Pak pesten professioneel aan

Met dank overgenomen van L. (Loes) Ypma i, gepubliceerd op vrijdag 19 april 2013, 14:02.

Pesten kan niet, dat zou ik graag in heel Nederland op iedere school zwart-op-wit willen hebben staan en met handtekeningen of duimafdrukken bevestigd door alle kinderen. Zodat we samen de verantwoordelijkheid dragen dat pesten stopt en niemand alleen staat als hij of zij gepest wordt. Vandaag is de Nationale Dag Tegen Pesten, een goed moment om stil te staan bij de ernstige wonden die pesten nalaat en de mogelijkheden om het te verminderen.

Bij pesten is er geen sprake van één dader, het is een groepsproces waar op ingegrepen moet worden. Er zijn verschillende rollen:

  • 1. 
    Pester; neemt initiatief om te pesten
  • 2. 
    Slachtoffer; degene die gepest wordt
  • 3. 
    Verdediger; komt op voor slachtoffers, probeert pester te stoppen
  • 4. 
    Versterker; moedigt pester aan --> hele belangrijke functie omdat ze status verlenen
  • 5. 
    Assistent; gaat actief meepesten met de pester
  • 6. 
    Buitenstaander; weet van het pesten, maar grijpt niet in (soms bang zelf gepest te worden)

Een leerkracht is de aangewezen persoon om hier op in te grijpen. Als de docent het pesten serieus neemt en het probleem aanpakt, wordt het pesten substantieel gereduceerd. Gelukkig bestaan er goede programma's om leerkrachten te ondersteunen, bijvoorbeeld KiVa uit Finland. De resultaten hiervan zijn; 40% pesten voorkomen, 60% reductie cyberpesten! Bestaande pestsituaties met 95% teruggedrongen of opgelost.

Maar helaas kan een leerkracht niet altijd alles zien. Pestgedrag wordt slechts bij 1 op de 5 situaties gesignaleerd en ik wil dat dit omhoog gaat. Daarom moeten aankomende leerkrachten worden geschoold in het herkennen en aanpakken van pesten. En voor huidige leerkrachten is het verstandig een sociale netwerkanalyse te maken van hun klas. Hierbij stelt een leerkracht de volgende vragen aan leerling: wie zijn je beste vrienden, wie begint als jij wordt gepest? Wie gaat er meedoen? En wie komt er juist voor je op? Als leerkracht krijg je met een simpele vragenlijst snel zicht op populariteit en problemen in de klas.

Daarna is het zaak om met een plan van aanpak te komen. Daarbij lijkt het misschien slim om de pester van school te sturen en de gepeste leerling een weerbaarheidstraining te geven, maar daarmee is het probleem nog niet opgelost. Als leerkracht heb je meer nodig om in te kunnen grijpen, want zoals Martin Luther King zei 'uiteindelijk herinner je niet de woorden van je vijanden, maar het zwijgen van je vrienden'.

Ik wil dus graag op deze dag tegen het pesten een lans breken voor het versterken van professionaliteit en samenwerking binnen de school. Pesten moet bij iedere lerarenopleiding een belangrijk onderwerp zijn. De huidige leerkrachten moeten zich hierop kunnen bijscholen. Op iedere school moet de norm glashelder zijn: pesten is niet acceptabel. Kinderen weten vaak wie er gepest wordt en ouders en leerkrachten moeten dit benoemen. Alle kinderen verdienen het om onbekommerd in een veilige omgeving op te kunnen groeien. Helemaal voorkomen kunnen we pesten waarschijnlijk nooit, maar het is wel belangrijk om tijdig goede stappen te zetten zodat het nooit escaleert.

Meer over ...