‘Nie Wieder Krise’ - Een visie op Europa - Hoofdinhoud
De oorsprong van Europese samenwerking ligt in de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog. Onder het motto ‘Nie wieder Krieg’ kwam de samenwerking tot stand. Vrede en stabiliteit waren het doel. Europese samenwerking het middel.
We zijn nu in andere tijden.
Van het streven ‘Nie wieder Krieg’ naar ‘Nie wieder Krise’.
Economische stabiliteit en kracht zijn het doel. Europese samenwerking het middel.
Maar het lijkt er nu op dat doel en middel worden verward. Dat politieke integratie en het sleutelen aan Europese instituties een doel op zich zijn geworden.
Terwijl we moeten werken aan middelen om de crisis te lijf te gaan en herhaling van deze ellende te voorkomen.
Er komt elke dag wel weer een nieuw ideetje bij.
‘Elk land moet een contract met de Europese Commissie sluiten.
We moeten nog een extra begroting hebben voor de Eurolanden.
En dan doe er ook nog maar Eurobonds bij
Zijn we er dan? Nee, een Europees leger, is ook wel stoer.’
En dan? Dan is alles Europees.
Het probleem is er niet mee opgelost.
Maar dan is het tenminste wel een Europees probleem.
Daarmee is Europa verworden van een middel tot een doel op zich.
Met een eigen dwingende logica van politieke integratie.
Dat is een schadelijke verwarring die niet in het belang is van de Europese bevolkingen.
Deze verwarring domineert helaas ook het stuk van Herman van Rompuy. Van Rompuy komt met 22 voorstellen en een hand vol hints en dan heeft hij zich nog ingehouden. Als we kijken naar de conceptconclusies is maar een hand vol overgenomen waarvan we de meeste al doen en de rest toekomstmuziek is.
Er is een enorm eenzijdige focus op Europese integratie
Welke vraag je ook stelt, integratie is het antwoord.
Een soort duizend-dingen-doekje van de Europese politiek
Toen vRompuy de opdracht kreeg de verschillende mogelijkheden te verkennen om de EU en EMU waar mogelijk te versterken, had ik nog de hoop dat hij scenario’s zou presenteren
Dan kun je ze vergelijken en een goede discussie voeren
Toen we met een kamerdelegatie afgelopen maandag de heer van Rompuy bezochten legde ik hem dit ook voor
Zijn reactie was: ‘Er liggen toch ‘opties’ voor. Ge moogt kiezen.’
Dat is waar, zij het dat die opties allemaal in dezelfde hoek liggen
de hoek van bestuurlijke en politieke integratie, op weg naar een federaal Europa. Terwijl niet alle wegen die leiden naar een sterk Europa lopen via Brussel.
Die eenzijdige keuze is daarnaast niet onderbouwd
In plaats van argumenten vinden we een sfeer van onvermijdelijkheid
Het moet, het zal, het kan niet anders. Dat is ongeveer het mantra
En als je dat niet wil, dan deug je niet, dan is dat schadelijk
En als je het er niet mee eens bent, heb je geen visie.
Het is deze visie of je hebt geen visie.
Waarom? dat schijnt niet te hoeven worden uitgelegd.
Erg raar, want we hebben in de afgelopen anderhalf jaar in enorm tempo flink gesleuteld aan de onderlinge afspraken.
Die zijn allemaal nog helemaal niet in de praktijk gebracht
Als je niet weet wat het effect ervan is, hoe kun je dan beweren dat het onvoldoende is? Het lijkt op de nerveuze coach die een elftal aan nieuwe spelers heeft mogen kopen. En die vlak voor de eerste wedstrijd van het seizoen alweer roept dat het niet goed genoeg is en er spelers bij moeten.
Maar het waarom schijnt dus niet te hoeven worden onderbouwd
Gewoon federaliseren, dan komt het allemaal goed. Hier dreigt een enorme misvatting waar sommigen de toekomst van de EU op willen baseren.
Het idee dat het probleem van Europa op te lossen is door bestuurlijke schaalvergroting. Alsof het samenvoegen van problemen vanzelf een oplossing brengt. Nee, het garandeert alleen een groter probleem.
Als er zo’n Europese regering zou zijn, bestaat deze ook gewoon uit mensen.
Het is niet omdat ze dan in Brussel zetelen dat ze vanzelf goed beleid gaan voeren. Zulke Europese ministers zijn geen beter soort mensen. die zijn ook niet onfeilbaar.
Als je rondkijkt in Europa en de politieke verhoudingen ziet.
En als je kijkt hoeveel landen aan de goede en aan de verkeerde kant van de economische streep staan. Dan kun je maar 1 conclusie trekken: de kans op economisch solide Europees beleid is erg klein.
Voorzitter, dat hele beeld van politieke integratie.
Dat is geen visie, dat is hooguit een visioen.
