Q&A - ICAO High Level Meeting Montreal - Hoofdinhoud
Aanpak van CO2-emissies van de internationale luchtvaartsector
11 tot 13 mei 2016
Wat is ICAO?
ICAO is de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie (International Civil Aviation Organization of ICAO). ICAO heeft 191 deelnemende staten en is een van de grotere gespecialiseerde organisaties binnen de Verenigde Naties.
Welke rol speelt de luchtvaartsector bij klimaatverandering?
Bijna vijf procent van de wereldwijde emissies komen van de luchtvaartsector. Zonder maatregelen zullen de emissies met ongeveer 300% stijgen tot 2050 en wordt het dus erg moeilijk klimaatverandering tot een relatief veilig niveau te beperken (minder dan twee graden of anderhalve graad opwarming, zoals vastgelegd in het klimaatakkoord van Parijs)
Wat staat er op het spel op de ICAO conferentie in Montreal?
In 2013 hebben de deelnemende staten van ICAO afgesproken om een internationaal marktmechanisme op te gaan zetten om de CO2-emissies van de luchtvaartsector aan te pakken. Dit systeem, vergelijkbaar met een emissiehandelssysteem, zou van start moeten gaan in 2020.
Hoe het systeem echt moet gaan moet gaan werken moet nog worden bepaald. De regeringen besluiten hier over op de ICAO Assembly van 27 september tot 7 oktober 2016.
De ICAO bijeenkomst in Montreal van deze week is de belangrijkste bijeenkomst om politieke sturing aan dit proces te geven, voor de uiteindelijke besluitvorming op de ICAO Assembly in de herfst van dit jaar. Staten zullen in Montreal proberen om vooruitgang te maken met een onderhandelingstekst.
Was er niet al een klimaatakkoord in Parijs?
Dat klopt, maar het klimaatakkoord van Parijs bevat geen specifieke maatregelen voor de internationale luchtvaartsector. Je zou wel kunnen zeggen dat het klimaatakkoord van Parijs extra politiek momentum heeft opgebouwd om nu ook de CO2-emissies van de luchtvaartsector te beperken.
Is de aanpak van ICAO ambitieus genoeg om klimaatverandering in de hand te houden?
Dat moet nog blijken. Het ziet er niet goed uit op dit moment.
Het meest besproken voorstel op tafel is het opzetten van een internationaal emissiehandelssysteem gebaseerd is op "offset credits". Dat betekent dat de internationale luchtvaartsector geen vastgelegd CO2-emissieplafond krijgt (zoals in het Europese emissiehandelssysteem wel het geval is) maar dat alle groei van CO2-emissies na 2020 gecompenseerd moet worden door de aankoop van emissierechten van projecten of handelssystemen buiten de luchtvaartsector. Welke offset credits straks precies gebruikt mogen worden is nog niet duidelijk en wordt besproken in Montreal.
Dit zou kunnen gaan om rechten uit systemen als het Europese CO2-emissiehandelsysteem, maar het kan ook gaan om discutabele bomenaanplant-projecten of offset credits die zijn gecreëerd door het vervangen van een sterk vervuilende kolencentrale in India, door een ietsje schonere (dit soort praktijken zijn mogelijk onder bestaande internationale offset credit systemen). Het is dus nog maar de vraag of de aankoop van offset credits door de luchtvaartsector echt iets gaan opleveren voor het klimaat. De luchtvaartsector zelf kan ondertussen wel zijn uitstoot laten doorgroeien, zolang ze maar voldoende offset credits aankoopt.
Daarnaast liggen er allerlei uitzonderingsclausules op tafel, die het plan nog verder kunnen verzwakken.
Regeringen zullen ook discussiëren over de verdeling van de inspanningen tussen rijke landen en arme landen, vergelijkbaar met de discussies zoals we die hebben gezien in Parijs. Terwijl Europa en de VS nu de grootste luchtvaartsectoren hebben, zullen de opkomende landen waarschijnlijk een sterke groei doormaken in de komende jaren.
Wat doet Gerben-Jan Gerbrandy, D66-Europarlementariër, in Montreal?
Gerben-Jan Gerbrandy vormt samen met twee Britse Europarlementariërs (Julie Girling van de conservatieve fractie en Seb Dance van de sociaaldemocratische fractie) de delegatie van het Europees Parlement. Gerbrandy volgt in Montreal de onderhandelingen over de concept resolutie en houdt vooral de inbreng van de Europese landen in de gaten. Elke dag wordt de delegatie bijgepraat door de Europese Commissie.
Op basis van een eventueel ICAO akkoord in de herfst van dit jaar, moet het Europees Parlement besluiten over de inzet van het Europese emissiehandelssysteem voor de internationale luchtvaart. Na felle protesten vanuit o.a. de VS, China en Rusland, heeft de EU in 2014 besloten ICAO tot eind 2016 de tijd te geven met een volwaardige, wereldwijde aanpak van CO2-uitstoot te komen. Die stok achter de deur zet druk op het ICAO proces.
Onder de huidige regels zouden vanaf 2017 alle internationale vluchten die opstijgen en landen in Europese luchthavens vallen onder het EU emissiehandelssysteem.
Alle intra-EU vluchten vallen nu al onder het EU-emissiehandelssysteem. Dat mag uiteraard niet door een ICAO overeenkomst onmogelijk gemaakt worden.