Vertrouwen bij online betalingen essentieel - Hoofdinhoud
Foto Stock.XCHNG / kipcurry
Nederland loopt voorop in de wereld als het gaat om online betalingen. Ongeveer 90 procent van de omzet van het totale Nederlandse betalingsverkeer liep in 2012 via elektronische kanalen en het aantal pinbetalingen stijgt gestaag. De vraag is echter of onze wetgeving, de beveiliging en het toezicht op het betalingsverkeer door DNB al voldoende op deze ontwikkelingen zijn toegesneden. Daarover wil de PvdA een debat met minister Dijsselbloem. Dat schrijf ik vandaag in het Dagblad van het Noorden.
Hieronder het volledige stuk zoals verschenen in het Dagblad van het Noorden.
Geld draait meer dan ooit om vertrouwen. De recente onrust naar aanleiding van de storing bij ING toont dit nog maar eens aan. Was geld in het verleden nog inwisselbaar voor goud of kon men betalen met zilverlingen, tegenwoordig stoelt de waarde van geld niet langer op de hoeveelheid edelmetaal die erin is verwerkt, maar op de waarde die we er met zijn allen aan toekennen. De vorm van geld is daarmee ook veranderd. Bij de gulden en later de euro was de relatie tussen het muntstuk en de intrinsieke waarde al losgelaten, maar nu vindt ook steeds meer van het betalingsverkeer online en digitaal plaats.
Nederland loopt voorop in de wereld als het gaat om online betalingen. Ongeveer 90 procent van de omzet van het totale Nederlandse betalingsverkeer liep in 2012 via elektronische kanalen en het aantal pinbetalingen stijgt gestaag. Vanaf de bank kan men met ideal, paypal, de e-reader, een identifier of andere kaartlezer betalen. Er zijn al mensen die nooit meer cash bij zich hebben. Acties als 'klein bedrag, pinnen mag' dragen bij aan deze ontwikkeling. En daar is ook niets tegen. Digitaal geld en online bankieren zijn efficiënter en goedkoper dan contant (chartaal) geld. De Nederlandsche Bank schat in dat in Nederland door de overstap naar digitaal betalen ruim 1 miljard per jaar wordt bespaard. Papieren geld moet immers naar pinautomaten worden gebracht, winkeliers moeten het afstorten en met papier geld betalen duurt ook relatief lang.
De vraag is echter of onze wetgeving, de beveiliging en het toezicht op het betalingsverkeer door DNB al voldoende op deze ontwikkelingen zijn toegesneden. Daarover wil de PvdA een debat met minister Dijsselbloem. Voor de PvdA staan daarbij twee zaken voorop: geld moet veilig en geld moet beschikbaar zijn. Ten aanzien van de veiligheid zijn de rechten voor de consument momenteel in principe duidelijk. Alleen bij opzet, grove nalatigheid of schuld is de consument aansprakelijk voor verliezen. Wie zijn pincode en pas afgeeft aan een barman op Hawaï moet niet klagen als geld wordt afgeschreven.
Ten aanzien van oplichting via internet gelden dezelfde principes, maar is het gebied grijzer. Wanneer verschuift de verantwoordelijkheid van de bank naar de klant? Wat als er een nepmail gestuurd wordt naar mensen namens de bank en de dag erna in verband met de veiligheid telefonisch contact wordt opgenomen en codes worden ontfutseld? Banken passen een ruim coulancebeleid toe in dergelijke gevallen, maar dat verschilt wel van bank tot bank (en soms zelfs tussen vestigingen binnen een bank). Bovendien lijken de eisen die via de algemene voorwaarden aan consumenten worden gesteld de eigen verantwoordelijkheid aanzienlijk te verzwaren; zoals de verplichting tot het periodiek scannen van de computer op virussen. Maar als je dat vergeet, kan je dan al je geld kwijt zijn? De PvdA vindt dat onacceptabel. Mensen moeten zeker zijn dat als men niet aantoonbaar onverantwoordelijk heeft gehandeld, het geld veilig is. Temeer omdat de verliezen digitaal veel groter kunnen zijn. Waar je vroeger bij verlies van je portemonnee hooguit 100 gulden verloor, is de schade door online fraudes gemiddeld 4600 euro.
Op verzoek van de PvdA worden in het maatschappelijk overleg betalingsverkeer (waar banken met DNB, het ministerie van financiën, maar ook bijvoorbeeld de detailhandel en de consumentenbond aan deelnemen) de komende maand voorstellen gedaan om mensen helderheid en zekerheid te bieden in fraudegevallen. Daarvoor zijn uniforme regels broodnodig. Ondanks het positieve bericht van vorige week dat het aantal fraudegevallen in de tweede helft van 2012 fors is gedaald.
Maar zoals gezegd is naast veiligheid ook de beschikbaarheid van geld van groot belang. Je geld kan wel veilig zijn, maar als je er niet bij kunt, heb je er niks aan. Uit mediaberichten komt naar voren dat door de problemen bij ING deze week tien procent van de pintransacties bij deze bank geen doorgang kon vinden. Mensen konden bij benzinestations soms lopend naar huis. Het betalingsverkeer moet storingsbestendig zijn, daarop moet worden toegezien door DNB. Ik wil met de minister bespreken of daarvoor normen en tests kunnen worden ontwikkeld.
Veiligheid en beschikbaarheid van geld zijn van groot belang voor het vertrouwen. De vraag is of de huidige wetgeving voldoende rekening houdt met de nieuwe omstandigheden. Heeft DNB voldoende expertise om de ICT systemen van banken op stabiliteit en betrouwbaarheid te kunnen beoordelen? Voldoet het wettelijk kader om de beschikbaarheid van het digitaal betalingsverkeer te borgen? Welke verplichtingen rusten op banken in het geval van een storing; op welke manier en hoe snel moet men communiceren? De PvdA wil daarover graag het debat aangaan. Storingen zijn natuurlijk nooit helemaal te voorkomen, maar wel te beperken. Met afspraken, toezicht en misschien zelfs een aangepaste wet. Want geld bestaat bij de gratie van vertrouwen, dat elke dag moet worden verdiend en moet worden waargemaakt.