Dit volk verdient beter! - Hoofdinhoud

Hieronder kun je mijn bijdrage aan de Algemene Beschouwingen lezen, terugkijken kan hier. (realplayer)

Wim Kan zei ooit: ‘Democratie betekent: het volk aan de macht. Als ik ’s morgens de krant opensla ben ik altijd weer benieuwd wat ik nu weer vind.’

Er was nog nooit een kabinet dat zo weinig vertrouwen genoot onder het volk als dit kabinet.

Nog nooit heeft een regering zo ver afgestaan van het volk dat ze moet leiden.

En nog nooit is er zoveel bitterheid, schamperheid en cynisme geweest over ministers en het gevoerde beleid.

Volgens het SCP zijn slechts 16 van de 100 mensen ronduit positief over het kabinet.

In het afgelopen jaar heb ik elke maand één week doorgebracht in steeds weer een andere provincie.

Ik heb ze allemaal gehad, minus één.

Vanwege een klein lichamelijk ongemak heb ik dat bezoek even moeten uitstellen.

In de honderden gesprekken die ik heb gevoerd – van links tot rechts en van hoog tot laag in de samenleving – komt het beeld naar voren van een land zonder regering en een regering zonder volk.

Minister-president, het volk wil het anders, beter, socialer.

Welk onderzoek je er ook op naslaat, steeds is de uitkomst dat mensen kleinere inkomensverschillen willen, dit kabinet vergroot ze.

In de afgelopen 15 jaar is de top er 200% op vooruit gegaan, de mensen met een CAO-loon 45%.

Vorig jaar stegen de salarissen aan de top met 13%, terwijl alle mensen met een normaal salaris en minder erop achteruit gingen.

Voor alle helderheid: als ik spreek over de top, dan heb ik het niet alleen over de top van het bedrijfsleven.

Het zakkenvullen heeft zich ook uitgebreid naar de top van de publieke sector: de ziekenhuizen, de thuiszorg, het onderwijs, de woningcorporaties, de nutsvoorzieningen, en ga zo maar door.

Het kabinet doet daar gewoon aan mee door af te spreken dat de salarissen van ministers met maar liefst 30% omhoog kunnen.

Minister-president, de mensen willen solidariteit, en geen mentaliteit van ikke, ikke en de rest kan stikken, niet in de samenleving, en niet in de politiek.

Daarom vinden mensen het een schande dat in zo’n rijk land als het onze steeds meer mensen in armoede leven.

De – vaak stille – armoede groeit weer fors. In uw begroting wordt hierover niets gezegd, laat staan dat er iets in staat over de bestrijding van de armoede.

We zijn echter weer op het niveau van tien jaar geleden.

Volgens het SCP leven 15 van de 100 gezinnen in armoede.

De maanden duren voor hen een à twee weken te lang voor het inkomen dat ze hebben.

De stad Groningen stelt vast dat 22 van de 100 kinderen in de stad ónder de armoedegrens leven.

We weten uit onderzoek dat kinderen die langjarig geconfronteerd worden met armoede een achterstand oplopen op het gebied van gezondheid en ontwikkeling, een achterstand die ze in hun verdere leven niet zullen kunnen inhalen.

De premier mag dan voorzitter zijn van het Innovatieplatform, de belangrijkste innovatie van het afgelopen jaar komt toch echt gewoon weer uit de samenleving: de voedselbanken.

Daarnaast zijn er nu ook speciale supermarkten waar armen overtijds voedsel kunnen kopen.

Nieuw zijn ook de speciale kledingzaken voor armen waar je een pak kunt huren, voor als je gaat solliciteren…

Wat moet er nog meer gebeuren voor u inziet dat deze schande onaanvaardbaar is voor een land dat stinkend rijk is en zichzelf ‘beschaafd’ wenst te noemen?

Het kabinet geeft volgend jaar tweemaal modaal er 20 maal meer bij dan mensen op het minimum.

Waarom?

De mensen die het het hardste nodig hebben worden nu ontzien, nu het om een verhoging gaat.

Bij de stijgende energielasten worden ze echter niet ontzien, net zo min als het gaat om de ongewisse gevolgen van het zorgstelsel voor het besteedbaar inkomen.

Minister-president, de mensen willen solidariteit.

