Weeklog: Blockupy’s terechte protest tegen de Europese Centrale Bank - Hoofdinhoud

Deze week protesteerden zo’n 17.000 mensen in Frankfurt tegen de Europese Centrale Bank (ECB). Het protest mondde uit in gewelddadigheden en die kregen dan ook veel publiciteit. Over de inhoud van de demonstratie hoorde je vooral dat deze gericht was tegen het protserige nieuwe pand van de ECB in Frankfurt, kosten: €1,3 miljard. De manifestatie ging echter over meer: we hebben een instelling gecreëerd met vergaande politieke macht, maar zonder dat er democratische controle plaatsvindt. Daar moet zo snel mogelijk verandering in komen, vinden de demonstranten verzameld onder de naam Blockupy, en dat ben ik graag met ze eens.

Een Europese Centrale Bank zou eigenlijk geen andere taken moeten hebben dan het bepalen van de rentestand in de eurozone en het zorgen voor een beheersbare inflatie van rond de 2% (dat economen zien als ideaal percentage als smeerolie voor de economie). De ECB bewijst echter alleen nog lippendienst aan deze taken. In werkelijkheid reikt zijn invloed veel verder: het kan geld scheppen door staatsobligaties aan te kopen en het kan banken tijdelijk helpen met noodkredieten.

Dat Griekenland nog niet failliet is gegaan, komt bijvoorbeeld doordat de ECB het plafond voor noodkredieten aan Griekse banken steeds verder verhoogt, in februari nog met €10 miljard tot €70 miljard. De regering Tsipras wordt dus o.a. door de ECB in de hoek gedrukt: als zij niet bereid is het harde bezuinigingsbeleid voort te zetten, draait de ECB gewoon de kraan dicht. Dan hebben de Griekse banken geen geld meer om Griekse staatsobligaties op te kopen en is de regering failliet.

Geen wonder dat Tsipras vorige week geen voet aan de grond kreeg bij de regeringsleiders. Zij hebben een simpele agenda: of Syriza gaat in Griekenland gewoon neoliberaal beleid uitvoeren, of ze gaan failliet. Met op de achtergrond de ECB kunnen zij hun wil aan Griekenland opleggen, tenzij de Grieken ervoor zouden kiezen de eurozone te verlaten, maar Tsipras lijkt hier voorlopig niet aan toe te zijn. Hij heeft in ieder geval beloofd binnen een week met een pakket bezuinigingsmaatregelen te komen.

Nu zou je kunnen zeggen dat de ECB in dit geval gewoon doet wat de regeringsleiders ook willen. Maar stel nu dat de regeringsleiders niet zo eensgezind zijn en sommigen eindelijk beseffen dat verdere massale bezuinigingen Griekenland alleen maar verder in de put zullen helpen en bijvoorbeeld tot enorme sociale onrust kunnen leiden met nieuwe kansen voor extreem rechts in dat land. In dat geval kan de ECB nog steeds eigenstandig beslissen over het lot van Griekenland door de noodkredieten al dan niet doorgang te laten vinden. Er is in ieder geval geen sprake van een formele band tussen de Europese Raad en de ECB.

Voor de taken op het gebied van bankentoezicht heeft de ECB al moeten beloven verantwoording af te leggen aan het Europees Parlement. Dit zou echter moeten worden uitgebreid naar alle taken van de ECB met een duidelijk politiek karakter en er zou ook een rol voor nationale parlementen moeten worden ontwikkeld. Alleen dan kunnen we ervan op aan dat politici en niet bankiers de toekomst van lidstaten bepalen. Daar ging en gaat het Blockupy om en dat had in de kranten best wel eens wat meer belicht mogen worden. Het gaat per slot van rekening om het voortbestaan van onze democratie.