In gesprek met Tibetaanse parlementariër - Hoofdinhoud

Recent ontving ik de voorzitter van het Tibetaanse parlement in ballingschap, Penpa Tsering, in de Tweede Kamer. We spraken over de zelfverbrandingen van jonge Tibetaanse monniken en het bezoek van premier Rutte en minister Ploumen aan China. Het was een openhartig gesprek waarbij we ingingen op de vraag wat de invloed kan zijn van een klein land als Nederland op de mensenrechten in China. De Wereldomroep maakte over het bezoek van Tsering een een artikel en dat lees je hier:

Door John-Boy Vossen

Penpa Tsering hoopt met zijn bezoek aan Europa de Tibetaanse kwestie weer in de aandacht te brengen. De voorzitter van het Tibetaanse parlement in ballingschap bracht de afgelopen weken een bezoek aan Berlijn, Parijs, Brussel, Den Haag en Londen en sprak daarbij met meerdere hoogwaardigheidsbekleders over Tibet. Volgens Tsering is het belangrijk dat de Europese Unie (EU) het gesprek aangaat met China, maar dat de EU-landen daarbij niet hun nationale belangen uit het oog verliezen.

“Wij beseffen dat de handel met China heel belangrijk is,” vertelt Tsering tijdens zijn bezoek aan Den Haag. “Het houdt niet alleen de economie van China draaiende, maar ook van Nederland en de rest van de wereld. Aan de andere kant hopen we dat de EU - wanneer deze China bezoekt - wel de Tibet-kwestie bespreekbaar maakt. Zo ook Mark Rutte als hij 15 en 16 november voor de eerste keer op staatsbezoek gaat naar Beijing.”

De Nederlandse minister-president ging met minister Lilianne Ploumen voor Handel en Ontwikkelingssamenwerking die dagen op handelsbezoek in China. Tijdens het bezoek werd er hoofdzakelijk gesproken over de groeiende handel tussen de landen. Beide partijen kwamen echter ook overeen om in december van dit jaar de Nederlands-Chinese mensenrechtendialoog te hervatten.

Wassen neus

Andrew Fischer, Tibet-deskundige van het Instituut voor Sociale Studies in Den Haag (ISS), meent dat deze dialoog vooral een wassen neus is. “Het is slechts een symbolisch gebaar, waardoor Rutte tegen de Nederlandse kiezers kan zeggen dat hij gesproken heeft over mensenrechten in het algemeen en Tibet in het bijzonder. Wat wij echter moeten beseffen, is dat China de kwestie met de Tibetanen blijft zien als een binnenlandse aangelegenheid.”

“En eerlijk gezegd is dat een doodnormale reactie. Je kunt het bijvoorbeeld vergelijken met de discussie die nu in Nederland is losgebarsten over Zwarte Piet. Veel buitenlanders vinden dat Zwarte Piet refereert aan racisme en dat hij moet worden afgeschaft. Als een Chinees dit tegen een Nederlander zegt, zegt de Nederlander toch ook dat de Chinees zich met zijn eigen zaken moet bemoeien?”

“China is inderdaad helemaal niet geïnteresseerd in de bemoeienis van anderen,” vult Harry van Bommel aan. Het SP-lid is een van de Kamerleden van de Vaste commissie Buitenlandse Zaken die Tsering op 12 november jl. ontving. “Wij Europeanen hebben het idee dat we invloed kunnen uitoefenen door dingen aan de orde te stellen. Als opkomende wereldmacht met een groeiend zelfbewustzijn en steeds grotere internationale rol zit China echter niet te wachten op de opmerkingen van de verdeelde EU. Het Aziatische land heeft zijn eigen ideeën over ontwikkeling en conflictbestrijding en brengt die ook in de praktijk”

Handelspartner

De vraag blijft dan wat de rol van bijvoorbeeld Nederland kan zijn in de Tibet-kwestie. Nederland is namelijk de tweede EU-handelspartner van China, achter Duitsland. De Chinese uitvoer naar Nederland bedroeg afgelopen jaar 32 miljard euro. Met de doorvoer via de Rotterdamse haven meegeteld bedroeg de Chinese export meer dan het dubbele: 72 miljard euro.

