EU-budget: sober, modern en rechtvaardig - Hoofdinhoud
Foto Flickr / kevbo1983
Op dit moment wordt er druk onderhandeld over de meerjarenbegroting van de Europese Unie. Die moet wat de Partij van de Arbeid betreft sober, modern en rechtvaardig zijn. Sober, omdat lidstaten zwaar moeten bezuinigen. Modern, omdat deze begroting gaat over de toekomst van de EU. En rechtvaardig, omdat Nederland als welvarend land best wat meer kan afdragen. Dit bedrag moet wel in verhouding staan tot het bedrag dat lidstaten met vergelijkbare welvaart afstaan. De korting van een miljard op onze afdracht dient dan ook behouden te blijven.
Dit stel ik in mijn maidenspeech, die ik gisteren uitsprak in de Tweede Kamer.
Gesproken woord geldt
Mevrouw de Voorzitter,
Het is eervol om hier vandaag voor het eerst te mogen spreken.
Heel bijzonder ook om dat in de aanwezigheid te mogen doen van de ministers van Buitenlandse Zaken en Financiën én de minister-president.
Maar ik hoop dat u het mij vergeeft, de aanwezigheid van mijn familie is voor mij natuurlijk nog veel specialer.
Ik geloof dat zij er altijd wel rekening mee hielden dat het hier op een dag van zou komen. Nu het zo ver is, dank ik hen voor hun steun.
Voorzitter, vandaag spreken wij over Europa. Een thema, een samenwerkingsverband, een werelddeel waarvan het belang voor Nederland niet overschat kan worden.
Voor veel mensen blijft Europa een abstractie waar ze maar weinig gevoel bij hebben. Voor anderen zelfs het mikpunt van alles wat niet deugt.
Voor mij is het duidelijk dat de toekomst van ons land onlosmakelijk verbonden is met de toekomst van Europa. Met alle positieve en ook de moeilijke aspecten die daarmee te maken hebben.
Astronauten hebben na hun terugkeer op aarde vaak een beter besef van mondiale problemen als klimaatverandering. Net als hen realiseer ik mij dat ik het voorrecht heb gehad om met enige afstand naar ons continent te kunnen kijken. Niet vanuit de ruimte, maar vanaf de randen van Europa.
Vijftien jaar geleden begon mijn loopbaan in Zwitserland. Een land dat zich houdt aan alle Europese afspraken, dat zelfs meedoet aan Schengen. Maar ook een land dat geen lid van de EU is, geen plek aan de onderhandelingstafel heeft en dus geen enkele invloed heeft op de koers van Europa.
Tot voor kort werkte ik in het Verenigd Koninkrijk. Een land dat steeds maar weer worstelt met zowel de eigen identiteit als met de verstandhouding tot ‘het continent’. Maar ook, net als Nederland, een echt handelsland dat voor hun welvaart volstrekt afhankelijk is van Europa.
De meest directe invloed van de aan- of afwezigheid van Europa voelde ik echter op de Balkan, in het voormalig Joegoslavië. Waar ‘Nie wieder Krieg’ niet bleek te slaan op de Tweede Wereldoorlog of op de Koude Oorlog. Maar zichtbaar en voelbaar was door de diepe wonden van de oorlogen in Kroatië, Bosnië en Kosovo die onder onze ogen plaatsvonden.
Gelukkig kon in Macedonië, waar ik destijds woonde, wél meer ellende voorkomen worden na een krachtige internationale interventie. Onder de bemiddelaars die een vredesakkoord tot stand brachten een inmiddels wat breekbare, maar niet minder indrukwekkende man: Max van der Stoel.
Tien jaar later zijn de landen van de Westelijke Balkan - ieder in zijn eigen tempo en soms met horten en stoten - onderweg naar de EU.
Vrede, veiligheid en welvaart. Ze zijn nooit vanzelfsprekend. Juist de komende tijd zullen we voor ingewikkelde uitdagingen staan en besluiten moeten nemen over de toekomst van Europa.
Dat is een grote verantwoordelijkheid. Ik ben blij dat we een kabinet hebben dat zich bereid heeft verklaard om die verantwoordelijkheid te nemen.
