Veel gestelde vragen over het Transatlantic Trade Investment Partnership (TTIP) - Hoofdinhoud

Tijdens zijn State of the Union toespraak op 12 februari 2013 kondigde President Obama het begin van onderhandelingen aan over een Transatlantic Trade Investment Partnership (“TTIP”) tussen de EU en de VS.

De aankondiging volgt de hoofdaanbeveling in het definitieve rapport van de High Level Working Group on Jobs and Growth (“HLWG”) die al in november 2011 door President Obama en de President van de Europese Commissie, Barroso, werd opgericht.

Het definitieve rapport van de HLWG beveelt het begin van onderhandelingen over een TTIP aan, schetst een realistisch raamwerk van gespreksonderwerpen en benoemt de belangrijkste bouwstenen van een akkoord.

Aan beide kanten van de Atlantische Oceaan reageren politici, bedrijven en burgers positief op het besluit en verwelkomen ze de potentiële economische groei en nieuwe banen die zou worden gerealiseerd door het afbreken van barrières tussen de twee grootste handelsblokken van de wereld.

Dit document zal veelgestelde vragen beantwoorden en tegelijkertijd mijn prioriteiten voor de onderhandelingen uiteenzetten. Blijf deze pagina bezoeken, want ik zal hem regelmatig updaten terwijl het onderhandelingsproces vordert.

Ik zal deze pagina ook gebruiken om input en ideeën te verzamelen, of het nu gaat om openbare aanbesteding, directe buitenlandse investeringen, intellectuele eigendomsrechten, de kwaliteit van rundvlees of de gelijktrekking van technische standaarden voor nieuwe IT apparaten of auto’s, etc.

We moeten samen werken aan een ambitieus en vooruitstrevend akkoord dat onze twee economieën sterker maakt en dat voordelig is voor beide economieën en onze burgers in deze snel veranderende wereld.

Hartelijke groet,

Marietje Schaake

——-

Tijdspad

Aan de kant van de VS zal de United States Trade Representative (“USTR”) de hoofdonderhandelaar zijn. De Europese Commissie, op een mandaat van de Raad (de vertegenwoordigers van de 27 lidstaten), zal exclusief onderhandelen namens de EU, behalve daar waar exclusieve bevoegdheden van de Lidstaten worden besproken. De Commissaris voor Internationale Handel, De Gucht, is van plan om de concept versies van de onderhandelingsrichtlijnen, op basis waarvan het uiteindelijke mandaat wordt vastgesteld, begin maart naar de Raad te sturen (met het Europees Parlement in cc).

Het Witte Huis heeft op haar beurt een notificatieplicht aan het Congres van negentig dagen. Het startschot van de officiële onderhandelingen wordt in juni 2013 verwacht, eventueel tijdens een EU-VS top.

Op technisch niveau zijn de onderhandelingen echter al wel begonnen. Tijdens het werk van de HLWG, het opstellen van het interim en definitieve rapport met concrete aanbevelingen, is het speelgebied al grondig verkend; er is op een realistische manier gekeken naar de kansen en problemen die zich voor zullen doen tijdens de onderhandelingen, in het Engels een “scoping exercise”.

Het is nog niet precies duidelijk hoe lang de officiële onderhandelingen zullen gaan duren, maar beide partijen willen een jarenlang proces vermijden. In de VS wordt gesproken van “één tank benzine” en Commissaris De Gucht wil het akkoord in de komende 18 maanden sluiten. De ervaring leert echter dat dergelijke onderhandelingen veel langer kunnen duren.

Uiteindelijk zullen het Europees Parlement, alle 27 EU Lidstaten en het Amerikaanse Congres het eindresultaat van de onderhandelingen moeten goedkeuren. Nationale parlementen zullen het verdrag misschien ook nog moeten ratificeren. Het ultieme doel is het creëren van een interne markt tussen de VS en de EU, maar dat zou nog vele jaren kunnen duren.

• 1. 

  Wat is het Transatlantic Trade and Investment Partnership?

