Verantwoordingsdebat: koers houden, klus klaren - Hoofdinhoud
Op de derde woensdag in mei worden de verantwoordingsstukken aangeboden aan de Tweede Kamer. Kort daarna vindt het verantwoordingsdebat plaats. VVD Tweede Kamerlid Aukje de Vries: "De discussies in de Tweede Kamer gaan vaak over geld. Welke problemen vinden wij als samenleving belangrijk genoeg om daar ons schaarse en eindige belastinggeld aan uit te geven? In het Verantwoordingsdebat 2014 wordt terug gekeken naar waar wij het geld aan hebben uitgegeven, maar ook of het tot het gewenste resultaat heeft geleid. Want het wordt immers pas interessant als wij de vraag kunnen beantwoorden wat het heeft opgeleverd. Staat Nederland er dankzij onze keuzes beter voor? Liggen we op koers? Ja, Nederland staat er beter voor. Na jaren van crisis, van slecht nieuws, van verslechterende vooruitzichten. Hoewel dit nog niet voor iedereen voelbaar is in de portemonnee. De klus is nog niet geklaard. De internationale situatie is onzeker, maar in eigen land zien we dat het economisch herstel steeds meer gestalte krijgt. Het kabinetsbeleid ertoe heeft geleid dat de overheidsfinanciën op orde worden gebracht. Het is nu zaak koers te houden, zodat alle Nederlanders kunnen profiteren van het economisch herstel. Dus aan de slag zodat er meer banen bij komen. Daar hoort wat de VVD betreft een verlichting van de lasten bij."
Spreektekst Verantwoordingsdebat 2014:
Voorzitter,
De discussies die we in dit Huis met elkaar voeren gaan vaak over geld. Welke problemen vinden wij als samenleving belangrijk genoeg om daar ons schaarse en eindige belastinggeld aan uit te geven? Vandaag kijken wij niet alleen terug op waar wij het geld aan hebben uitgegeven, maar ook of het tot het gewenste resultaat heeft geleid. Want het wordt immers pas interessant als wij de vraag kunnen beantwoorden wat het heeft opgeleverd. Staat Nederland er dankzij onze keuzes beter voor? Liggen we op koers?
Koers houden, hervormingen
Ja, Nederland staat er beter voor. Na jaren van crisis, van slecht nieuws, van verslechterende vooruitzichten. Hoewel dit nog niet voor iedereen voelbaar is in de portemonnee. De klus is nog niet geklaard.
Nederland is de afgelopen vijf jaar op de schop gegaan. Hervormingen waar tientallen jaren lang veel over werd gesoebat, maar weinig aan werd gedaan, kregen hun beslag.
De hervorming en decentralisatie van de WMO, van de Participatiewet, van de Jeugdzorg. De hervorming van de langdurige zorg. Het studievoorschot. Het financieel toetsingskader voor de Pensioenen. De betaalbaarheid van ons zorgstelsel, een van de beste ter wereld, is sterk verbeterd.
Van de totale bezuiniging van 22 miljard die tot 2017 was voorzien, heeft 21 miljard inmiddels de parlementaire eindstreep gehaald. Meteen maar een vraag aan het kabinet, hoe staat het met het laatste miljard?
Huis steeds beter op orde
2014 was het jaar van de omslag. Na jaren van slecht nieuws, brachten de economische weersvoorspellers een hoopgevende boodschap. Langzaam maar zeker wierp het kabinetsbeleid zijn vruchten af.
Het begrotingstekort kwam met 2,3% veel lager uit dan verwacht (3,3%). De uitgaven van de overheid vielen 2,6 miljard lager uit dan geraamd. Een compliment aan minister Schippers is hier op zijn plaats. Na jaren waarin overschrijdingen op de begroting van VWS met de regelmaat van de klok terugkeerden, was er voor het tweede jaar op rij een overschot. Dat vertaalt zich in betaalbare zorgpremies.
De economie is weer gaan groeien met een kleine 1% (0,9%). Dat kwam met name door de aantrekkende export. Voor een handelsland als Nederland is dat vaak de motor achter de economische groei. De export nam met 4% toe. Maar de groei nam ook toe dankzij ondernemers die weer meer durfden te investeren (1,5%) . Het herstel werd ook duidelijk zichtbaar in de huizenmarkt. De huizenverkopen stegen in 2014 met maar liefst 39%! Langzaam maar zeker gaat het op meer vlakken goed. Na jaren van daling, was er gemiddeld gezien een bescheiden stijging van de koopkracht.
