om de banken te controleren en te saneren op het niveau waarop zij zelf opereren: het Europese niveau. Als de Nederlandse economie je lief is, dan sta je voor een Europese aanpak van de problemen: dus hup Rutte, de barricaden op!
Dit opinie-artikel verscheen eerder op Volkskrant.nl.