Ze willen een overheid die een ‘schild is voor de zwakkeren’, om het met de woorden uit uw eigen kring te zeggen.

Mensen willen geen groeiende maatschappelijke ongelijkheid.

En toch is die volgens het SCP vanaf 2000 weer toegenomen: tussen rijk en arm, tussen hoog- en laagopgeleiden en tussen werkenden en niet-werkenden.

Het grote onderzoek onder 150.000 Nederlanders laat zien dat negen van de tien mensen uw snoeiharde ingrepen in de WAO, WW, prepensioen en Bijstand afwijst.

Tienduizenden mensen worden de stuipen op het lijf gejaagd door ze met een nieuw schattingsbesluit hun geld af te pakken.

Het UWV begint steeds meer op Lourdes te lijken: je gaat er ziek in en je komt er gezond verklaard weer uit.

Voor de WAO kom je nog slechts in aanmerking als je zo wat alle ledematen kwijt bent.

Mensen zien dat de sociale volkshuisvesting steeds meer verdwijnt.

Zeker, dat komt ook omdat de corporaties veel te ver zijn afgedreven van hun oorspronkelijke, sociale doelstelling.

Mensen met de 20% laagste inkomens zijn 35% van hun inkomen kwijt aan alleen al hun woonlasten, of het nu gaat om een huur- of een koophuis.

Het plan van de minister om nog eens voor een kwart van de huizen de huren vrij te geven zal uitlopen op een ramp voor de mensen die het treft.

Er wordt overal op grote schaal gesloopt. 35.000 huizen zijn al aan het bestand onttrokken.

Waar moeten die huurders naar toe, en tegen welke huur? De woningnood is weer terug.

Niet alleen het asociale karakter van uw beleid leidt tot verontwaardiging.

Mensen zien dat het OM niet berekend is op zijn taak. De afgelopen week hebben we daar weer een indringend voorbeeld van gezien.

Hoe denkt u trouwens dat de mensen terugkijken op het kamerdebat van vorige week met minister Donner?

Dit soort zaken hakt er veel meer in dan u misschien denkt.

Een Openbaar Ministerie dat de waarheidsvinding niet op één heeft staan is een gevaar voor de rechtsstaat.

Mensen zijn zich rot geschrokken, ook van het feit dat een minister die politieke verantwoordelijkheid draagt voor dit OM gewoon kan aanblijven.

De gerechtelijke macht wordt geconfronteerd met enorme achterstanden en wachttijden.

De politie is vaak niet berekend op zijn taak, zeker op het platteland.

Kijken we naar het integratiebeleid.

Welke vooruitgang is er nu geboekt in de strijd tegen de segregatie?

Wat voor indruk, denk u, dat het maakt wanneer blijkt dat de IND in 1 op de 5 zaken door de rechter moet worden teruggefloten.

Wat te denken van het lot van de 26.000 mensen zonder status waarvan 4 van de 10 de illegaliteit in gedreven zijn.

Ondanks alle aanvankelijke bravoure is slechts 1 van de 20 daadwerkelijk uitgezet.

Waarom hier niet wat meer generositeit aan de dag gelegd?

De staatssecretaris voor mediazaken komt met plannen waar niemand – behalve het kabinet dan – achter staat.

Hoezo, de NPS opheffen?

Hoezo, omroepen die weer voor eigen parochie moeten gaan preken?

Hoe, denkt u, dat dat overkomt?

Het neoliberale karakter van uw beleid komt onder andere ook tot uitdrukking in het heilige geloof in de zegeningen van marktwerking.

Maar de mensen willen geen verdere liberaliseringen, privatiseringen en marktwerking.

Ze worden ziek van wat het kabinet zo fraai keuzevrijheid noemt.

Er is niks mis met kiezen en keuzevrijheid als zodanig, maar wel met onzinnige, bureaucratische, geldverslindende keuzedwang.

Als ik een knop omdraai wil ik dat de lamp gaat branden, 230 is 230 volt: van wie die stroom komt is totaal oninteressant.

Het doorzetten van de keuzemanie door het kabinet is een voorbeeld van een – deze keer niet juridische – maar politieke tunnelvisie.

En het kabinet gaat er rustig mee door.

De komende tijd mogen mensen zich gaan buigen over de ziektekostenverzekering.