Voorzitter, deze percentages zijn positief, maar het zijn wel kille cijfers. Wat voor de VVD ook van belang is, is dat mensen het economisch herstel niet alleen in de krant lezen of op het journaal horen, maar het ook zelf ervaren. Bijvoorbeeld omdat ze meer geld overhouden in hun portemonnee. Of omdat ze weer een baan vinden.
Traditioneel reageert de arbeidsmarkt vertraagd op economische groei. Dat is heel zuur voor mensen die een baan zoeken. Maar ook de arbeidsmarkt toont tekenen van herstel. We zijn er nog lang niet, maar in de tweede helft van 2014 kwamen er eindelijk weer meer banen bij. Vooral in het laatste kwartaal zag je een opleving met een toename van 42.000 banen. Ook traden er meer mensen toe tot de arbeidsmarkt.
En de positieve trends uit 2014 zetten ook dit jaar door. In 2015 zal de economie naar verwachting met 1,7% toenemen. De export is ook nu weer een van de pijlers onder het economisch herstel. Maar ook onze ondernemers investeren meer (3,8% t.o.v. 1,5% in 2014). En naar verwachting komen er, volgens het CPB, in 2015 en 2016 jaarlijks ongeveer 90.000 banen bij.
Over de arbeidsmarkt heb ik nog wel een vraag. Uit de stukken van de Algemene Rekenkamer blijkt dat de effectiviteit over de sectorplannen (bouw en infra) onduidelijk is. De ARK vraagt zich af of deze hebben bijgedragen aan structurele werkgelegenheid. De minister van SZW geeft aan geen heil te zien in een losse evaluatie per sectorplan. De VVD denkt dat hier wel degelijk meerwaarde in kan zitten. Het gaat immers om de besteding van 600 miljoen overheidsgeld. En dit is nu precies waar we vandaag naar kijken: is het geld goed besteed? Ik vraag me dus af of er toch niet gekeken kan worden naar de effectiviteit van de losse sectorplannen.
Voorzitter. Dat Nederland weer vooruit gaat is te danken aan de grote offers die door alle Nederlanders zijn gebracht.
Het feit dat nog niet iedereen het merkt, motiveert ons om koers te houden. De crisis is pas voorbij als die voor iedereen voorbij is. En op ons rust de plicht en de verantwoordelijkheid om al die ambitieuze en noodzakelijke hervormingen ook in de praktijk goed te laten werken.
Uitvoering
De klus is dus nog niet geklaard. De Rekenkamer stelt terecht: het komt nu op de uitvoering aan. Die uitdaging is groot. Wij vinden dat je naast de verantwoordelijkheid van de invoering van wetten, ook verantwoordelijkheid voor de uitvoering van deze wetten moet nemen. Wat de wet is slechts het instrument, het beleid is waar het om draait.
Wij hebben van meet af aan gezegd: het wordt niet makkelijk. Er zullen ongetwijfeld dingen misgaan. Maar dat is onvermijdelijk als je op eigenlijk bijna alle terreinen van onze samenleving, van ons land en van de overheid, ingrijpende veranderingen doorvoert. Daarom hebben wij ook gezegd: als er dingen misgaan, dan grijpen we in, dan sturen we bij.
En dit jaar, het jaar van de uitvoering, zal dat bijsturen misschien wel hard nodig zijn. Hierin worden we bijgestaan door de Algemene Rekenkamer, die in haar verantwoordingsonderzoek een aantal belangrijke zaken aanroert die voor de VVD zeer van belang zijn, en waarover de VVD enkele vragen heeft aan het kabinet.
Neem fraudebestrijding. De Rekenkamer geeft aan dat in 2014 de fraudebestrijding is verbeterd, maar dat er ook knelpunten zijn. Bijvoorbeeld op het gebied van gegevensuitwisseling, kennisopbouw en fraudevrije regelgeving. De VVD zet hard in op fraudebestrijding en is blij dat de rekenkamer concludeert dat het beter is gegaan. Tegelijkertijd kan het dus nog beter. Kan de regering aangeven wat het gaat doen op de punten van kennisopbouw, gegevensuitwisseling en fraudevrije regelgeving?
