De Europese Commissie is een onbetrouwbare bondgenoot voor passagiers - Hoofdinhoud

Veel luchtvaartmaatschappijen werken passagiers tegen, als ze van hun rechten gebruik willen maken, betoogt Dennis de Jong, lid van het Europees Parlement voor de SP. 'In plaats van te kiezen voor betere handhaving, denkt de Europese Commissie dat door de rechten van passagiers te verminderen, de situatie zal verbeteren.

SP-Europarlementariër Dennis de Jong

Het worden weer spannende tijden voor de rechten van luchtvaartpassagiers. Uit een document van de Europese Commissie waar de SP-eurofractie de hand op heeft weten te leggen, blijkt dat deze de voor passagiers gunstige uitspraken van het Hof van Justitie op een aantal belangrijke punten wil terugdraaien. Vooralsnog mikt de Commissie op publicatie van het voorstel op 13 maart a.s.

Claims

Al eerder bleek de Europese Commissie een onbetrouwbare bondgenoot voor passagiers. Toen in 2011 de aswolk uit IJsland het vliegverkeer tijdelijk volledig in de war schopte, en veel passagiers een claim wilden indienen, bleek het claimformulier opeens verdwenen van de website van de Commissie. Uit uitgelekte interne stukken werd duidelijk dat dit opzet was: de luchtvaartindustrie had bij de Commissie geklaagd over het aantal claims en de daaruit voortvloeiende economische schade. Vervolgens zag de Commissie er geen been in om het voor passagiers moeilijker te maken het formulier van de website te downloaden. Pas na druk vanuit het Europees Parlement werd dit hersteld.

Iets soortgelijks is nu ook weer aan de hand, zoals blijkt uit de volgende analyse van de belangrijkste voorstellen. Waar het Hof van Justitie reizigers het recht op financiële compensatie geeft bij een vertraging van meer dan drie uur, stelt de Commissie voor om dit te beperken tot vijf uur vertraging bij korte vluchten (tot 1500km), negen uur bij langere vluchten binnen de EU en bij vluchten tot 3500km buiten de EU, en twaalf uur bij de overige lange vluchten. Hiermee wordt het aantal claims enorm teruggebracht: een opsteker voor de luchtvaartbedrijven, maar een flinke achteruitgang voor de passagier.

Positief is dat reizigers in de toekomst bij 2 uur of meer vertraging altijd recht krijgen op een drankje en een maaltijd. Nu is dat nog afhankelijk van de afstand: bij lange vluchten geldt dit recht pas na 3 of 4 uur vertraging. Tegelijkertijd wordt bij extreem lange vertragingen het recht op zorg beperkt tot drie dagen: jammer, als je, zoals we bij de IJslandse aswolk in 2011 zagen, niet binnen die tijd een vervangende vlucht kunt krijgen. In dat geval gaat de reiziger zelf voor de kosten opdraaien van de vierde en volgende hotelovernachting. Bovendien is de maximale hotelvergoeding 100 euro per nacht. Dat is prima voor een gemiddeld hotel, maar als je gedwongen wordt bij een vliegveld te overnachten, kan de hotelprijs veel hoger uitpakken. Ook dat risico is voor de passagier. Ook geldt de zorgplicht niet bij vluchten van minder dan 250km met relatief kleine toestellen. Dit lijkt niet onredelijk, maar je zult maar stranden in Genève, terwijl je vlucht naar Lyon is. Lang niet altijd kun je dan nog alternatief vervoer regelen en ook dan zijn de hotelkosten voor eigen risico.

Recht

Een veel gehoorde klacht van passagiers is dat als zij een retourvlucht boeken naar buiten de EU en de terugvlucht wordt door een niet-Europese 'partner' verzorgd, zij hun rechten op basis van het Europese recht verliezen. Stel, je boekt een KLM-vlucht naar Nairobi en de terugvlucht wordt uitgevoerd door de partner van KLM, Kenya Airlines, dan geldt de bescherming niet, ook al heb je je vlucht bij de KLM geboekt. Hier gaat de Commissie volgens het uitgelekte document niets aan doen.

De Commissie weigert ook in te gaan op de wens van consumentenorganisaties om het 'no-show' beleid van de luchtvaartmaatschappijen aan te pakken. Stel, je hebt, om kosten te besparen, een goedkope vlucht uit Düsseldorf geboekt die via Amsterdam naar Londen vliegt. Als je dan niet in Düsseldorf opstapt, wordt op dit ogenblik automatisch ook je ticket van Amsterdam naar Londen geannuleerd. Een gemiste kans als de Commissie dit onredelijke beleid niet aanpakt. De Commissie maakt ook geen einde aan de praktijk dat als luchtvaartmaatschappijen blijken minder of geen belasting verschuldigd te zijn, zij dit niet automatisch aan de passagier teruggeven, ook al is die belasting eerder wel in rekening gebracht.

Kosten

In de toelichting bij de ontwerpverordening geeft de Commissie het ruiterlijk toe: doordat het Hof van Justitie de afgelopen jaren consequent passagiers in het gelijk stelde, zijn de kosten voor luchtvaartmaatschappijen enorm opgelopen. Veel luchtvaartmaatschappijen werken passagiers tegen, als ze van hun rechten gebruik willen maken. In plaats van te kiezen voor betere handhaving, denkt de Commissie dat door de rechten van passagiers te verminderen, de situatie zal verbeteren. Dat is 'wishful thinking', gelet op de scherpe concurrentiestrijd in de luchtvaart.

Het zou voor het vertrouwen van mensen in de EU goed zijn, als de Commissie eindelijk eens voor de burger kiest in plaats van voor de grote bedrijven. De huidige Commissie lijkt dat echter nog niet van plan te zijn.

Deze opinie verscheen op 4 maart 2013 op de website van de Volkskrant