Bij welke verzekeraar, met welk pakket en tegen welke premie.

Niemand snapt er iets van en heeft een natuurlijke weerwil tegen deze degradatie tot administrateur.

Waarom zorgt de overheid niet voor één stelsel, eenvoudig en overzichtelijk, met de zorg voor iedereen die dat nodig heeft, gebaseerd op solidariteit, dus met een premie naar draagkracht?

Het ziektekostenstelsel dat ons land nu door de strot wordt gedrukt, willen de mensen niet: de no claim laat zieken voor gezonden betalen, de premie van 1100 Euro is voor iedereen, rijk en arm, hetzelfde (wat mensen terugkrijgen zullen ze maar moeten afwachten), nu al staat vast dat er veel onverzekerde armen zullen komen, de marktwerking zal ons alleen maar slechtere kwaliteit en motivatieverlies bij artsen en verplegenden brengen, het zal de bureaucratie enorm laten toenemen (bijvoorbeeld de DBC’s, en de 6 miljoen brieven die zijn uitgegaan en verwerkt zullen moeten worden), en – het allerergste – de macht van de commerciële zorgverzekeraars wordt veel te groot.

Er bestaat al een reeks van voorbeelden van conflicten tussen artsen en verzekeraars over welke behandelingen en medicijnen een patiënt mag krijgen.

Het is medisch totaal onverantwoord dat de verzekeraar op de stoel van de arts gaat zitten.

Ik had me de vraag gesteld: hoe komt het toch dat dit kabinet zo weinig vertrouwen geniet onder de bevolking?

Een andere belangrijke reden is dat dit kabinet systematisch de staat van het land negatiever heeft voorgesteld dan hij in werkelijkheid is.

Ik heb daar de afgelopen jaren al vele malen op gewezen, en kwam toen al tot dezelfde conclusie als CDA-prominent Bert de Vries in zijn laatste boek.

Ik citeer: ‘Mijn conclusie is dat het niet de objectieve omstandigheden maar de subjectieve ideologische voorkeuren zijn die doorslaggevend zijn voor de door Balkenende II ingeslagen weg.’

Waar die voorkeur ligt is duidelijk: bij het neoliberalisme.

De Vries, als hij een schets geeft van de visie van Balkenende II op de samenleving: ‘Winnaars en verliezers hebben hun positie vooral te danken, respectievelijk te wijten, aan hun eigen inspanningen.’

Dat is wat ze in de VS - sinds Reagan begin jaren tachtig aan de macht kwam - ‘blaming the victim’ noemen.

De Vries heeft het ook over het zaaien van angst door middel van het schetsen van doemscenario’s en rampspoed vanwege de vermeende onbetaalbaarheid van de verzorgingsstaat.

‘En daarom is de afbraak inmiddels in volle gang’, aldus De Vries in zijn boek.

Minister-president, even tussendoor.

Wat is dat toch met die oud-CDA-kopstukken?

De Vries, Van Agt en Lubbers, maar er zijn er nog wel meer, hoor ik allemaal dingen zeggen waarvan ik denk: Hé, wat een verstandige praat.

Zou het dan toch echt zo zijn: hoe ouder, hoe wijzer?

Voor ons allen een troostrijke gedachte.

Hoewel, als ik de recente uitspraken van Kok dan weer hoor…

Hoe dan ook: De Vries ziet het juist en hij valt te prijzen voor zijn getoonde moed. Inderdaad, u heeft via een gecoördineerde actie welbewust geprobeerd de bewoners van dit land een nationaal minderwaardigheidscomplex aan te praten.

U heeft de afgelopen jaren niets anders gedaan dan de mensen bang maken, hel en verdoemenis preken door mensen doemscenario’s voor te houden als enig reëel alternatief voor uw beleid.

De arbeidsproductiviteit zou te laag zijn, we zouden te verwend zijn, en daarom niet hard en niet lang genoeg willen werken, de deelname aan arbeid zou te laag zijn, de winsten van de bedrijven te laag en onze concurrentiepositie ten opzichte van het buitenland onvoldoende.

Het is allemaal onjuist gebleken.

Ik heb dat vorig jaar al op alle punten met cijfers aangetoond.