Voorzitter, dan de ICT en de rijksoverheid. Geen gelukkige combinatie, dat is al meerdere malen gebleken. De rekenkamer constateert dat er een opgave ligt bij de inzet van ICT in de overheid. Het gaat om vernieuwen van oude ICT-systemen en uitvoeringsprocessen te vernieuwen en digitaliseren. De afhankelijkheid van ICT-experts is de achilleshiel. Er is nog geen duidelijke verbetering in de doorlooptijd en budgetbeheersing van ICT-projecten. Eerder kwam de Kamer zelf (in de parlementaire commissie ICT) tot een soortgelijke pijnlijke conclusie. Kan de regering aangeven wat het met de aanbevelingen van de Algemene Reken Kamer gaat doen? Zodat we volgend jaar kunnen zien dat het iets beter gaat op ICT-gebied.
In het verantwoordingsonderzoek V en J constateert de Rekenkamer dat er een gering verband is tussen de hoogte van verkeersboetes en verkeersveiligheid. In dit verband zou ik willen vragen of de regering opheldering kan geven over de stelling van de Rekenkamer dat boetes er zowel voor de verkeersveiligheid als aanvulling van de Rijksfinanciën zijn. Bovendien blijkt dat een verhoging van de pakkans veel effectiever is dan een verhoging van de boetes.
Herkent de regering deze stellingen? En hoe geeft zij invulling aan de verhoging van de pakkans voor dergelijke overtredingen?
Voorzitter.
Het is te gemakkelijk om alles aan het kabinet over te laten. We kunnen vaststellen dat veel van de problemen in de uitvoering ook deels aan ons zelf, aan de Tweede kamer zelf, te wijten zijn. Neem bijvoorbeeld de regelgeving rond de Belastingen. Kort voor invoering verschillende inkomensregelingen of tarieven wijzigen is iets teveel gevraagd voor een juiste uitvoering. Kijk ook naar de PGB’s. Daar is veel misgegaan, maar het feit dat de kamer een maand voor invoering de definitie van de doelgroep wijzigt maakt de uitvoering niet gemakkelijker. Ook wij als Tweede Kamer moeten misschien meer alert zijn op de invoering van wetten, zodat de uitvoering beter kan verlopen.
Internationaal grimmig
2014 was een jaar met twee gezichten. Waar in het binnenland de lucht opklaarde, werd de situatie buiten de landsgrenzen steeds grimmiger. Na jaren waarin wij in dit Huis vooral spraken over onze welvaart en economische groei, maakte 2014 pijnlijk duidelijk hoe kwetsbaar die welvaart en de vrede en veiligheid waarin wij leven, zijn. De vreselijke ramp met de MH17 op nauwelijks meer dan drie uur vliegen hiervandaan. De anarchie, terrorisme en instabiliteit ten zuiden van Europa en in het Midden-Oosten. De aanslagen die Europa in het hart hebben geraakt.
We waren er de afgelopen decennia aan gewend geraakt dat de Amerikanen ons veilig hielden en wij konden investeren in sociale veiligheid. Nu de belangen van de VS verschuiven van Europa naar Azië, zullen we meer dan ooit onze eigen broek op moeten houden.
Nu we geconfronteerd worden met de breekbaarheid van onze veiligheid, de basisvoorwaarde voor onze welvaart en vrijheid, is het goed dat het kabinet een trendbreuk heeft gerealiseerd in de uitgaven aan defensie. Maar het is ook duidelijk dat er in de toekomst meer zal moeten gebeuren en dat kan op onze steun rekenen. We moeten daarom blijven investeren in onze veiligheid.
Koers houden, klus klaren
Voorzitter,
De internationale situatie is onzeker, maar in eigen land zien we dat het economisch herstel steeds meer gestalte krijgt. We zien ook dat het kabinetsbeleid ertoe heeft geleid dat de overheidsfinanciën op orde worden gebracht.
Het is nu zaak koers te houden, zodat alle Nederlanders kunnen profiteren van het economisch herstel. We moeten aan de slag zodat er meer banen bij komen. Daar hoort een verlichting van de lasten bij.
De opdracht is duidelijk. Alles doen om ons land veilig te houden en verder werken aan het economisch herstel. Koers houden dus. Voor iedereen met wie het al beter gaat, en voor degenen aan wie de vruchten van het herstel nu nog voorbij gaan. Dat is onze opdracht. En daar gaan we mee aan de slag.