Het Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP) is de officiële naam van een toekomstig vrijhandelsverdrag tussen de Verenigde Staten en de Europese Unie. Het verdrag beoogt economische groei en nieuwe banen te creëren door verschillende vormen van barrières voor vrijhandel in goederen en diensten af te breken en door directe buitenlandse investering tussen de VS en de EU te stimuleren.

In het TTIP wordt ernaar gestreefd om tariefmuren te doorbreken door alle tarieven op te heffen op een groot aantal producten en diensten dat wordt verhandeld tussen de EU en de VS. Ook is het de bedoeling dat zogenaamde Non Tarriff Barriers (NTB’s) worden opgeheven, zoals uiteenlopende technische of veiligheid standaarden, licentie verplichtingen, langdurige douane procedures, beperking van toegankelijkheid van openbare aanbestedingsmarkten en wettelijke beperkingen op handel.

• 2. 

  Waarom is een handels- en investeringsverdrag tussen de EU en de VS juist nu van belang?

Het afbreken van handelsbarrière tussen ‘s werelds grootste twee handelsblokken van is niet nieuw. Politieke wil in zowel de EU als de VS om de uitdaging van het onderhandelen van een dergelijk verdrag aan te gaan wordt hoofdzakelijk voortgedreven door de huidige economische crisis maar ook door de ambitie om gezamenlijk een leidende rol te blijven spelen ten opzichte van snel ontwikkelende nieuwe economieën.

De grote economische en wereldwijde uitdagingen die voor zowel de EU als de VS gelden, hebben voor een nieuwe politiek momentum gezorgd. Zo is de economie van de EU is voor de tweede keer in vier jaar in een recessie beland, in de VS komt groei maar niet van de grond en aan beide kanten van de oceaan loopt de werkloosheid in een rap tempo op. Zware bezuinigingsmaatregelen - vooral in de EU - maken het daarbij lastiger voor overheden om de economie te stimuleren. Een voortslepende diepgaande economische crisis in de EU zou uiteindelijk de wereldeconomie in een diepe recessie mee kunnen trekken.

Vrijhandel is een voor de hand liggende manier om onze economieën te stimuleren door vraag en aanbod te creëren zonder dat daarvoor financiële prikkels of injecties met publiek geld voor vereist is. Hoewel de wederzijdse tarieven al laag zijn, met een gemiddelde[1] van 3%, zou het afschaffen van deze tarieven, door de gigantische omvang van trans-Atlantische economie en handel, al een positief effect hebben op banen en economische groei.

De EU zou met de totstandkoming van een ambitieus TTIP aan haar Lidstaten de toegevoegde waarde van economische samenwerking en vertegenwoordiging op het wereldtoneel opnieuw kunnen bewijzen. Een land als het Verenigd Koninkrijk zou een verdrag met de VS nooit op dezelfde voorwaarden kunnen voeren als de EU als collectief.

Vanuit een mondiaal perspectief zou een trans-Atlantisch verdrag een nieuwe maatstaf creëren voor de wereldhandel van de toekomst en zou het een stimulans kunnen zijn voor (her)opkomende economieën en ontwikkelingslanden om hun markten te openen om zo een hogere mate van welvaart te realiseren en tegelijkertijd competitiever te worden.

• 3. 

  Wat betekent alomvattend en wat zijn de voornaamste voordelen?

Gegeven de onovertroffen politieke steun in de VS en de EU, willen beide partijen alle mogelijke onderwerpen bespreekbaar houden om een brede consensus te bereiken en zo de voordelen voor beide te optimaliseren. Alleen het afschaffen van tarieven zou al een zekere winst opleveren. Een alomvattend verdrag echter, zou veel meer doen en dus grotere voordelen hebben, vooral omdat zogenaamde “behind-the-border” barrières de echte obstakels zijn voor optimale trans-Atlantisch handel. Concurrentiebemoeilijkende regelgeving doet kosten oplopen en heeft een negatief effect op productiviteit. Dit geldt niet alleen voor multinationals, maar ook voor kleine en middelgrote bedrijven.

