Weeklog: Luxleaks kan leiden tot coup van Brussel op belastinggebied - Hoofdinhoud
Een kat in het nauw maakt rare sprongen. Dat geldt ook voor Juncker. Via uitgelekte documenten (‘Luxleaks’) zijn we te weten gekomen hoe Luxemburg deals sloot met multinationals om dat land te gebruiken als doorsluisroute om belasting te ontwijken. Juncker was niet alleen lange tijd premier van Luxemburg, maar ook minister van Financiën. Hij moet hier dus van afgeweten hebben. Reden genoeg voor nogal wat Europarlementariërs om zijn vertrek als voorzitter van de Europese Commissie te eisen. Ik voorspel echter dat Juncker de aanval zal kiezen. Hij zal komen met een actieplan tegen belastingontwijking. Daarmee slaat hij twee vliegen in één klap: hij laat zien zijn leven gebeterd te hebben en hij zorgt ervoor dat de lidstaten nu ook op belastingterrein bevoegdheden gaan verliezen. De nationale democratie is dan de echte verliezer.
Veel mensen reageerden verheugd toen de Europese Commissie bekend maakte een onderzoek gestart te zijn naar de belastingdeals die Luxemburg, Nederland en Ierland hebben gesloten met multinationals. Als SP zijn we ook tegen dit soort deals, omdat die maken dat via allerlei handige trucs grote bedrijven nauwelijks belasting betalen. Als de multinationals ook eens gingen bijdragen aan de samenleving waar zij verder graag van profiteren, zou de overheid opeens heel wat extra inkomsten hebben.
De Commissie startte het onderzoek echter op basis van de mededingingsregels: de belastingdeals zouden oneerlijke concurrentie kunnen veroorzaken. Door juist die rechtsgrondslag te gebruiken, weet de Commissie dat zij de lidstaten in het hart treft: op mededingingsterrein is de Commissie namelijk exclusief bevoegd. De lidstaten hebben er niets over te zeggen. Dat betekent dat, mocht de Commissie van oordeel zijn dat bepaalde belastingdeals inderdaad oneerlijke concurrentie vormen, zij de betrokken lidstaat voor de rechter kan slepen en herziening of intrekking van de deals kan afdwingen.
Eén van de lidstaten waarnaar de Commissie een onderzoek is gestart, is Luxemburg. Samen met de nasleep van ‘Luxleaks ‘ zet dit veel druk op dat land. En het komt op zich merkwaardig over dat diegene die jarenlang de belastingdeals in stand hield, nu een einde moet gaan maken aan dat soort praktijken. Dat is weinig geloofwaardig, maar Juncker zal volhouden dat de belastingdeals nooit illegaal waren. Formeel zou dat kunnen kloppen, want de club van rijke landen, de OESO, is pas nu bezig met het uitwerken van het actieplan tegen belastingontwijking. De nieuwe regels zullen strikter zijn, maar ‘Luxleaks’ gaat over deals van voor deze tijd.
Samen met andere Europarlementariërs probeer ik een motie in te dienen om het vertrek van Juncker te eisen. Ik acht onze slaagkans niet groot. De sociaal-democraten zijn kritisch, maar zoeken nog naar een manier om Juncker zonder gezichtsverlies in het zadel te houden. Daarom voorspel ik dat Juncker zal willen laten zien dat hij ook op belastinggebied heel daadkrachtig kan zijn. Vandaar dat ik een actieplan verwacht waarbij hij veel zaken die tot nu toe door de lidstaten zelf werden bepaald, naar zich toe zal willen trekken. Daarbij gaat het niet alleen om de belastingdeals en belastingverdragen, maar waarschijnlijk ook om verdere gelijktrekking van de grondslag en tarieven voor de vennootschapsbelasting. Alles onder het mom van ‘kijk mij eens geloofwaardig zijn’, maar ondertussen wordt voor de zoveelste keer een incident gebruikt om Brussel nog machtiger te maken.
Waakzaamheid is dan ook meer dan ooit geboden: niet de Europese Commissie maar de OESO moet het voortouw hebben in de strijd tegen belastingontwijking en -ontduiking. Als de OESO-landen het eens worden over een pakket aan maatregelen, mag de Commissie deze samen met de lidstaten verder uitwerken, maar verder blijft het belastingbeleid, als het aan de SP ligt, een nationale zaak. Als we de tweedeling in Nederland willen tegengaan, zitten we niet te wachten op bemoeienis van de Europese Commissie. De multinationals en de supermiljonairs aanpakken, kunnen we echt zelf wel.