Weeklog Dennis de Jong: Wat wil de SP met de euro in 2014? - Hoofdinhoud
Voor alle lezers van dit weeklog: een heel gelukkig 2014 toegewenst! We zijn het jaar vrijdagavond rap begonnen met wat Radio 1 noemde ‘het eerste lijsttrekkersdebat voor de Europese verkiezingen van 2014’. Ik mocht daar als beoogd lijsttrekker voor de SP aan deelnemen. Aan het eind werd het spannend: PvdA, CDA en GL wilden nu eindelijk wel eens weten wat de SP over de euro dacht. Kennelijk is dat niet duidelijk. In dit weeklog een verklaring: wij willen niet langer offers brengen voor de euro, maar zijn ook niet uit op een snelle val van de munt. Wel willen we dat er maatregelen worden genomen zodat de ontvlechting, wanneer die vroeger of later plaatsvindt, ons zo weinig mogelijk schade toebrengt.
In de SP heb ik nog niemand ontmoet die juichend is over de euro. De SP wilde die gemeenschappelijke munt nooit en heeft al in de jaren ’90 actie gevoerd tegen de muntunie. Belangrijkste reden voor ons protest was en is dat je te maken hebt met totaal verschillende landen. Die kun je niet zomaar op één hoop gooien. Dat leidt tot spanningen en zet mensen tegen elkaar op. Denk maar aan wat er allemaal over de Grieken is geschreven en gezegd. Feit is dat er culturele verschillen zijn, dat er bijvoorbeeld in Zuid-Europese lidstaten sprake is van een grote informele economie, waarbij geen belasting wordt betaald en alles zwart gebeurt. Dat soort verschillen hebben grote economische consequenties: daar merk je weinig van, als landen hun munt nog zelf kunnen beheren. Voor de invoering van de euro gingen de lire en de drachme regelmatig onderuit. Dat verbeterde de exportpositie van Italië en Griekenland, en versterkte het toerisme, eenvoudig omdat ten opzichte van het buitenland producten en diensten uit die landen goedkoper werden. Die mogelijkheid bestaat nu niet meer en daar wringt het dan ook.
Van Rompuy verklaarde dit weekend in een interview dat hij het geweldig vindt dat we de crisis achter ons aan het laten zijn en dat de eurozone niet uiteen is gevallen. Om die mooie ontwikkeling vast te houden, is het alleen wel nodig dat we de eurocraten in Brussel meer macht geven op economisch en financieel gebied. Nog meer macht naar Brussel dus als offer voor de euro.
Los van het feit dat de meeste Nederlanders hun buik vol hebben van die steeds maar machtiger wordende Europese Commissie, vraag ik me ook af wat ‘Supercommissaris’ Rehn zou gaan doen met die macht. In september liet het VPRO-programma Tegenlicht superinvesteerder Soros aan het woord over de euro. In zijn visie zijn er twee mogelijkheden: ofwel we gaan permanent geld overhevelen naar Zuid-Europa, ofwel de lonen in zwakke eurolanden moeten zover omlaag en de arbeidsproductiviteit zover omhoog dat die landen kunnen concurreren met het buitenland. Geen van beide scenario’s zijn erg realistisch: het gaat steeds om zulke offers dat ofwel de burgers in de noordelijke lidstaten in opstand komen, ofwel die in zuidelijke lidstaten. Soros erkent dat. Een Duits uittreden uit de euro houdt hij dan ook niet voor onmogelijk.
Vorig jaar brachten Emile Roemer en onze financiële woordvoerder Arnold Merkies een groep economen bij elkaar om de SP te adviseren over ons euro standpunt. De economen zijn een aantal keren bij elkaar geweest en hun analyses zijn vergelijkbaar aan die van Soros: de eurozone leidt tot steeds meer spanningen, omdat de verschillen te groot zijn. Misschien nemen de begrotingstekorten in de meeste zwakkere eurolanden af, hun structurele positie blijft wankel. Bovendien zijn de sociale problemen onvoorstelbaar: in Portugal en Griekenland is een hele middenstand weggevaagd, is er nauwelijks nog werk voor jongeren, en neemt de armoede schrikbarende proporties aan. Dat is een ontzettend gevaarlijk mengsel en ieder moment kan de vlam in de pan slaan.
Van Rompuy mag tevreden zijn, de bevolking in de Europese Unie is dat allerminst. Als SP kunnen we dan ook niet optimistisch zijn over de euro. Dat is echter wat anders dan actief bepleiten dat bijvoorbeeld Nederland er dan maar uit moet stappen. Dezelfde economen zijn het er ook over eens dat een uiteenvallen van de eurozone veel economische en sociale ellende kan gaan veroorzaken. Die schade is het grootst, als dit ongecontroleerd gebeurt. Al jaren dringen we er dan ook op aan dat er gewerkt wordt aan een plan B. Ga niet steeds roepen dat de eurozone niet uit elkaar mág vallen, maar werk met het scenario dat de ontvlechting van de euro vrijwel onvermijdelijk is. Bereid je daar op voor, zorg voor alle noodmaatregelen, zoals beperking van het kapitaalverkeer en het in circulatie houden van voldoende liquiditeiten zodat het dagelijkse leven zoveel mogelijk door kan gaan. Als het dan zover komt dat een of meer lidstaten de eurozone verlaten, dan eindigen we tenminste niet in volledige chaos.
Met andere woorden: als SP hebben we nooit in de euro geloofd en op dit ogenblik doen we dat ook niet, alle mooie woorden van Van Rompuy ten spijt. Daarom moeten we stoppen met het brengen van nog meer offers voor het behoud van de euro: of dat nu verdere financiële offers zijn of het overdragen van nog meer bevoegdheden aan Brussel. In plaats daarvan kan er beter gewerkt worden aan maatregelen die de economische en sociale schade van een ontvlechtingsproces zo klein mogelijk laat zijn. Dat wil de SP met de euro in 2014.