Door het TTIP zouden de EU en de VS standaarden en procedures moeten coördineren (inclusief sanitaire en fytosanitaire maatregels, technische blokkades voor handel, etc.) en de compatibiliteit van de regulerende systemen moeten vergroten. Het TTIP zou zich richten op het wegnemen van NTB’s (Non Tariff Barriers) en beperkingen op markttoegang in de dienstensector en openbare aanbesteding. Europese bouwbedrijven zouden dan bijvoorbeeld voor grote bouwprojecten in de VS kunnen meebieden of Europese luchtvaartmaatschappijen zouden binnenlandse vluchten in de VS kunnen aanbieden. Auto’s die veilig worden bevonden voor de Europese markt, zouden automatisch worden toegestaan op de Amerikaanse markt.

De gigantische kansen van een digitale economie en E-commerce in brede zin worden ook opgenomen in het TTIP. Of het nu gaat om online video en muziek streamen of het verschepen van Franse kaas en Italiaanse wijn die zijn besteld in een online winkel; de trans-Atlantische markt zal in toenemende mate op (toegang tot) digitale platforms en diensten vertrouwen.

Naar schatting zou dit verdrag het GDP van de EU een impuls van een half procent kunnen geven - wat neerkomt op tientallen miljarden Euro’s per jaar. Een half procent van het huidige GDP zou ongeveer tweederde van het jaarlijkse EU budget zijn[2]. Andere landen die exporteren naar de EU en de VS zouden ook kunnen profiteren van een verbeterde toegang tot de markt, het zogenaamde “direct spill-over” effecten. Als andere landen zich zouden aanpassen aan de nieuwe maatstaven die door het TTIP worden gezet, zou dit kunnen leiden tot “indirect spillover effects” voor de EU en de VS. Kort gezegd: hoe groter het verdrag, hoe groter de voordelen.

• 4. 

  Wat zijn de voordelen voor Nederland

De Nederlandse open economie reageert sterk op externe invloeden internationale handelsstromen en kan daarom enorm profiteren van het TTIP. Denk alleen al aan extra werk voor de haven in Rotterdam of diensten die internationale bedrijven vanuit hun hoofdkantoren aan de Amsterdamse Zuidas kunnen uitbreiden of aanbieden.

Nederland staat vijfde op de wereldranglijst van grootste exporteurs en zevende op de wereldranglijst van grootste importeurs ter wereld, dat omvat zowel goederen en diensten. De belangrijkste partnerlanden voor onze import en export zijn landen in de Europese Unie zelf en de VS. De VS zijn de zesde belangrijkste handelspartner van Nederland op zowel import als exportgebied.

De Nederlandse en Amerikaanse economie zijn nauw met elkaar verbonden. In 2008 hadden bijvoorbeeld 228.800 Nederlandse bedrijven een aanmerkelijk belang in een Amerikaans bedrijf, vice versa waren dat er 371.500. Na Japan en het Verenigd Koninkrijk is Nederland de grootste investeerder in de VS. In totaal bedroegen directe investeringen van de VS in Nederland in 2010 542.66 miljard USD. In datzelfde jaar bedroegen de directe investeringen van de VS in China slechts 60,5 miljard USD.

Door het belang van handel met de VS voor Nederland zou het TTIP grote voordelen hebben voor de Nederlandse economie. Een breed verdrag zou structureel 4 miljard Euro opleveren voor de Nederlandse economie. Ook een beperkt verdrag zou al 1,4 miljard Euro opleveren. De agrarische, chemische en hightech sectoren zouden het meest profiteren van een breed partnerschap.

44 procent van alle Nederlanders werkt bij een bedrijf dat exporteert. Daarom zou het TTIP ook op banen en salarissen zou een positief effect hebben. Op de lange termijn zouden salarissen met 0,5 procent stijgen als gevolg van een TTIP. Daarnaast zou het verdrag, door een verhoogde economische activiteit banen creëren.

De effecten van een vrijhandelsverdrag zouden waarschijnlijk niet direct merkbaar zijn in Nederlandse winkels. Immers, een winkelier mag zijn eigen prijs voor een product bepalen: een kledingstuk bijvoorbeeld zou dus in Nederland niet automatisch hetzelfde kosten als in de VS. De positieve effecten van een TTIP zouden vooral zichtbaar zijn op een macro-economisch niveau, wat ze overigens niet minder groot maakt.