En sindsdien zijn er binnen en zeker buiten de Kamer alleen maar mensen bijgekomen die met mij van mening zijn dat uw negatieve voorstelling van zaken slechts één ideologisch en politiek doel had: de geesten rijp maken voor het invoeren van de neoliberale denkbeelden zoals die in de VS al langer bestaan en in praktijk zijn omgezet.

Met deze aanpak heeft u zichzelf in de voet geschoten, en erger, het land geen dienst bewezen.

Economisch gaat het komend jaar iets beter, maar voor mijn fractie staat vast dat het herstel eerder en sneller zou zijn geweest wanneer er meer geïnvesteerd zou zijn en wanneer de mensen niet steeds de stuipen op het lijf zou zijn gejaagd.

Angst is een probaat middel om een gevoel van urgentie teweeg te brengen bij onwilligen. Ook bij de regeringscampagne voor een JA tegen de Europese Grondwet hebben we gezien dat het kabinet de strijd wilde winnen door middel van angst: Bij een NEE zou het licht uitgaan, we zouden een economische dip krijgen, de premier zou voor gek staan in het buitenland, en minister Donner nam zelfs het woord ‘oorlog’ in de mond.

Zoals wij toen al wisten en nu iedereen zelf kan zien: het was allemaal bangmakerij. Gelukkig is de bevolking wijzer dan het kabinet.

Men heeft het hoofd koel gehouden, zich niet bang laten maken en de moed gehad zeer overtuigend NEE te zeggen.

Bang heeft men ons ook willen maken met de vermeende banden van Irak met het islamitisch terrorisme en de massavernietigingswapens die er zouden liggen.

Colin Powell heeft nu het schaamrood op zijn kaken vanwege zijn leugens in de VN-Veiligheidsraad.

Hoe staat het met het schaamrood van dit kabinet?

Waar SG-VN Kofi Anan steeds gezegd heeft dat de oorlog tegen Irak illegaal is, bleef deze regering het tegendeel beweren.

Waarom zijn de stukken waar u uw besluit destijds op baseerde nog steeds niet openbaar?

Heeft minister Brinkhorst in de ministerraad herhaald wat hij in mei tegen Nieuwe Revu heeft gezegd: ‘Open het hele Irak-dossier’.

Inmiddels is duidelijk dat de VS hun handen hebben overspeeld.

Laten we hopen dat het een leerzame tik op de neus is.

Tegen het internationaal recht in gewelddadig interveniëren behoort te allen tijde te worden afgewezen, omdat het een levensgevaarlijk precedent vormt.

Naast alle zorgen over de rol en het werk van de VN is het ronduit positief dat heel langzaamaan de VN aan invloed in de wereld lijkt te winnen.

De milleniumdoelstellingen voor de bestrijding van honger en gebrek van miljarden mensen zijn prima.

Nu de uitvoering nog.

Uit alles blijkt dat de bevolking van het rijke Westen graag bereid is te helpen, maar hun regeringen veel minder.

Is er internationaal afgesproken om 0,7% van de rijkdom in te zetten voor hulp; we komen in werkelijkheid slechts uit op 0,3%.

Live8 was een succes omdat het een schreeuw om rechtvaardigheid was, de regeringen hebben er een fluistering van gemaakt.

Zo moeilijk als het gaat met de bestrijding van de armoede, zo moeizaam gaat het ook met de bestrijding van het broeikaseffect.

Ingrijpende maatregelen zijn nodig willen we hier en elders de Kyoto-doelstellingen kunnen halen.

Sprekende over het buitenlands beleid wil ik één positief geluid over het kabinet laten horen: Ik heb het buitengewoon gewaardeerd dat onze minister van Buitenlandse Zaken in Indonesië aanwezig was bij de viering van de Onafhankelijkheid van deze voormalige kolonie.

Waarlijk een stap vooruit in de verwerking van deze zwarte bladzijde in onze geschiedenis.

Nu het woord geschiedenis valt, wil graag iets zeggen over het onderwijs.

De onderwijzers, leraren en docenten van dit land verdienen een standbeeld.

Deze frontsoldaten van de kennisoverdracht verdienen meer waardering, ook financieel.

Ik zeg het omdat ik het vind.

Maar het zal ook echt moeten, willen we niet over een paar jaar geconfronteerd worden met een enorm lerarentekort.

Ze verdienen ook meer ruimte, letterlijk en figuurlijk.

