Denken over politiek (2): Aristoteles - Hoofdinhoud

Directeuren van ziekenhuizen die misstanden verzwijgen, om investeerders niet af te schrikken. Managers van onderwijsinstellingen die fraude plegen met diploma’s, om hun rendementscijfers op te hogen. Bestuurders van woningcorporaties die speculeren met het geld van huurders, om prestigeprojecten te financieren. En dat alles om zelf bonussen binnen te halen. Aristoteles laat zien waarom deze bonuscultuur zich niet verdraagt met onze democratie.

Politieke besluiten kunnen worden genomen door één persoon, een monarchie, of door de besten, een aristocratie. Over welke vorm het beste is sprak Aristoteles zich niet uit, dat is volgens hem afhankelijk van de eigenschappen van een volk. Van belang is of de heersers het algemeen belang dienen. Als zij het eigenbelang voorop stellen, vervalt de monarchie in tirannie en verwordt de aristocratie tot oligarchie. Maar ook de democratie, een bestuur door allen, verdraagt geen eigenbelang.

Misstanden verzwijgen, fraude plegen, ondoordacht speculeren, is gedrag dat in ons bestuur wordt gestimuleerd. Door het toekennen van bonussen. Steeds meer publieke taken worden uitgevoerd door bedrijven en steeds meer politici gedragen zich als ondernemers. Maar dan met andermans geld en zonder zelf risico’s te lopen.

Aristoteles zal best hebben begrepen dat politici hun eigenbelang nooit helemaal opzij kunnen zetten, maar hij zou vreemd hebben opgekeken van een democratie waarin eigenbelang voorop wordt gesteld.

Deze column verscheen eerder op www.thepostonline.nl