Hoop voor de Yezidi’s - Hoofdinhoud
Gisteren ontving ik de vertegenwoordiger van Nederlandse Yezidi’s, Sheikh Sulaiman Ibramim, in de Tweede Kamer. Hij vroeg natuurlijk aandacht voor de massamoord die gaande is in Irak op zijn geloofsgenoten. Volgens Ibrahim is het aantal slachtoffers veel hoger dan in de westerse media wordt beweerd en verslechtert de situatie met het uur. Er zouden nu al tenminste 10.000 Yezidi’s zijn omgekomen en op het Sinjar-gebergte zitten er nog 35.000. IS heeft daarnaast honderden vrouwen tot slaaf gemaakt en zij worden verkocht op de markt van Mosul voor 200-300 euro. Ik denk inderdaad dat er in de westerse pers een te beperkt beeld van dit drama wordt geschetst en hoop dat de antwoorden die minister Timmermans morgen naar de Kamer stuurt meer duidelijkheid geven. Nederland moet doen wat het kan: als er transportcapaciteit voor humanitaire hulp nodig is, dan moeten we die snel leveren. Er is door Nederland en de EU geld vrijgemaakt voor humanitaire hulp en nu is het zaak dat die snel ter plaatse komt. De Koerden leveren een militaire bijdrage om de opmars van IS te stuiten en hebben een veilige corridor bevochten om de Yezidi’s uit het Sinjar-gebergte te laten ontsnappen. Om die reden heb ik de luchtaanvallen van de VS op IS-stellingen gesteund. Daarmee zijn nu veel mensenlevens gered. Gisteren drong ik bij minister Timmermans al aan op meer hulp voor de bedreigde minderheden in Irak. Die inbreng lees je hier:
De leden van de SP-fractie zijn diep geschokt vanwege het vele en grove geweld van de strijders van IS in Irak, vooral tegen minderheden zoals de Yezidi’s, christenen en Turkmenen. Van het allergrootste belang is dat er alles aan gedaan wordt om deze slachtoffers te helpen, zonder dat daarbij de spanningen in het land nog verder oplopen.
De leden van de SP hebben kennis genomen van de Amerikaanse aanvallen op posities van IS en de humanitaire hulp die via droppings vanuit de lucht is geleverd. Kan de minister van Buitenlandse Zaken aangeven welke doelen zijn bestookt en welke humanitaire hulp precies op welke plek is bezorgd? Hoe staan beide in verhouding tot elkaar? Zijn de aanvallen op IS nodig om humanitaire hulp te leveren of is dit (deels) omwille van andere redenen? Hoe kijkt de minister hier tegenaan? Kan ook worden toegelicht wat de actuele situatie is van de tienduizenden Yezidi’s die naar de bergen zijn gevlucht? Is er volgens de minister sprake van (een reële kans op) genocide? Wat is de actuele situatie van de andere minderheden in het gebied dat onder controle van IS terecht is gekomen? Is er nog steeds acute hulp nodig? Bereikt de hulp ook ontheemde christenen en Turkmenen?
De minister van Buitenlandse Zaken heeft laten weten dat hij het een goede zaak vindt dat de Amerikanen de Iraakse overheid te hulp schieten om de Irakese bevolking, inclusief de minderheden die nu in het nauw zitten, te beschermen. Kan de minister toelichten of hij hiermee uitsluitend de humanitaire hulp bedoelt of dat deze opmerking betrekking heeft op alle acties van de Amerikanen? De leden van de fractie van de SP zien heel duidelijk de noodzaak tot het verlenen van humanitaire hulp aan minderheden in het nauw, maar vinden dat tegelijk goed uitgekeken moet worden dat spanningen in het land niet verder opgevoerd worden. Ziet de minister dit gevaar ook? Hoe beoordeelt hij tegen dit licht het Amerikaanse optreden? Kan ook worden aangegeven of de minister het met de leden van de fractie van de SP eens is dat het leveren van hulp bij voorkeur via neutrale organisaties als de VN of bijvoorbeeld het Rode Kruis gebeurt? Is dit mogelijk? Wordt dit bepleit?
Is de minister het met de leden van de fractie van de SP eens dat de strijders van IS de landen die van buitenaf militair interveniëren (nog meer) als vijand en legitiem doelwit zullen beschouwen? Ziet de minister ook het gevaar dat de steun voor IS toeneemt zodra zij het doelwit van een militaire interventie zijn? Is de minister verder bekend wat de voorwaarden van de Amerikanen zijn onder welke zij hun militaire interventie zullen beëindigen? Wat is de strategie van de Amerikanen?