En wat ze ook verdienen is rust.

Eindelijk geen zogenaamde vernieuwingen meer, want dat zijn bijna allemaal verslechteringen gebleken.

Nog even iets over de vraag ‘waartoe voeden wij op?’.

Dat vakken als geschiedenis, aardrijkskunde en maatschappijleer steeds verder in de marge gedrukt worden is een slechte zaak.

Voor actief burgerschap is enige kennis ván die samenleving – en dus ook van zijn wordingsgeschiedenis – onontbeerlijk.

Daarom pleit ik ook voor een nationaal historisch museum, een plek waar de bezoeker kan leren wat historisch besef is en welke feiten en omstandigheden ons land hebben gemaakt tot wat het is.

Het is fijn om die kennis te bezitten, en kan ook helpen bij het verwerven van inzicht in verbanden en ontwikkelingen.

Minister-president, er bestaat veel wantrouwen jegens uw regering en uw politiek.

En het zit diep, kan ik u verzekeren, heel diep. Mensen zijn teleurgesteld, boos en voelen zich belazerd.

Ze hebben het gevoel dat al het mooie dat dit land eens kenmerkte aan het weglekken is in een riool van onverschilligheid, slechte politiek en gebrek aan respect en perspectief op verbetering.

Waarden en normen, mooi, maar voor dit kabinet meer een dekmantel voor het tegendeel.

Alsof de Nederlanders slechts op infantiele wijze kan worden uitgelegd wat dit kabinet voorstaat, bedacht u de inmiddels gevleugelde uitdrukking ‘eerst het zuur en dan het zoet’.

In de eerste jaren hakken we er flink in en tegen de tijd dat de verkiezingen weer in zicht komen zorgen we dat we nog wat in de achterzak hebben wat we dan kunnen uitdelen.

Het eerste noemen we het zuur, het tweede het zoet.

Met deze wollige voorstelling van zaken onderschat u toch echt de burger.

Op de eerste plaats: dat zuur van u was vooral bitter.

Met bitterheid hebben de mensen het over zich heen moeten laten komen, en ze zijn er zelf ook bitter van geworden.

Op de tweede plaats: uw zure bitterheid wordt niet teniet gedaan door het zogenaamde ‘zoet’ dat u nu in zeer beperkte mate beschikbaar hebt.

Het gaat vooral om zoethoudertjes.

Want, u draait de zure verslechteringen niet terug; de koopkracht, het geld, van de mensen wordt helemaal niet hersteld en de verslechteringen in de sociale zekerheid worden niet teruggedraaid.

Heel veel mensen storen zich aan de groeiende aanhang van de ieder-voor-zich-mentaliteit.

Als je ze vraagt waarom we steeds meer die kant opgaan, wijzen de mensen met name naar het kabinet.

Ik ben het daar mee eens.

Het is mijn vaste overtuiging dat er een direct verband bestaat tussen enerzijds de mate van sociaal, rechtvaardig, eerlijk overheidsbeleid en anderzijds de mate van vertrouwen en bereidheid bij mensen zich in te zetten voor de ander en het algemeen belang.

Een moderne, democratische samenleving kan niet zonder vertrouwen.

En dat vertrouwen…is weg.

Maar toen het kabinet aantrad zei de Minister-president alles te zullen doen om het vertrouwen in de overheid te herstellen.

Mogen we nu concluderen dat die missie is mislukt?

Minister-president, en dan nog wat.

Samen met u heb ik oppositie gevoerd tegen Paars.

Samen waren we actief in de verkiezingsstrijd van 2002 en 2003.

Was het niet zo dat u toen sprak over ‘de wederopbouw die nodig was na Paars’?

Maar wat lees ik in het laatste rapport van het SCP?

‘De kabinetten Kok beperkten de aanspraken van burgers om de collectieve lasten omlaag te brengen en introduceerden in verschillende sectoren marktwerking in het kader van de liberalisering. Het kabinet Balkenende II gaat in versterkte mate op deze weg verder, en nu op terreinen die van cruciale betekenis zijn voor de bestaanszekerheid van de burgers, zoals het prepensioen, de voorzieningen voor arbeidsongeschiktheid en de zorg.’

Ik weet niet wat u onder wederopbouw verstaat, maar dat het iets anders is dan ‘in versterkte mate op de weg van paars verder gaan’ weet ik wel zeker.