• 5. 

  Welke obstakels zijn te verwachten?

Hoewel er hoge verwachtingen en veel optimisme heerst over de positieve effecten op het aantal banen en de economische groei door het TTIP, zullen er een aantal lastige en gevoelige aspecten zijn die eerst moeten worden opgelost.

Landbouw

Naar verwachting wordt landbouw een controversieel punt, ondanks dat het slechts 4,5% en 5.6% tussen respectievelijk de EU en de VS behelst.[3] Moeilijkheden zijn vooral te verwachten omdat de landbouwlobby in zowel de EU als de VS politiek erg sterk en goed georganiseerd is. Verschillende Amerikaanse Senatoren hebben al aangegeven dat ze slechts akkoord kunnen gaan met het TTIP als er ook op het gebied van landbouw vooruitgang wordt geboekt. Enkele voorbeelden: genetisch gemanipuleerde gewassen komen veel voor in de VS terwijl ze in de EU streng worden gereguleerd. De EU heeft ook rundvlees uit de VS dat met hormonen is behandeld verboden. Er zijn echter, om vertrouwen te kweken, al twee verboden opgeheven (levende varkens en rundvlees gewassen met melkzuur).

Europese boeren ontvangen thans hoge subsidies onder het EU gemeenschappelijk landbouwbeleid, iets dat de Fransen en andere Zuidelijke landen - met hun reeds stagnerende economieën - niet kwijt zouden willen raken. Ook in de VS krijgen de boeren substantiële subsidies van de overheid. Het Congres van de VS heeft nog nooit een vrijhandelsverdrag geratificeerd waar landbouw geen onderdeel van was.

Hoge tariefmuren verkleinen ook de effecten van internationale concurrentie op de eigen markt. De gemiddelde landbouwbelastingen in de EU zijn 18,6 procent vergeleken met 9,7 procent in de VS; in de VS gelden hoge tarieven voor vlees (30%), melkproducten (maximaal 139%) en groente (22-23%).[4]

Openbare Aanbesteding

Openbare aanbesteding wordt een ander uitdagend dossier. De EU heeft grote bezwaren tegen de zogenaamde “Buy American” clausules op het Amerikaanse Federale en Staatsniveau. Dit zijn protectionistische maatregelen die lokale en regionale overheden dwingen om binnenlandse arbeidskrachten in te huren en binnenlandse producten te kopen. De openbare aanbestedingsmarkt biedt veel perspectief voor Europese bedrijven, niet in de laatste plaats omdat de infrastructuur van de VS wel toe is aan grondige opknapbeurt.

Een extra complicatie hier is dat de Amerikaanse Federale regering de 51 staten niet kan dwingen om hun aanbestedingsmarkten te openen. Hierdoor zouden huidige Federale “Buy American” clausules vervangen kunnen worden door bijvoorbeeld “Buy Pennsylvania” of “Buy Maine” clausules. Daarmee zou de toegang dus niet worden vergroot. Dat ziet de EU natuurlijk niet graag. Daarom moeten ook de Amerikaanse Staten nauw worden betrokken en vertegenwoordigd bij de onderhandelingen, zoals ook gebeurt met de Canadese provincies in de EU-Canada handelsonderhandelingen.

Wetgevende competenties

De discrepantie tussen de Federale en Statelijke competenties bestaan ook in andere sectoren, zoals de juridische sector. Advocaten die worden toegelaten tot de Balie in New York Bar Association mogen hun beroep bijvoorbeeld niet in Californië beoefenen, laat staan dat een Nederlandse advocaat daar een firma op zou mogen zetten. Bij het vaststellen van regelgeving zijn veel Amerikaanse instellingen en agentschappen verplicht om toestemming te vragen van parlementaire commissies in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, de zogenoemde Congressional oversight committee. Hierdoor ontstaat er een extra laag met beslissingsbevoegdheden die de zaak nog verder compliceert.

