Spreektekst Ton Elias bij debat over de positie van KLM - Hoofdinhoud

MdV, begin jaren tachtig hield de Tweede Kamer de eerste moderne Parlementaire Enquête, over overheidsbemoeienis met scheepsbouwer RSV. Ik deed verslag van de enquête als jong redacteur van ‘Den Haag Vandaag’ en het was werkelijk ontluisterend. Uiteindelijk zouden 18.000 banen en 2.5 à 3 miljard gulden subsidie verloren gaan. Mijn fractie heeft dan ook beslist geaarzeld over dit debat. Niet omdat we bij de VVD de blauwe trots niet zouden kennen. Niet omdat we ons geen zorgen maken over de werkgelegenheid van KLM. Ook niet omdat we belang van KLM voor Schiphol en de bijbehorende economische groei en het vestigingsklimaat zouden miskennen. Maar wel omdat de overheid en ondernemen nu eenmaal niet goed samen gaan. De overheid hoort niet op de stoel van de ondernemer.

De reden dat wij hier nu toch staan, MdV, is dat er ook een aantal zaken is dat wij wel kunnen doen om op te komen voor een van de grootste werkgevers van het land, de KLM met 26.000 banen. Om nog maar te zwijgen over de 300.000 landgenoten die iedere dag weer hun brood verdienen in de luchtvaart, waarmee 26 miljard euro per jaar wordt verdiend. Air France-KLM staat, net als veel van de traditionele westerse luchtvaartmaatschappijen, voor grote uitdagingen en het is aan het bedrijf om met oplossingen te komen om daar sterker uit te komen. De berichten van de afgelopen week over een mogelijke greep in de kas, oplopend tot een miljard euro per jaar, van KLM door moederbedrijf Air France baarden ons echter grote zorgen, omdat hiermee de onafhankelijke beslissingen van KLM verleden tijd lijken te worden. De VVD-fractie is blij dat het kabinet heeft uitgesproken het ook van belang te vinden dat KLM zelf zeggenschap over de reserves houdt. Maar ik heb nog vragen:

Vorige week ontvingen wij berichten dat er helemaal geen sprake was van een greep in de kas, gisteravond werd er plotseling een summier persbericht uitgegeven met de boodschap dat de bestaande plannen niet langer doorgaan. Dat brengt ons, mede naar aanleiding van de scepsis die er bij de werknemers heerst, bij de vraag wat er nu precies afgesproken? Heeft de staatssecretaris hier nadere informatie over? Zijn er garanties voor de autonomie van KLM afgegeven? En wanneer die informatie er gezien de korte tijd sinds de gebeurtenissen niet is, kan zij ons hieromtrent schriftelijk informeren?

Wat heeft het kabinet, de minister van Financiën als aandeelhouder van KLM, ondernomen sinds de eerste berichten over deze ‘greep in de kas’ de kop opstaken? Is hij geïnformeerd door het bedrijf? Heeft hij zelf informatie ingewonnen? En hoe verhoudt het inperken van de autonomie van de Nederlandse tak zich tot het in mei 2010 gesloten Memorandum of Understanding tussen de Nederlandse Staat en Air France-KLM, waarin een aantal afspraken voor het behoud van de positie van KLM zijn vastgelegd?

Ik begreep dat de staatssecretaris afgelopen maandag nog contact heeft gehad met de Franse staatssecretaris van Transport. Hoe heeft zij daarbij aandacht gevraagd voor de problematiek? Verder hanteert Frankrijk, als ik goed ben geïnformeerd, een zogenaamde taxe de solidarité op vliegtickets, ooit door president Chirac ingevoerd voor ontwikkelingsprojecten in Afrika, die kan oplopen tot 45 euro per ticket. Net zoals staatssecretaris Wiebes van Financiën vorige week duidelijkheid wilde over de accijnzen in België en Luxemburg, vraagt de VVD-fractie aan de staatssecretaris van Luchtvaart om bij haar collega in Frankrijk Vidalies nadrukkelijk te informeren naar plannen om de grondslag van deze belasting te wijzigen, dus niet meer binnen te halen via Franse luchthavens, zoals het gerucht gaat. Dit zou Air France, en dus indirect ook de KLM, immers veel meer financiële lucht kunnen geven.

Maar ook als Tweede Kamer kunnen wij het een en ander doen, dat wil ik nadrukkelijk naar voren brengen. Er gaat namelijk geen luchtvaartdebat voorbij zonder dat er voor de luchtvaart en KLM peperdure voorstellen vanuit deze bankjes worden gedaan! Of het nu gaat om een vliegbelasting, die het CDA in 2008 invoerde en die pas na grote maatschappelijke weerstand een jaar later weer werd stopgezet.

Of om een goudgerande vergoeding voor vertraagde koffers waar D66 onlangs mee aan kwam zetten! Of het aanscherpen van de geluidsnormen voor Schiphol waar GroenLinks iedere keer weer voor pleit. Het helpt de KLM allemaal niet. Het is toch een buitengewoon raar en zorgelijk signaal dat iets zo voor de hand liggends als het vaker inzetten van vier banen tegelijk op Schiphol zo veel weerstand oproept. Slechts 20 extra starts of landingen per week schijnen er nu aan te komen.

LET OP: Louter het gesproken woord geldt.