Rio+20: It's the green economy, stupid - Hoofdinhoud
Europarlementariër Bas Eickhout neemt deel aan duurzaamheidstop Rio+20. Hij blogt over de laatste ontwikkelingen.
In Rio de Janeiro gaan we de laatste week in van de onderhandelingen en de sfeer is somber gesteld. Na maanden van voorbereidingen, moet er nu in één week naar een tekst toe worden gewerkt die urgentie uitstraalt, die concreet is en stappen zet op een trits van onderwerpen, zoals Duurzaamheidsdoelen, oceanen, voedsel, klimaat en energie, water en governance.
Tot eind vorige week leken de onderhandelaars in een klassieke VN-onderhandelingsmodus te werken: elke zin tot in detail bekijken en elk controversieel deel tussen haakjes zetten. U kent het wel: zo'n tekst waar soms meer haakjes dan woorden in staan. Maar Rio+20 is geen normale VN-top waar naar een verdrag wordt toegewerkt met bindende afspraken; Rio+20 is een politieke agenda die voor de komende jaren gezet wordt. Je hoopt wel een concrete agenda wat zal leiden tot bindende afspraken, maar niet iets dat formeel nog door iedereen geratificeerd moet worden.
Het was dan ook wachten totdat het Braziliaans voorzitterschap met een tekst zou komen die de rest van de discussies zou zetten voor de komende week. Reikhalzend werd zaterdagavond dan ook naar de Braziliaanse tekst uitgekeken. En het resultaat? Pijnlijk.
Terug in de tijd
We lijken met deze tekst terug te gaan in de tijd waarin milieu als belasting wordt gezien voor economische groei. Niet het efficiënt omgaan met onze natuurlijke hulpbronnen staat centraal, maar armoedebestrijding. Alsof juist niet de armoede alleen duurzaam kan worden bestreden als we beter gebalanceerd onze natuurlijke hulpbronnen benutten. Alsof een echte duurzame economie juist niet voorbij Bruto Nationaal Product (BNP) alleen kijkt, waarin het wordt gestimuleerd om zoveel mogelijk inputs als natuurlijke hulpbronnen, te verbruiken om het BNP omhoog te duwen. Alsof in een duurzame economie juist niet de echte rijkdom ook zit in je natuurlijk kapitaal en niet alleen in het vernietigen ervan. Alsof een duurzame economie juist niet meer banen oplevert door in te zetten op besparing, recycling, hergebruik en innovatie.
Wat stellen de Brazilianen als hoofdvisie daar tegenover neer? Punt 2:
Eradicating poverty is the greatest global challenge facing the world today and an indispensable requirement for sustainable development. In this regard we are committed to free humanity from extreme poverty and hunger as a matter of urgency.
Is hier iets mis mee? Natuurlijk moet de armoede de wereld uit, maar deze Duurzaamheidstop zou juist een nieuwe agenda moeten zetten: werken naar een nieuwe duurzame economie zodat armoede op een eerlijke en duurzame manier, oftewel voor iedereen nu en later, uit de wereld wordt geholpen. Door punt 2 zo pontificaal neer te zetten, lijken we teruggeworpen te worden in de tijd: eerst economische groei, daarna kunnen we ons wel bezighouden met luxeproblemen als milieu.