De Amerikaanse regering onderzoekt ondertussen of een veilige doorgang gecreëerd kan worden waarlangs de gevluchte Yezidi’s vanuit de bergen naar veiliger gebied kunnen komen. Hierover zou overleg zijn geweest met Frankrijk en Groot-Brittannië en mogelijk zou de VN hier een rol bij kunnen spelen. Is de minister bekend met de huidige stand van zaken? Overweegt Nederland eventueel een bijdrage te leveren aan de totstandkoming van zo’n veilige corridor? Is Nederland om een bijdrage verzocht? Wat is er militair voor nodig om dit voor elkaar te krijgen? Welke rechtsbasis bestaat er op dit moment voor een militaire ingreep met dit doel? Is daar een uitspraak van de Veiligheidsraad van de VN voor nodig? In de brief schrijft de minister dat op lokaal niveau reeds wordt onderhandeld over een ‘safe corridor’ waardoor vrouwen en kinderen zouden kunnen vertrekken. Kan de minister aangeven wie hier met wie spreekt? Wordt er gesproken met strijders van IS? Zo ja, welke eisen stellen zij?
De opmars van IS heeft geleid tot erg veel vluchtelingen. Sinds juni raakten maar liefst zeshonderdduizend Irakezen ontheemd. In de brief schrijft de minister dat er voldoende financiële middelen voorhanden zijn voor de ontheemden, maar er staat ook dat zij zich nog altijd in een schrijnende situatie bevinden. Kennelijk komt hulp vooralsnog niet op de juiste plekken terecht. De leden van de SP-fractie maken zich hier heel grote zorgen over. Kan de minister toelichten wat er recent voor deze vluchtelingen is gedaan en wat er nu nog moet gebeuren? Ziet de minister hier een rol voor Nederland weggelegd? Indien dat niet het geval is, kan dan worden verduidelijkt waarom huidige inspanningen op dit terrein reeds voldoende worden geacht?
Kan de minister verder bevestigen dat bij de bombardementen op IS Amerikaans wapentuig is vernield dat eerder in handen van de strijders terecht was gekomen? Welk beeld heeft de minister van de hoeveelheid wapens in handen van IS dat afkomstig is van de VS en de EU? Is de minister het met de leden van de fractie van de SP eens dat deze wapens in handen van de opstandelingen eens te meer duidelijk maakt dat wapenleveranties aan de regio gemakkelijk in verkeerde handen vallen? Welke gevolgen moet dit volgens de minister hebben? Wordt gedacht aan een wapenembargo tegen Irak?
De leden van de fractie van de SP horen van de minister graag of bevestigd kan worden dat IS inmiddels behoorlijk wat olievelden in Irak in handen heeft en dat de beweging hier veel geld aan verdient. In hoeverre brengt dit de olieproductie in Irak in gevaar en welke invloed heeft dit (in potentie) op ontwikkelingen aangaande de olieprijs? Welke rol speelt deze kwestie met betrekking tot de overweging om te komen tot een militaire interventie tegen IS?
De leden van de fractie van de SP kunnen niet genoeg benadrukken wat een gruwelijke gevolgen de opmars van IS heeft voor met name de minderheden in Irak. Dat deze strijders een halt wordt toegezegd is broodnodig. Tegelijk valt op dat de Iraakse regering bij haar strijd tegen IS veel burgerdoden veroorzaakt. Ook wijzen mensenrechtenorganisaties erop dat het land, in navolging van het Syrische regime van Bashar Assad, vatenbommen inzet tegen de eigen bevolking. Kan de minister dit bevestigen? Wordt Irak hierop aangesproken? Wordt dit veroordeeld? De Iraakse regering krijgt in de strijd tegen IS steun van sjiitische milities, die geregeld dood en verderf zaaien onder soennitische Irakezen. Kan de minister aangeven welk beeld hij heeft van de relaties tussen de centrale autoriteiten en deze milities? Wordt Irak ook aangesproken op misdaden van milities? Wat wordt door de Iraakse autoriteiten hiertegen ondernomen?
De leden van de fractie van de SP zijn ervan overtuigd dat enkel een politieke oplossing een einde kan maken aan de ontstane crisis als gevolg van de opkomst van IS in Irak. De kern van het probleem is, aldus deze leden, dat de soennitische bevolkingsgroep de afgelopen jaren dermate is onderdrukt en sociaaleconomisch is uitgesloten dat IS relatief veel aanhang kon verwerven. Ziet de minister dit ook zo? Kan de minister ook een inschatting geven van de populariteit van IS onder de soennitische bevolking van Irak? Welke steun krijgt de groep van andere gewapende soennitische milities? Kan de minister aangeven welk perspectief hij momenteel ziet op toenadering tussen de verschillende bevolkingsgroepen in Irak, met name tussen de sjiieten en de soennieten?
De leden van de fractie van de SP vragen de minister ten slotte of hij het zeer zorgelijke bericht in de Duitse pers kan bevestigen dat er onlangs een bijeenkomst van IS in Turkije was? Kan de minister het beleid van Turkije ten opzichte van IS toelichten? Wordt hun aanwezigheid op Turks grondgebied door de centrale autoriteiten gefaciliteerd? Beschouwt Turkije IS als een terroristische organisatie? Staat het op een lijst van terroristische organisaties? Is de minister bereid hierover bij zijn Turkse collega’s opheldering over te vragen?