Aanval op witteboordencriminaliteit - Hoofdinhoud

Foto freeimages / lince86

De hoeveelheid zwart geld en bijbehorende witteboordencriminaliteit in ons land zijn schokkend. De Algemene Rekenkamer presenteerde onlangs een rapport waaruit blijkt dat in Nederland in 2010 16,2 miljard euro is witgewassen. Via gekunstelde maar legale financiële constructies blijft deze vorm van criminaliteit buitengewoon winstgevend. Dat moeten we een halt toeroepen. Omdat het slecht is voor de belastingmoraal en parasiteert op de staatskas. Maar de aanpak is niet eenvoudig. Resultaten worden nauwelijks geboekt, zo blijkt uit het rapport van de Algemene Rekenkamer. Witteboordencriminaliteit is een veelkoppig monster, waar we iedere keer als het de kop opsteekt met volle kracht de aanval op moeten inzetten. Daarom pleiten Jeroen Recourt en ik voor een aantal concrete maatregelen om deze vorm van criminaliteit de kop in te drukken.

Witteboordencriminaliteit komt nog veel te zelden aan het licht, maar is niettemin een groot maatschappelijk probleem. Uit onderzoek onder leiding van witwasprofessor Unger (Universiteit Utrecht) blijkt dat ons land prijkt in een rijtje met Cyprus en Luxemburg als de top drie EU-lidstaten die het kwetsbaarst zijn voor het witwassen van crimineel geld. Oorzaak? Een combinatie van hoge winsten en lage straffen. Dit gaat in tegen ons rechtvaardigheidsgevoel. Daar is wat aan te doen, door hogere straffen uit te delen. Maar hogere straffen kunnen we alleen geven als we witteboordencriminelen ook beter weten op te sporen. Versnel daarom de uitvoering van het PvdA-wetsvoorstel voor een centraal aandeelhoudersregister, zet het kadaster in tegen witwaswoningen en spoor fraude slimmer op.

Ten eerste kan het centraal aandeelhoudersregister sneller worden uitgevoerd, omdat achter veel bv’s ondoorzichtige constructies schuilen die als dekmantel worden gebruikt voor verschillende criminele activiteiten. Zolang ook nog onduidelijk is wie echt achter deze bv’s schuil gaan, blijft het moeilijk dit soort organisaties aan te pakken. De PvdA wil daarom dat de aandeelhouders van bv’s voortaan in een centraal register staan. Dan kan gemakkelijker worden achterhaald wie echt schuil gaat achter de wirwar van rechtspersonen en kunnen vage witwasconstructies en duistere geldstromen beter in beeld worden gebracht en worden aangepakt.

Ten tweede kan het kadaster worden ingezet tegen witwaswoningen. Als een pand in heel korte tijd vaak van eigenaar verandert, is de kans op fraude groot. Berucht zijn de ABC-transacties waarbij een pand door A aan B wordt verkocht, die het direct doorverkoopt aan C. Vooral het kadaster en notarissen moeten een rol spelen bij het bestrijden van deze vorm van fraude. Als door de notarissen of bij het kadaster een verdachte transactie wordt geconstateerd moet dit - desnoods anoniem - worden gemeld bij de Landelijk Fraudecoördinator.

Ten derde moeten we de kans niet onbenut laten fraude slimmer op te sporen door de huidige bestuurlijke drukte te verminderen. De Bulgarenfraude met toeslagen liet zien dat het aantal betrokken instanties bij een fraudezaak vrijwel niet is te overzien: Openbaar Ministerie, Belastingdienst, inspectie SZW, Regionale Recherchedienst, het RIEC en het LIEC, de FIOD, verschillende ministeries en gemeenten en meer, die allemaal met elkaar moeten overleggen en afstemmen. Daar heeft de Landelijk Fraudecoördinator nog onvoldoende effect gesorteerd. De PvdA wil daarom concrete voorstellen en heldere coördinatie van het kabinet waarbij één bewindspersoon als ware het een drakendoder leidend is om meer tempo en slagkracht aan te brengen in de hele keten van opsporing en vervolging van fraude.

Tot slot moeten we helaas constateren dat fraude in de VS veel harder wordt aangepakt dan in Nederland. Frauderende bedrijven kunnen in Nederland hoogstens een boete van 780.000 euro krijgen. Daar schrikken grote ondernemingen niet van. Boetes moeten ervoor zorgen dat zij wel twee keer nadenken voordat ze gaan frauderen. En als toch wordt gefraudeerd, moeten de boetes pijn doen. De maximale boete voor ondernemingen moet daarom omhoog; het moet mogelijk worden boetes tot maximaal 10 procent van de omzet te kunnen opleggen.

Tienduizenden Nederlanders zijn jaarlijks het slachtoffer van fraude. Dat kost de samenleving veel geld. Witteboordencriminelen moeten we opsporen en straffen. Fraudeopsporing is mensenwerk. Vaak lijken papieren op het eerste gezicht prima in orde, maar blijkt dat in de praktijk flink wordt gefraudeerd. Daarom is het nu tijd dat de bewindspersonen van Rutte-II de handen ineen slaan. We hebben een drakendoder nodig om deze vorm van criminaliteit te lijf te gaan. Aan de slag!

Dit artikel verscheen 24 april in de Leeuwarder Courant