China wil meer erkenning - Hoofdinhoud
Een groot verschil met Europa of Nederland is het feit dat ze in China wél raad weten met hogesnelheidstreinen. Met snelheden boven de 300 kilometer per uur reizen we van Peking naar Sjanghai. Daar aangekomen zien we alleen maar hogesnelheidstreinen op het immense station van deze Europees uitziende stad. De stationshal lijkt meer op de vertrekhal van een flinke luchthaven dan op een treinstation.
In het centrum van de stad is veel laagbouw en zijn er smalle straten met platanen aan weerszijden. Die platanen leveren een grote bijdrage aan het zuiveren van de lucht, zo wordt ons verteld. De bomen zijn begin vorige eeuw door de Fransen meegenomen uit Europa. In die periode zijn er ook veel art deco gebouwen verrezen en er staan nog echte juweeltjes. Ook de residentie van de consul-generaal Peter Potman valt in die categorie.
links consul-generaal Peter Potman
Bij de Chinese versie van het instituut voor internationale studies Clingendael gaan we een open gesprek aan over de buitenlandse politiek van China. Die kent vier prioriteiten: 1. de relatie met grote ontwikkelde landen (vooral de VS). 2. de relatie met buurlanden. 3. de relatie met ontwikkelende landen (vooral Afrika en Latijns Amerika) en 4. de relatie met internationale instituties zoals IMF, Wereldbank en WTO. Benadrukt wordt dat de buitenlandpolitiek van China al 50 jaar onafhankelijk en vreedzaam is.
Twee zaken keren in alle gesprekken over het buitenland beleid van China terug: het wapenembargo tegen China en de erkenning van China als markteconomie. Het wapenembargo dat in 1989 werd ingesteld zit de Chinezen al jaren dwars. Steeds wordt benadrukt dat opheffing niet noodzakelijk is om wapens te kunnen aanschaffen in de VS en Europa; het wordt vooral als een belediging gezien. Wapens kopen, kan en doet men toch wel. De status van gewone markteconomie volgt in 2016 automatisch door het lidmaatschap van de WTO maar China heeft haast en wil die erkenning eerder. Dat zal mijns inziens niet zomaar gebeuren. De helft van de Chinese economie is immers staatsgeleid en dat levert nogal wat oneerlijke concurrentie op. Ik vermoed dat ze gewoon tot 2016 zullen moeten wachten.
In de discussie over Afrika komen grondstoffen en mensenrechten aan de orde. Voor de Chinezen zijn de grondstoffen de belangrijkste reden om in Afrika actief te zijn. Afrikaanse landen doen graag zaken met de Chinezen omdat zij zich niet of nauwelijks bemoeien met interne mensenrechtenkwesties in die landen. Europa doet dat altijd wel en benadrukt goed bestuur en naleving van de mensenrechten. Eén van onze gesprekspartners stelt daarop: mensenrechten zijn ook eten, inkomen en een dak boven je hoofd. Zo ontstaat er een kip-en-ei discussie over wat oorzaak en gevolg is. Armoede komt naar mijn opvatting vaak ook door slecht bestuur en corruptie in Afrika.
Een geplande fietstocht door Sjanghai wordt afgeblazen door het regenachtige weer. De Nederlandse onderneemster Ellen Petit van Wheely Bike Tours leidt ons nu te voet rond door de stad. Ze beschrijft het alledaagse leven in Sjanghai waar ook burgers met de corruptie te maken krijgen. Zo is het moeilijk om een ambulance te krijgen wanneer je naar het ziekenhuis moet. Oorzaak: mensen met veel geld kopen de ambulancebestuurders om zodat ze als taxi worden gebruikt en met zwaailicht en sirene naar een afspraak kunnen die ze anders zouden missen. Het lijkt een kleinigheid maar in een drukke stad kan het mensenlevens kosten.
Peking en Sjanghai zijn beide echte metropolen maar in veel opzichten ook elkaars tegenpool. Veel creatieve geesten komen naar Sjanghai om er inspiratie op te doen. Nederlandse ontwerpers vinden er in het project Dutch Design een werkruimte om creatief te ondernemen. Succesnummers zijn er op het gebied van architectuur en reclame. Het is de droom van veel jonge ontwerpers om in China een poot aan de grond te krijgen. Lukt dat in Sjanghai, waarom dan niet in heel China.