En een aantal van de voorstellen die rondgaan komt zelfs neer op het najagen van een federale fata morgana.
Goed, kritiek op andere visies is één ding, maar hoe moet het dan wel? Wat is het alternatief van de VVD?
Elke visie begint met een analyse van het probleem, dus wat is het probleem?
Landen voerden slecht beleid en hielden zich niet aan afspraken. De middelen om toezicht te houden en afspraken te handhaven waren ontoereikend. Het opleggen van sancties was te politiek. De no bailout-clausule was ongeloofwaardig. De financiële markten verloren vertrouwen.
Wat is dan de oplossing?
Zorgen dat landen goed beleid voeren en zich an de afspraken houden.
Het toezicht en de handhaving verstevigen. Automatisch opleggen van sancties bij schending. In ere herstellen van de no bailout clausule door exit-opties in te bouwen. En het vertrouwen herstellen door zelf vertrouwen te hebben in dit nieuwe systeem, elke dag te laten zien dat je je economie op orde brengt en ambitie toont door hard te werken aan economische groei voor de toekomst.
Begrotingsbeleid is een nationale verantwoordelijkheid.
Het je houden aan afspraken is ook een nationale verantwoordelijkheid.
Zolang je die dus beiden neemt, heb je als land geen inmenging in je beslissingsbevoegdheid, dat is de Asymmetrische benadering.
Die moeten we in stand houden.
Maar die twee verantwoordelijkheden vallen wel samen.
Als je je niet aan de afspraken houdt, loop je risico op inmenging in je begroting. We hebben goed toezicht nodig om het kaf van het koren te scheiden. En kaf en koren worden verschillend behandeld.
Dat is vaak zo met afspraken. Dat wie zich er aan houdt anders behandeld wordt dan wie ze schendt.
Deze weg zijn we ook al anderhalf jaar aan het bewandelen.
En daarin hebben we bepaald niet stilgezeten.
We hebben talloze keren besluiten genomen en de boel verder aangescherpt.
We hebben nu een aangescherpt Stabiliteits- en Groei Pact, een apart begrotingspact, een tijdelijk noodfonds, een permanent noodfonds, een sixpack, de macro-economische onevenwichtigheden-procedure en er liggen nog bankentoezicht en een twopack binnen handbereik.
En steeds als we de boel aangescherpt hebben, klinkt de roep dat we nu toch echt iets moeten doen.
Het sleutelen lijkt een doel op zich, een obsessie die losgezongen is van het echte probleem.
Omdat we nerveus worden van het feit dat de crisis nog niet voorbij is, gaan we weer iets doen.
Dat is geen visie, dat is stress.
Een crisis die sluipenderwijs in jaren en jaren is ontstaan, los je niet in anderhalf jaar op.
Landen in nood moeten nu hun economie hervormen.
Europa moet nu de interne markt vervolmaken,
de digitale markt opengooien,
handelsverdragen met andere delen van de wereld sluiten en verdiepen, interne belemmerende regels weghalen en flink aan de slag.
We moeten al die maatregelen die we genomen hebben uitvoeren.
Elkaar de maat nemen op economische prestaties.
Elkaar houden aan de afspraken en corrigeren als een land ze dreigt te schenden. Een sanctie opleggen als een land de afspraken schendt en zo de anderen schaadt. En bij herhaaldelijke schending een land dringend wijzen op de verantwoordelijkheid die bij afspraken hoort.
Wil je je daar niet aan houden, dan moet je er uit stappen.
Die visie doet recht aan het idee van Europese samenwerking tussen lidstaten. Die visie doet recht aan de democratische rechten van bevolkingen: hoe schadelijk voor je land ook, je hebt de keuze uit de EU te stappen.
Je hebt niet de keuze je aan afspraken te onttrekken en anderen te schaden.
Die democratie is sowieso het ondergeschoven kindje op dit moment.
Democratie is soms traag, en je krijgt niet altijd je zin. Maar wie beseft dat democratie zelf het grootste goed is, moet respecteren dat draagvlak er vooraf moet zijn en niet achteraf verworven.
Als je dan toch zo graag wil sleutelen aan de Europese structuur, richt je dan op het versterken van de rol van de nationale parlementen, om het democratisch gat te dichten en in elk geval niet groter te laten worden.
Dit alles versterkt de Europese samenwerking. Het is zakelijk gezien een stuk makkelijker elkaar te vertrouwen als er een paar stokken achter de deur staan.
Dan kunnen we ons ook weer richten op waar de Europese Unie het sterkst in is: elkaar versterken waar de belangen samenvallen.
Via innovatie en onderlinge competitie in een open markt elkaar versterken om de concurrentie met andere delen van de wereld aan te kunnen.
Want ‘Nie wieder Krise’ bereik je niet met visioenen, maar met dag in dag uit keihard werken.
(foto genomen tijdens bezoek delegatie Tweede Kamer aan Herman van Rompuy 8 oktober 2012)