Technologiedoorbraak minstens zo belangrijk als het beperken van CO2-uitstoot - Hoofdinhoud

Internationale regeringsleiders gaven deze week het startschot voor de klimaatonderhandelingen in Parijs. Een recordaantal bij elkaar en bijna allemaal, van Obama tot Modi en Xi Jinping, waren ze constructief. De technische onderhandelaars en vakministers, die de komende dagen verder werken in Parijs, hebben een mandaat gekregen om tot een ambitieus akkoord te komen.

Opmerkelijk is dat de speeches van de regeringsleiders zich vooral richtten op de komende tien tot vijftien jaar. Europa kwam met het doel van 40 procent minder uitstoot in 2030, de VS met 26 tot 28 procent in 2025. China beloofde de groei van broeikasgasemissies te stoppen voor 2030.

Dat is niet voldoende. Als we klimaatverandering serieus willen beperken, moet in 2050 onze economie niet voor een kwart of de helft, maar volledig duurzaam zijn. Op termijn moeten we van alle CO2-uitstoot af. Dat wordt een enorme uitdaging, vooral voor de industrieën waar emissies vrijkomen in het productieproces zelf, zoals bij de productie van cement en staal. Maar ook voor de luchtvaartsector en de landbouw, waar de uitstoot nog altijd hard groeit, is een omslag nodig.

Zonder nieuwe productietechnieken, en het opschalen van innovatieve technologie komen we er niet.

Nieuwe coalitie

Op dat gebied waren het niet de politici, maar de ondernemers die deze week de leiding namen. Bill Gates, Richard Branson, Ratan Tata en andere belangrijke investeerders, presenteerden in Parijs de "Breakthrough Energy Coalition". De groep zal miljarden aan kapitaal bundelen om nieuwe technologieën te financieren, niet alleen in energieopslag, maar ook in de industrie, de landbouw en de transportsector.

Een mooi initiatief, maar privaat geld alleen is niet genoeg. Zeker bij innovatieve projecten, met een vaak onzekere uitkomst, is overheidssteun hard nodig. Deze coalitie krijgt dan ook terecht steun van onder andere de regeringen van China en de VS. Europese landen als Noorwegen, Duitsland en Denemarken doen ook mee. Maar zoals de laatste jaren wel vaker, schitteren Nederland en premier Rutte in afwezigheid.

Innovatie en technologie

Na Parijs zal ik in het Europees Parlement aan de slag gaan met het omzetten van de klimaatafspraken in Europese maatregelen. Ik zal bijvoorbeeld bijdragen aan de herziening van de regels voor het Europese emissiehandelssysteem (ETS). Het ETS geeft een prijs aan CO2 waardoor de vervuiler echt betaalt en bedrijven gestimuleerd worden uitstoot te reduceren.

Maar D66 vindt dat naast het beprijzen en beperken van CO2-uitstoot op korte termijn, het ETS ook veel meer kan doen voor technologiedoorbraken en innovatie.

De Europese Commissie heeft voorgesteld 400 miljoen emissierechten apart te veilen en de opbrengsten in te zetten voor innovatieve technologieën. Met een gemiddelde CO2-prijs van 22 euro kan dat naar schatting 10 miljard euro opbrengen voor de steun aan innovatieve projecten van het bedrijfsleven tussen 2020 en 2030.

D66 zou graag een sterk ETS innovatiefonds zien, dat zich in ambitie en schaal kan meten met de investeringscoalitie van Bill Gates. De middelen zouden vooral gaan helpen bij die energie-intensieve sectoren die lastig emissies kunnen reduceren, zoals de staal en de cementsector.

De keuze is helder

Nederland heeft een grote energie-intensieve industrie die zonder innovatie op het gebied van grondstoffengebruik en CO2-reducties de concurrentieslag met de rest van de wereld gaat verliezen. Europa beschikt zelfs nauwelijks over grondstoffen en onze arbeidskosten liggen relatief hoog. We hebben dus eigenlijk geen keuze, en moeten met schone en efficiënte technologie aan de slag.

En dat biedt ook zeker kansen. De hoogovens van Tata Steel in IJmuiden beschikken al over een proefinstallatie voor het produceren van staal met een vijfde minder CO2-uitstoot. De Rotterdamse havenregio loopt voorop met de ontwikkeling van bio-raffinaderijen. De landbouwsector kan een belangrijke leverancier zijn van grondstoffen.

Maar uiteraard kunnen we dit, ook in Nederland, niet zonder bedrijfsleven en ondernemers die de kar trekken. Ik hoor graag van "de Nederlandse Bill Gates" over de ambities privaat kapitaal in innovatieve en schone industrieprojecten in Nederland en Europa te steken. Dan zorgen wij voor de juiste randvoorwaarden.

En vergeet niet, het gaat echt niet om filantropie. De oliesjeiks van de toekomst zullen we vinden in duurzame productie.