“Door die economische rol kan Nederland bepaalde kwesties aankaarten,” benadrukt Tsering de Nederlandse invloed. “Tijdens mijn bezoek aan de verschillende EU-landen heb ik nogmaals aangekaart dat de Tibetanen geen onafhankelijkheid zoeken. Wij begrijpen echt wel dat de tijd is veranderd en we gewoon deel uitmaken van China. Wat wij echter wel graag willen, is meer autonomie zodat wij onze eigen cultuur en taal kunnen blijven uitdragen.”

Tibetaanse cultuur

“Ik denk dat daar wel een oplossing zit voor de kwestie,” zegt Fischer. “Wat je nu vooral in Tibet ziet, is dat de Han-Chinezen voorgetrokken worden. De meeste schoolexamens zijn in het Chinees en ook bij banen krijgen Han-Chinezen de voorkeur. Als een Tibetaan dus wat van zijn leven wil maken, moet hij wel Chinees leren.”

“Aan de ene kant is dit niet vreemd. Als bijvoorbeeld een buitenlander naar Nederland komt, moet hij ook Nederlands leren. Aan de andere kant zorgt dit wel ervoor dat de rol van de Tibetaanse cultuur in het dagelijkse leven steeds kleiner wordt. Door de Tibetaanse taal en eigenschappen in het dagelijkse leven op te nemen, verklein je de kloof met en onvrede bij de Tibetanen.”

Zelfverbrandingen

Door de groeiende invloed van de Han-Chinezen en de tanende vrijheid van de Tibetanen in Tibet, zien veel monniken zich genoodzaakt tot drastische maatregelen. Volgens officieuze cijfers hebben zich inmiddels al 132 Tibetaanse monniken in brand gestoken. Veel monniken zitten daarnaast vast als politieke gevangenen, omdat zij door de Chinese overheid als gevaarlijk worden beschouwd.

“Wij zien ook wel in dat de zelfverbrandingen niet dé oplossing zijn,” is Tserig duidelijk. “De zelfverbrandingen zijn zelfs verworpen door de Dalai Lama. Het probleem is echter dat wij niet alle Tibetaanse monniken kunnen bereiken. Veel monniken worden dagelijks geconfronteerd met de beperkte vrijheid die de Chinese overheid hen oplegt. Voor hun is de enige uitweg zelfverbranding. Nogmaals: dat is volgens ons niet de oplossing.”

Van Bommel: “Die zelfverbrandingen zijn natuurlijk vreselijk, maar ik begrijp die monniken wel. Deze zijn in hun ogen de ultieme vorm van verzet. De jonge mensen brengen zichzelf (soms) dodelijke schade toe in de hoop dat er meer aandacht komt voor de kwestie. Ik vrees echter dat die zelfverbrandingen weinig effect sorteren. De enige manier waarop een oplossing gevonden kan worden, is door met elkaar te blijven praten.”

Xi Jinping

Een belangrijke rol in het vinden van een oplossing voor de netelige kwestie is daarbij volgens Tsering en Van Bommel weggelegd voor de huidige Chinese president Xi Jinping. “Wij hebben van meerdere bronnen gehoord dat er een grote groep binnen de Chinese overheid is die niet onwelwillend staat tegenover een meer autonoom Tibet,” vertelt Tsering. “Wij hopen dat Xi Jinping naar deze groep luistert.”

“Ik verwacht wel dat de rol die Xi Jinping op zich neemt de komende jaren zal toenemen,” vult Van Bommel aan. “Hij is net gekozen dus zit nu nog vast aan het eerdere beleid. Maar ik verwacht dat hij na verloop van tijd meer eigen ruimte gaat pakken en gaat onderhandelen met de Tibetanen om een oplossing voor de kwestie te vinden.”