Voorzitter,
Vanuit mijn achtergrond en idealen, richt ik mij nu op de actualiteit - de onderhandelingen over de meerjarenbegroting van de Europese Unie.
Zojuist ontvingen wij van de Minister een brief met de laatste stand van zaken in dit miljardenspel.
Daaruit blijkt dat de onderhandelingen zich weliswaar in de juiste richting bewegen, maar dat het nog alles behalve zeker is dat deze week tot een goed akkoord gekomen zal worden.
Een goed akkoord betekent wat de PvdA betreft een sobere, moderne en rechtvaardige begroting.
Een sober budget omdat het niet uit te leggen is wanneer de EU fors meer zou uitgeven in een tijd waarin lidstaten stevige en pijnlijke bezuinigen doorvoeren. De inzet blijft wat ons betreft een reductie van 100 miljard euro ten opzichte van het Commissievoorstel.
Een modern budget omdat de schaarse EU gelden zo doelmatig mogelijk moeten worden ingezet. Geen begroting voor de prioriteiten van de vorige eeuw, maar een budget dat gericht is op de uitdagingen en kansen van het Europa van de toekomst.
Dat betekent dus, zoals ook in het regeerakkoord staat, dat landbouw- en cohesiefondsen worden gekort en ingezet worden voor investeringen in onderzoek, innovatie en duurzaamheid.
De Kamer riep eerder op tot een verschuiving van minimaal 10 miljard per jaar. Dat betekent dus dat in totaal ten minste 70 miljard vrijgespeeld moet worden voor categorie 1 van de begroting, met name voor het programma Horizon 2020, dat gericht is op grensoverschrijdend onderzoek en innovatie.
Tenslotte een rechtvaardig budget. Waarbij Nederland als rijk land best wat meer mag betalen, maar wel vergelijkbaar met andere lidstaten met een zelfde welvaartsniveau. De korting van €1 miljard op onze afdracht dient dus overeind te blijven.
De PvdA hoopt een spoedige budgetdeal. Het ‘to do’ lijstje van Europa wordt alsmaar groter: striktere regelgeving voor de banken, een nieuw besluit over Griekenland, versterking van de EMU. Binnen die context kunnen we uitstelgedrag niet tolereren.
Maar ook voor ons geldt: niet tegen elke prijs. We zullen het uiteindelijke onderhandelingsresultaat beoordelen op basis van het totaalplaatje. Immers, de drie aspecten - sober, modern en rechtvaardig - hangen onderling samen: meer geld naar onderzoek en innovatie levert bijvoorbeeld ook een betere Nederlandse nettobetalingspositie op.
Graag verneem ik van de minister-president of hij dit ook zo ziet en of hij de drievoudige inzet, inclusief de genoemde kwantitatieve doelen, onderschrijft.
Voorzitter,
Dan over de financiële transactiebelasting. Met het kabinet is de PvdA voor de Europese invoering van zo’n FTT. Zodat ook banken hun bijdrage leveren aan het herstel van Europa.
In het regeerakkoord wordt een aantal voorwaarden genoemd waaraan de transactiebelasting moet voldoen. Het huidige voorstel raakt aan één van de voorwaarden, namelijk dat de opbrengsten ten goede komen van de nationale begroting.
Kan de Minister-President vertellen op welke wijze hij sinds het aantreden van dit kabinet heeft geijverd voor een Europese FTT?
Acht hij het onder het huidige ontwerp mogelijk dat lidstaten zelf kunnen bepalen of zij de FTT opbrengst wel of niet verdisconteren met hun EU-afdrachten?
En kan hij zeggen hoe hij zeker denkt te stellen dat het definitieve ontwerp aan de Nederlandse voorwaarden zal voldoen?
Tot slot over zorgelijke ontwikkelingen in het Midden-Oosten. Steeds meer burgers worden slachtoffer en de kans op vrede lijkt verder weg dan ooit. Zowel Hamas als Israël moeten stoppen met het gebruik van geweld. We hopen ten volle op een positieve invloed van de diverse bemiddelingspogingen.
Kan de minister-president aangeven op welke wijze tijdens de Top aandacht geschonken wordt aan de situatie in Gaza?
Voorzitter,
Dat waren mijn opmerkingen en vragen in eerste termijn. Ik zie uit naar de beantwoording door de regering.