Weeklog Dennis de Jong: Diederik Samsom moet zijn economische kennis eens opfrissen - Hoofdinhoud
Gisteren uitte Diederik Samsom scherpe kritiek op het SP-plan om de eurocrisis niet te bestrijden via desastreuze bezuinigingen, maar via slim monetair beleid van de Europese Centrale Bank. De geldpersen aanzetten helpt volgens hem niet. Samsom zou eens wat meer moeten lezen van de vooraanstaande Amerikaanse econoom Paul Krugman: hij vindt het huidige afbraakbeleid economisch zo onverantwoord dat hij enkele dagen geleden het ‘Manifesto of Economic Sense’ lanceerde www.manifestoforeconomicsense.org. In twee dagen tijd hebben al honderden economen hun handtekening gezet onder dit manifest. Zij bepleiten een actieve overheid die zorgt dat op termijn begrotingsevenwicht wordt bereikt, maar nu stopt met de ‘race to the bottom’ die de huidige bezuinigingsspiraal is. Een monetair beleid waarbij geld wordt gepompt in de economie is volgens hen op dit ogenblik volstrekt verantwoord. Ik zou zeggen: verplicht leesvoer voor de PvdA.
De visie van de SP op de eurocrisis is duidelijk. We moeten de speculanten veel harder aanpakken dan nu het geval is. De regeringsleiders zaten afgelopen week voor de zoveelste keer gevangen in hun angst voor de ‘financiële markten’. Daarom besloten ze de banken direct te gaan helpen via de noodfondsen en bovendien ermee akkoord te gaan dat als het toch fout gaat met zo’n bank, de noodfondsen zich achteraan in de rij mogen opstellen. Dat betekent: inzet van ons belastinggeld tegen steeds grotere risico’s. Geen wonder dat Emile gisteren tijdens het congres Rutte ervan beschuldigde in Brussel zijn pincode afgegeven te hebben. Nou ja, zijn pincode, eerder de pincode van ons allen als belastingbetalers.
Het kan ook anders. Op nationaal niveau kunnen de lidstaten geen monetair beleid meer voeren. Nationale centrale banken kunnen geen geld scheppen. Die bevoegdheid ligt nu bij de Europese Centrale Bank. Die maakt daar alleen nauwelijks gebruik van, omdat Merkel en Rutte vinden dat je het de Zuid-Europese landen dan wel erg gemakkelijk maakt. Hoe werkt het nu precies? Als de ECB aan de speculanten duidelijk maakt dat het zelf staatsobligaties van zwakke eurolanden gaat opkopen, zodra de rentepercentages boven een bepaalde grens uit stijgen, is het feest voor de speculanten voorbij en stoppen ze hun aanvallen op zwakkere lidstaten. De kans dat de ECB dit instrument moet gebruiken, is gering: de enkele dreiging die ervan uitgaat, schrikt de speculanten al af. De Zuid-Europese landen weten dan dat ze nooit hoeven te vrezen voor belachelijk hoge rentepercentages en volgens Merkel en Rutte zou ze dit lui maken. Dat is zeker een risico en daarom moet een dergelijk beleid vergezeld gaan van een doorwrocht plan voor Zuid-Europa: afschrijving van schulden, goed bestuur en effectieve belastingheffing, inzet van de structuurfondsen van de Europese Unie voor innovatie, het zijn allemaal essentiële elementen van zo’n plan. Dat gebeurt nu niet: de ECB helpt altijd maar mondjesmaat en de landen krijgen de ruimte niet om te herstellen.
De SP staat niet alleen in haar analyse. Paul Krugman roept al jaren om een beleid van stimulering in plaats van afbraak. Ook hij erkent dat je dit niet kunt doen in tijden van hoogconjunctuur, maar helaas zal het nog wel even duren, voordat we weer in zo’n economisch gunstige situatie terechtkomen. Tot die tijd is een stimuleringsbeleid gekoppeld aan een concreet herstelplan voor Zuid-Europa volstrekt verantwoord en nodig. Dat is gewoon ‘economisch gezond verstand’ oftewel ‘Economic Sense’. De opstand van de economen die Krugman ontketent met zijn manifest, heeft de PvdA nog niet bereikt, maar Samsom is slim genoeg om een draai te kunnen maken, indien nodig. In plaats van de SP aan te vallen, zou hij de PvdA een grotere dienst bewijzen, als hij zich achter het manifest van Krugman zou scharen. Dat getuigt van gezond economisch verstand.