Het is belangrijk kom op te merken dat Europese wetten en regels die thans gelden niet kunnen worden geamendeerd of in de prullenbak worden gegooid door het TTIP, of door welk ander internationaal verdrag dan ook. Het aanpassen van bestaande wetten vereist een aparte wetgevingsprocedure, met toestemming van alle EU Lidstaten en het Europees Parlement. Hetzelfde geldt voor de VS.

Verdere problemen kunnen ontstaan doordat de VS en de EU gelijktijdig ook met andere staten onderhandelen over handelsverdragen. De VS onderhandelt momenteel met verschillende landen in het kader van de Trans-Pacific Partnership, terwijl de EU in onderhandelingen is met Canada, Vietnam, India en zelfs China.

• 6. 

  Is het TTIP een nieuw ACTA?

Nee. Het “Anti-Counterfeiting Trade Agreement” streefde ernaar om de handel in vervalste goederen tegen te gaan. Het had daarom meer weg van een wetshandhavingverdrag dan een handelsverdrag. ACTA zou een verdrag geweest zijn met een beperkte focus. De protesten tegen ACTA kwamen van verschillende belanghebbenden, van digitale vrijheidsorganisaties, tot internet bedrijven en ontwikkelingshulp organisaties.

Het TTIP wordt een veel breder verdrag, waar intellectuele eigendomsrechten slechts een onderdeel van zijn. Als gevolg hiervan zullen bezwaren tegen een deel van het verdrag waarschijnlijk niet het hele verdrag torpederen. Op dit moment is het nog helemaal niet duidelijk of intellectuele eigendomsrechten überhaupt een onderdeel zullen zijn van de TTIP onderhandelingen. Het laatste rapport van de HLWG benadert dit onderwerp voorzichtig en beveelt aan dat “beide partijen een beperkt aantal intellectuele eigendomsrechten onderwerpen aansnijdt, zonder bevooroordeeldheid over de uitkomst”.

Commissaris De Gucht zei vorige week in het Internationale Handelscomité dat hij niet het debat over ACTA weer wil openen en dat hij nieuwe simpele EU wetgeving wil over copyright op het internet, zonder dat het “via de achterdeur” tot stand komt. De gegevensbeveiliging richtlijn is niet onderdeel van de TTIP onderhandelingen.

• 7. 

  Hoe kan ik mijn stem laten horen?

Het Europees Parlement voert niet direct de onderhandelingen over het TTIP, maar het zal wel in moeten stemmen met het eindresultaat. Ik zal aandringen op nauwe samenwerking tussen de Europese Commissie en het Europees Parlement, zowel in de huidige voorbereidende (pre-mandaat) fase als de daaropvolgende officiële onderhandelingsfase. Gedurende beide fases zullen we onze suggesties delen, net als met deze resolutie in oktober 2012. Artikel 218(19) van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie en het Framework Agreement between the Commission and the Parliament dwingt de Commissie om het Parlement geïnformeerd te houden over de voortgang van de onderhandelingen.

Het Parlement zal waarschijnlijk op basis van de concept onderhandelingsrichtlijnen van de Commissie een resolutie aannemen, in opzet vergelijkbaar met de hierboven genoemde tekst uit oktober. In de komende maanden zal ik verschillende bijeenkomsten voor belanghebbenden organiseren, waarvan de details op deze website zullen verschijnen.

In de Internationale Handelscommissie van het Europees Parlement is er momenteel een speciale US werkgroep bestaande uit de leden MOREIRA Vital; QUISTHOUDT-ROWOHL Godelieve; SCHAAKE Marietje; STURDY Robert; JADOT Yannick; SCHOLZ Helmut, die alle politieke groepen vertegenwoordigen en het aanspreekpunt van hun groep zijn over het TTIP en alle andere handelsbetrekkingen met de VS.

* * *

[1] http://ec.europa.eu/trade/creating-opportunities/bilateral-relations/countries/united-states/

[2] http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2013/february/tradoc_150581.pdf

[3] http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2006/september/tradoc_113465.pdf

[4] http://www.gmfus.org/wp-content/blogs.dir/1/files_mf/1349879071Trachtenberg_AgIssues_Oct12.pdf