Weeklog: Vertalers in de knel door plannen Europese Commissie - Hoofdinhoud

Het motto van de Europese Unie is ‘Eenheid in Verscheidenheid’. Hoewel de Commissie consequent spreekt van ‘Europese’ cultuur, wil ze nationale of regionale kunstuitingen best versterken. Ze blijft echter denken vanuit de ‘markt’. Dat blijkt uit het idee om de toegankelijkheid van nationale films en andere audiovisuele werken te vergemakkelijken via ondertiteling. Die moet dan wel goedkoper worden. En hoe doe je dat? Door vertalers uit de hele wereld tegen elkaar te laten opbieden via zogeheten ‘crowdsourcing’. Straks zitten we misschien met meer ondertitelde werken, maar dan wel door een beroepsgroep uit te buiten en de kwaliteit van de ondertiteling op de tocht te zetten. Typisch Brussel en weer een actiepunt erbij, want ik ga het hier natuurlijk niet bij laten zitten.

Als de Europese Commissie zich met cultuur gaat bemoeien, is het oppassen. Los van de vraag of het nu wenselijk is dat er ver weg van de burgers een ‘Europees’ cultuurbeleid wordt ontwikkeld, is de invalshoek van de Commissie ook een foute. Aan de ene kant wil de Commissie laten zien dat er een echte ‘Europese’ cultuur bestaat, in plaats van te erkennen dat, zoals nota bene het motto van de Europese Unie luidt, Europa juist uit allerlei verscheiden culturen bestaat. Aan de andere kant ziet de Commissie cultuur als interessant terrein voor ‘de markt’. Je kunt er soms aan verdienen en dat past bij de economische visie van de Commissie.

Onlangs publiceerde de Commissie een oproep voor activiteiten om de kosten van ondertiteling te verlagen. In totaal is er €1 miljoen voor uitgetrokken. In principe zijn alle ideeën welkom, maar de Commissie licht er alvast één uit: crowdsourcing. Dit relatief recente fenomeen komt erop neer dat je, bij voorkeur via internet, een mogelijke opdracht bekendmaakt, waarna iedereen van over de hele wereld kan intekenen. De laagste bieder krijgt de opdracht. Vertalers in Europa die zich richten op het maken van ondertiteling van programma’s en films, moeten zo concurreren met iedere andere bieder. Ja, het zal de kosten wel drukken, maar wel ten koste van de vertalers, van wie de tarieven toch al onder druk staan. Over kwaliteit van de ondertiteling heeft de Commissie het verder niet, maar kennelijk is het hebben van ondertiteling belangrijker dan de kwaliteit ervan. Dat kan in de toekomst nog leuk worden.

Het is ronduit schandalig dat de Commissie probeert over de ruggen van vertalers meer uitwisseling van audiovisuele werken te bereiken. Laat de Commissie zich, om met Frans Timmermans te spreken, bemoeien met belangrijker dingen. Dit soort zaken kunnen we beter nationaal oplossen. Dat is beter voor onze zeggenschap, beter voor de vertalers en beter voor de kwaliteit van de ondertiteling. Het Europees Parlement heeft al eerder met het project ingestemd, dus kan de Commissie zich achter dat besluit verschuilen. Ik zal echter met de Europese vakbeweging bekijken hoe we ons protest toch bij de Commissie kunnen laten landen.