Staatssteun? Nee: steun aan de staat! - Hoofdinhoud

De Europese Commissie legt op grond van de EU-concurrentierichtlijn allerlei eisen op aan de Nederlandse woningcorporaties, omdat deze staatssteun zouden ontvangen. Dat is opmerkelijk, want per saldo ontvangen de corporaties geen staatssteun, maar leveren ze de minister van Financiën geld op. Volgens mij kan de staatssteun-bemoeienis van Brussel op korte termijn beeindigd worden, na twee overzichtelijke maatregelen. Maar Stef Blok wil dat niet, want hem komt de EU-bemoeienis wel goed uit.

De Brusselse bemoeienis leidt tot de marginalisering van de corporatiesector, dat komt Stef Blok prima uit.

De Kamer debatteerde afgelopen donderdag met Blok over de woningcorporaties. Een van de onderwerpen was de brief 29453-285 van 17 december jl., waarin Blok op mijn verzoek een overzicht gaf van de geldstromen tussen Rijk en corporaties. Deze brief maakt zonneklaar dat de enige vorm van staatssteun waar het Rijk nog bemoeienis mee heeft de contragarantie op het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) is. Het WSW is een onderlinge waarborgregeling van de corporaties, waardoor deze goedkoper geld kunnen lenen. Het rentevoordeel is op dit moment ongeveer 0,7%, wat neer komt op €560 miljoen per jaar. Een deel van dat voordeel wordt veroorzaakt door de contragarantie van het Rijk: als alle corporaties omvallen staat de rijksoverheid borg voor de leningen. In de 30 jaar dat het WSW bestaat heeft die situatie zich overigens nog nooit voorgedaan.

Tijdens het debat vroeg ik Blok welk deel van het rentevoordeel naar zijn mening toe te schrijven is aan de bemoeienis van het Rijk: volgens hem is dat 80%. Dat lijkt me schromelijk overdreven. Maar laten we eens aannemen dat het klopt: dan zou de totale corporatiesector jaarlijks een voordeel van €450 miljoen hebben door de contragarantie. Daar tegenover staat binnenkort €1,7 miljard verhuurderheffing per jaar, naast de al bestaande integrale vennootschapsplicht (voor niet-winstbeogende instellingen…) die nu ca €200 miljoen/jaar opbrengt.

Mijn voorstel is daarom dat het Rijk de contragarantie voor het WSW staakt, in ruil voor een verlaging van de verhuurderheffing met €450 miljoen. Daarmee is dit argument van staatssteun vervallen.

Maar Brussel had destijds nog meer te zeuren. Gemeenten zouden grond onder de marktprijs aanbieden om corporaties te matsen. Afgezien van het feit dat gemeenten die dit doen inmiddels met een vergrootglas gezocht moeten worden: ook dit “probleem” is simpel op te lossen:

• - 

  verkoop grond nog uitsluitend tegen marktwaarde;
• - 

  geef vervolgens (als de gemeenteraad lage huurprijzen wil belonen) ontwikkelaars van huurwoningen, die nieuwbouwhuren onder 80% van het wettelijk plafond willen hanteren, een korting die bv. gelijk is aan 50% van de contante waarde van de huurkorting over de periode waarop de korting betrekking heeft; van deze regeling kunnen zowel corporaties als commerciële verhuurders gebruik maken; de laatste zullen dat waarschijnlijk niet doen, omdat ze geen zin hebben om 50% korting voor eigen rekening te nemen;
• - 

  indien woningen waarvoor korting verstrekt is tussentijds worden verkocht of in huur verhoogd moet de ontwikkelaar de korting naar rato terugbetalen.

Zo: daarmee is ook dit staatssteun-argument van Brussel van de baan.

Tenslotte beschouwde Neelie Kroes in 2008 ook de Vogelaarheffing voor de wijkaanpak als staatssteun, hoewel die voor 100% door de corporaties betaald werd. Maar die heffing is per 2010 afgeschaft.

Kortom: met enkele kleine beleidswijzigingen zijn we helemaal van die Brusselse bemoeienis af. Wat zijn de voordelen: corporaties hoeven zich niet meer in allerlei bochten te wringen bij het toewijzen van woningen. We kunnen zelf weer uitmaken wat de kerntaken van corporaties zijn. En het scheelt een berg aan administratieve lasten. Doen!

Maar Stef Blok wil deze optie niet eens onderzoeken. Naar eigen zeggen omdat dit neerkomt op privatisering van de woningcorporaties (…). Beste Stef: de corporaties zijn sinds jaar en dag private organisaties met een maatschappelijke taak. Het kabinet Rutte-II verschuilt zich graag achter Brussel om een aantal maatregelen te nemen die de corporaties zo snel mogelijk marginaliseren, zodat commerciële partijen de huurmarkt kunnen overnemen.

Ik heb inmiddels een VAO aangevraagd om een motie in te dienen, die de minister dwingt om de voor- en nadelen van het beeindigen van de “staatssteun” te onderzoeken.