Lees en huiver
Maar het wordt ernstiger als we bij de paragraaf over de Groene economie komen. Dit is de plek om met die toekomstige visie te komen. Lees en huiver:
-
56.We affirm that green economy policies in the context of sustainable development and poverty eradication should:
(a) respect each country's national sovereignty over their natural resources taking into account its national circumstances, objectives, responsibilities, priorities and policy space with regard to the three dimensions of sustainable development;
(b) be supported by an enabling environment and well-functioning institutions at all levels with a leading role for governments and with the participation of all relevant stakeholders, including civil society; [Agreed ad ref]
(c) promote sustained and inclusive economic growth, foster innovation and provide opportunities, benefits and empowerment for all and respect of all human rights; [Agreed ad ref]
(d) take into account the needs of developing countries, particularly those in special situations;
(e) strengthen international cooperation, including the provision of financial resources, capacity building and technology transfer to developing countries;
(f) effectively avoid unwarranted conditionalities on ODA and finance;
(g) not constitute a means of arbitrary or unjustifiable discrimination or a disguised restriction on international trade, avoiding unilateral actions to deal with environmental challenges outside the jurisdiction of the importing country, and base environmental measures addressing trans-boundary or global environmental problems, as far as possible, on an international consensus;
(h) contribute to closing technology gaps between developed and developing countries and reduce the technological dependence of developing countries using all appropriate measures;
(i) enhance the welfare of indigenous peoples and their communities, other local and traditional communities, and ethnic minorities, recognizing and supporting their identity, culture and interests and avoid endangering their cultural heritage, practices and traditional knowledge, preserving and respecting non-market approaches that contribute to the eradication of poverty; [Agreed ad ref]
(j) enhance the welfare of women, children, youth, persons with disabilities, smallholder and subsistence farmers, fishers and those working in small and medium enterprises, and improve the livelihoods and empowerment of the poor and vulnerable groups in particular in developing countries;
(k) mobilize the full potential and ensure equal contribution of both women and men; [Agreed ad ref]
(l) promote productive activities in developing countries that contribute to the eradication of poverty; [Agreed ad ref]
(m) address the concern about inequalities and promote social inclusion, including social protection floors;
(n) promote sustainable consumption and production patterns; and
(o) continue efforts to strive for inclusive, equitable development approaches to overcome poverty and inequality.
Eigenlijk staat hier in grote mate wat een groene economie niet zou moeten doen. Echt niet allemaal slechte bedoelingen en slechte teksten. Maar is dit nu onze toekomstige visie van de economie die groen zal zijn of niet? Helaas blijkt uit zulke teksten dat we nog fundamentele stappen in een gedeelde visie moeten zetten; en dat in een week tijd.
Hoe nu verder? Natuurlijk staan er ook betere onderdelen in de tekst, met name over stappen die worden gezet naar een gezamenlijk beheer van de oceanen. Maar we moeten druk zetten op Brazilië om meer te leveren op datgene wat juist in Rio centraal behoort te staan: de groene economie. En dan niet alleen de visie, maar juist ook de concrete stappen die daarbij horen. Zoals heel simpel, het afschaffen van milieuschadelijke subsidies. Wat staat daar nu over?
-
130.We recognize the need for further action to rationalize and phase out harmful and inefficient fossil fuel subsidies that encourage wasteful consumption and undermine sustainable development, taking fully into account the specific conditions and different levels of development of individual countries, and in a manner that protects the poor and the affected communities. (Note: placement of paragraph still to be determined)
Wederom: geen tekst die slecht is qua bedoelingen, maar het laat zien waar het aan schort op dit moment: concreetheid en echt richting gevend met deadlines en doelen.
Actie tegen milieuonvriendelijke subsidies
Het zal lastig zijn om die druk op te voeren in een wereld die meer bezig is met de crisis van de uitwassen van de vorige eeuw en zeker op een conferentie die zo'n breed terrein wil bestrijken dat actievoeren moeilijk maakt. Daarom dat de verschillende maatschappelijke organisaties zich nu vooral richten op de milieuonvriendelijke subsidies. Een actie die alleen succes kan hebben als de achterliggende filosofie van belasten wat vervuilend is en juist stimuleren wat groene banen zal opleveren, gedeeld zal worden. We hebben nog een week; het is duidelijk dat de uitkomst van deze top niet een juiste reflectie zal geven van wat maatschappelijk allemaal al aan het veranderen is, maar er moet nog veel aan de tekst veranderen voordat we kunnen concluderen dat de wereldleiders in ieder geval een stap in de goede richting hebben gezet in Rio+20. In die zin is de kans miniem dat Rio+20 net zo revolutionair als Rio-1992 zal worden; en dat blijft een gemiste kans aan het begin van de eenentwintigste eeuw.