Weeklog: Eisen van Cameron aan EU slappe hap - Hoofdinhoud
Met veel bombarie kondigde de Britse premier Cameron enkele jaren geleden aan dat hij een referendum zou uitschrijven over het Britse lidmaatschap van de Europese Unie. Als andere lidstaten zouden willen dat Groot-Brittannië bij de EU blijft, dan zouden ze moeten instemmen met een lossere vorm van samenwerking. Daar zijn we als SP ook voor: samenwerken ja, superstaat nee. Juist daarom vallen de deze week openbaar geworden Britse eisen erg tegen: een beetje een olifant die een muis heeft gebaard.
Wat wil Cameron nu van de EU? Een verdragswijziging is niet nodig. Wel wil hij de garantie dat Groot-Brittannië niet mee hoeft te doen aan verdere overdracht van bevoegdheden aan Brussel. Het beginsel van een ‘ever closer union’ is dan niet op zijn land van toepassing. Daarnaast wil hij ook de garantie dat de euro niet de enige valuta hoeft te worden binnen de EU. Nationale parlementen zouden verder een rode kaart moeten kunnen trekken waarmee ze nieuwe wetten kunnen tegenhouden en herziening of intrekking van bestaande wetten kunnen eisen. Tenslotte moet er de verzekering komen dat eurolanden de (nu nog negen) niet-eurolanden geen dictaten kunnen opleggen.
De tweede en vierde eis zijn nauwelijks serieus te nemen: het VK heeft al een ‘opt-out’ voor wat betreft de euro en mag ook nu zijn pond gewoon houden als nationale valuta. Van overheersing door eurolanden is evenmin sprake. Het VK is helemaal niet gebonden aan de afspraken die de eurolanden onder elkaar maken. De invoering van een rode kaart voor nationale parlementen is interessant. We hadden dit ook in het SP-verkiezingsprogramma opgenomen en het zou de invloed van de parlementen inderdaad vergroten toenemen. Als je dit echter niet per verdrag regelt, blijft het een soort ‘gentlemen’s agreement’ dat de Europese Commissie ook weer naast zich neer kan leggen, bijvoorbeeld met beroep op een noodsituatie. De opt-out m.b.t. ontwikkelingen richting een superstaat zou een mooi precedent kunnen zijn voor Nederland, maar over de definitie van wat dan zo’n ontwikkeling precies is, kun je nog lang touwtrekken. Een echt duidelijke eis is dit dan ook niet.
Als SP willen we een fundamentele discussie over de Europese Unie. We hebben in 2005 niet voor niets campagne gevoerd tegen de Europese Grondwet en met het Verdrag van Lissabon dat daarna tegen de zin van de kiezer in gewoon werd doorgedrukt, zijn we nooit gelukkig geweest. Daarom zou het fantastisch zijn als er opnieuw discussie zou komen over het verdrag. Het is ronduit teleurstellend dat Cameron nu zegt dat er voor zo’n verdragswijziging waarschijnlijk te weinig tijd over is. Dan had hij beter al vanaf het begin duidelijke eisen op tafel kunnen leggen, toen er nog wel voldoende tijd over was. Kennelijk is Cameron al tot de conclusie gekomen dat hij hiervoor bij zijn Europese collega’s te weinig steun krijgt.
Door het verdrag op slot te zetten, ontneemt ook Cameron de burger de mogelijkheid de Europese samenwerking fundamenteel te veranderen. Zelfs als een meerderheid van de Britten als gevolg daarvan voor een Brexit zou stemmen, dan nog zitten wij vast aan het huidige verdrag. Blijft over dat de liberaal Verhofstadt werkt aan een rapport over verdragswijziging: zijn doel is de EU zo snel mogelijk om te vormen tot een superstaat. Of het rapport ooit door de regeringsleiders serieus genomen gaat worden, is de vraag. Maar misschien kan het alsnog leiden tot een discussie over verdragswijziging. Tegenover de ideeën van Verhofstadt kunnen wij dan onze eigen ideeën plaatsen: verdragswijziging om weer gewoon goed samen te werken zonder de nationale en lokale democratie te ondermijnen. Wel jammer dat zo’n discussie dan zou moeten ontstaan via een rapport van de grootste eurofiel in het EP, terwijl een van de meest eurosceptische regeringsleiders die kans laat lopen. Misschien kan Cameron zijn eisen alsnog wat aanscherpen?