Docenten, leer scholieren ideeënstrijd voeren! - Hoofdinhoud
Foto Flickr / PvdA
Er is een vraag onderbelicht gebleven bij de aanslag in Parijs, bedacht ik dit weekend toen ik omringd werd door honderd scholieren: wat vertellen de docenten maatschappijleer en burgerschapskunde hun leerlingen in de klas? Ik krijg daarover alarmerende berichten.
Scholen in Kanaleneiland te Utrecht durven het onderwerp niet te bespreken en in Frankrijk krijgen veel scholen de één minuut stilte niet voor elkaar. Sommige leerlingen geloven nota bene complottheoriën dat de aanslag is verzonnen om jihadisten zwart te maken, ontdekte ik. Er was toch geen bloed te zien, zeggen ze, en waarom lag die identiteitskaart zomaar in de auto? Van de aanslag zelf weten ze weinig; er zit een gat in hun kennis en dat wordt door radicalen opgevuld, via internet. Dat gat hadden ouders en docenten moeten dichten.
De weekendschool had bedacht dat ik deze Amsterdamse allochtone leerlingen ging leren debatteren. Om de horizon van deze tweede- en derdeklassers te verbreden. Dat doen gastdocenten; daar is de weekendschool voor. Eerst maar eens het aanvangsniveau in kaart brengen. De startvraag: wat is erger, beledigen of geweld plegen? Beledigen is erger dan geweld, zeiden de leerlingen eensgezind, met in het achterhoofd de cartoons vol koppen met lange neuzen, puisten en uitstekende ogen. Waarom? Net als met pesten, dat is erger dan geslagen worden. Want slaan stopt, pesten blijft; zeggen ze, ze moeten er niet aan denken dat ze zo lelijk op Facebook vereeuwigd worden als de profeet Mohamed in Charlie, gebiologeerd als ze zijn door hun uiterlijk. Ze stellen, met de hardvochtige eerlijkheid van de puber, dat de cartoonisten erom gevraagd hebben.
Docenten weten: hier ligt de start van mijn les. Wat doe je als je beledigd wordt met een cartoon? Je komt met een bétere cartoon. Beledigd met een mening? Je komt met een bétere mening. Met een idee? Je komt met een béter idee. Beste kinderen, je voert een ideeënstrijd. Wat je niét doet, is strijden met geweld. Geweld is zó erg, dat de rechter bij de strafbepaling uitsluitend naar het geweld kijkt, niet naar de belediging.
Hoe doe je dat dan, vroegen de leerlingen. Het idee dat de meeste stemmen krijgt, wint. Dat is democratie. Als jullie achttien zijn, mag je stemmen op een partij die volgens jou de beste ideeën heeft. Bij een partij kan jouw idee een regel worden. En als je zoals ik Tweede Kamerlid bent, kan je idee zelfs een wet worden. Zodra je één stem meer hebt dan de helft en daarvoor moet je veel ruzie maken, andere mensen met heftige woorden en argumenten overtuigen van jouw idee. Dat noemen wij een debat. Je moet dus je ideeën goed kunnen vertellen. Na een uur oefenen, zijn de leerlingen met die boodschap naar huis gegaan.
Opgelost? Nog niet, maar we zetten door. Vanuit de Achterhoek roept een docent mij te hulp die op een Christelijk vmbo-college lesgeeft. Alle leerlingen in zijn klassen zijn volbloed autochtoon. Jihadstrijders zijn een stelletje gekken, legt hij hen uit. De onthoofdingen zijn incidenten. Dat doen normale moslims niet, het geloof vermag juist veel goeds. Hij schrijft mij: ‘Net op het moment dat ik het idee krijg dat mijn leerlingen dit inzien, volgt er weer een aanslag of ander schrikbeeld. Leerlingen vragen dan: het was toch een incident? Het zijn toch enkele gekken? Hoe zorg ik ervoor dat mijn leerlingen niet angstig raken of de Islam enkel met geweld associëren?’ Het is belangrijk dat scholieren het verschil leren tussen een geloof en een ideologie. Terwijl gelovigen uitkijken naar een paradijs waar iedereen eerlijk en gelijkwaardig in vrede leven kan, streven ideologen naar de macht, vaak met geweld, om een Islamitische staat te realiseren waarin alleen plaats is voor mensen zoals zij. Wij moeten ideologieën bestrijden, geen religies.
Oproep
Leren gaat van au. Net zoals nieuwe kennis verwerven botst met bestaande ideeën in de hersenen, zo botst een nieuwe moraal met oude normen. Die botsing is nodig, om te zorgen dat leerlingen tot nieuwe inzichten komen over geloof, ideologie, over wat wel en wat niet mag in dit land. Daarbij helpen we graag. Ivo Pertijs, hoofdredacteur van vakblad en website Maatschappij en Politiek en ik willen docenten en hun directeuren uitnodigen voor een training in de Tweede Kamergebouwen. Opdat docenten leerlingen leren hun mening via opinies en cartoons te uiten, in plaats van via bedreigingen. En dat zij weten welke specialisten zij te hulp kunnen roepen. Schooldirecteuren en oudercommissies mogen meekomen. Want schooldirecteuren, steun je docenten en betrek de ouders. Aarzel niet en mail mij! a.marcouch@tweedekamer.nl