Mensen hebben nooit vermoed dat ze met een stem op het CDA dit beleid zouden krijgen.

Er werd immers ‘wederopbouw’ beloofd.

En bovendien, het CDA heeft zich altijd laten voorstaan op haar sociale gezicht.

Maar die kant van het CDA is als ware het een dun vernislaagje weg gekrabd.

En nu zitten we ermee. Misschien wel tot 2007.

Geen van de coalitiepartijen heeft belang bij vervroegde verkiezingen.

De mensen hebben in januari 2003 niet voor dit beleid gekozen – ik zei het al eerder, maar hebben wél dit beleid toegediend gekregen.

De Kieswet zou moeten voorzien in een mogelijkheid van een correctie door de kiezer.

Natuurlijk, we moeten niet elke maand een andere, nieuwe regering hebben, en dat zal ook niet gebeuren.

Maar een land vier lange jaren opzadelen met een regering zonder draagvlak onder de eigen bevolking is onaanvaardbaar.

Daarom mijn voorstel: laten we de mogelijkheid creëren van een referendum over de vraag of er vervroegde verkiezingen moeten komen.

Voor de aanvraag van zo’n referendum zou je pakweg 1.000.000 handtekeningen moeten verzamelen.

Nu bepaalt de macht, de coalitie en zij alleen, wanneer er (eventueel) vervroegde verkiezingen zullen plaats vinden.

Toch raar dat we onze staatsinrichting democratisch noemen, maar zo’n mogelijkheid toch niet bestaat.

Overigens, uit recent onderzoek van Maurice de Hond blijkt dat 6 van de 10 kiezers nú verkiezingen willen.

Veel mensen zijn erg bezorgd.

Nóg anderhalf jaar verder met dit kabinet: wat voor samenleving houden we over?

Dit kabinet is zelf het doemscenario, dat het zegt te willen voorkomen.

Minister-president, mensen geloven in dit land, maar niet in deze regering.

Mensen houden van dit land, maar niet van dit kabinet.

Mensen willen offers brengen voor dit land, maar niet voor deze bewindslieden.

Mensen willen kunnen vertrouwen dat de dingen zijn wat ze lijken, maar U kunt ze dat vertrouwen niet geven.

Mensen willen opbouwen, niet afbreken.

Mensen willen trots kunnen zijn op hoe we met elkaar omgaan in dit land, maar Uw aanpak bewerkstelligt precies het tegendeel.

Mensen willen solidariteit, eerlijkheid en gemeenschapszin, maar U luistert niet, u lijdt aan overmoed en veroorzaakt veel onbehagen.

Mensen willen politiek en moreel leiderschap dat ze ergens brengt waar het beter is dan hier en nu.

Ze willen maatschappelijk verantwoord regeren zien.

Maar U wijst niet de weg, u laat de mensen aan hun lot over.

Minister-president, geen moment heeft u de mensen het gevoel kunnen geven dat het morgen beter wordt.

Sterker, ze denken dat het alleen maar slechter zal worden.

En, ik denk dat ze gelijk hebben.

Als de overheid geen waarde meer hecht aan solidariteit dan sijpelt dat door in de samenleving.

Het gevolg kunt u overal horen, zien en voelen.

De spanningen lopen op, steeds meer mensen kiezen voor zichzelf en hebben geen boodschap meer aan de gemeenschap en het algemeen belang. Niet van harte, maar uit lijfsbehoud.

Mensen willen zich dolgraag inzetten voor een betere wereld.

Mensen zijn van nature optimistisch en tot veel bereid.

Maar dan moeten ze wel kunnen rekenen op een overheid die hen steunt.

Nu worden de mensen slechts tegengewerkt, gedemoraliseerd en gefrustreerd.

Ze zeggen altijd: ‘Een volk krijgt de regering die het verdient.’

Maar dit volk verdient echt beter!

En daarom, tot slot, als eerbetoon aan mijn onlangs overleden vriend en strijdmakker, maar ook omdat ik vind dat alles moet eindigen met een bemoedigend woord, enkele regels uit een gedicht van Karel Glastra van Loon:

Blijf niet mokkend aan de kant staan

Stel een daad en toon je moed

Laat je woede hand in hand gaan

Met het goede dat je doet.