MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD Derde verslag over herplaatsing en hervestiging - Hoofdinhoud

EUROPESE COMMISSIE

Brussel, 18.5.2016

COM(2016) 360 final

MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD

Derde verslag over herplaatsing en hervestiging

1Inleiding

In het derde verslag over herplaatsing en hervestiging worden de veranderingen sinds het vorige verslag van 12 april ¹ beschreven en worden de acties beoordeeld die alle belanghebbenden van 12 april 2016 tot en met 13 mei (de verslagperiode) hebben ondernomen om uitvoering te geven aan de aanbevelingen met het oog op een versnelde implementatie van de herplaatsings- en hervestigingsregelingen.

Sinds 12 april 2016 zijn 2 581 personen ² in Griekenland aangekomen. Dit betekent een duidelijke afname (van 75 % ten opzichte van de vorige verslagperiode), terwijl de situatie op het vasteland goeddeels ongewijzigd is. Naar aanleiding van de sluiting van de grens tussen Griekenland en de Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië verblijven nog steeds circa 46 000 personen in Griekenland ³ en volgens eerste ramingen van de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor vluchtelingen (UNHCR) ⁴ heeft 65 % daarvan een van de nationaliteiten die voor herplaatsing in aanmerking komen. In Italië zijn sinds 12 april 10 242 personen ⁵ aangekomen, een ontwikkeling die vergelijkbaar is met die in dezelfde periode in 2015. Naar verluidt komen er de laatste weken meer Eritreërs aan, onder wie niet-begeleide minderjarigen.

Over het algemeen is er sinds het tweede verslag over herplaatsing en hervestiging onvoldoende vooruitgang geboekt met betrekking tot herplaatsing. De Commissie had in haar eerste verslag over herplaatsing en hervestiging de doelstelling geformuleerd om uiterlijk medio mei ten minste 20 000 personen te herplaatsen. Dit streefcijfer is bij lange na niet gehaald. Gedurende de verslagperiode zijn slechts 355 personen herplaatst, waardoor in totaal tot dusver 1 500 personen zijn herplaatst (909 vanuit Griekenland en 591 vanuit Italië). Het zijn grotendeels dezelfde lidstaten als in het vorige verslag, die hun herplaatsingsinspanningen verder hebben opgevoerd. Deze inspanningen betroffen met name Griekenland, terwijl het aantal herplaatsingsoverdrachten vanuit Italië gering bleef.

In het kader van hervestiging zijn van het bij de regeling van juli overeengekomen aantal van 22 504 personen tot dusver 6 321 personen overgedragen. Dit gebeurde met name vanuit Turkije, Jordanië en Libanon. Bij de in de Verklaring EU-Turkije overeengekomen acties, die pas vanaf 4 april worden uitgevoerd ⁶ , zijn 177 personen volgens het 1:1-mechanisme hervestigd vanuit Turkije naar de EU, van wie 98 sinds het vorige verslag.

2Herplaatsing

2.1Acties door de lidstaten van herplaatsing

Van 12 april tot en met 13 mei werden slechts 355 extra personen herplaatst en wel 294 vanuit Griekenland (naar Frankrijk, Nederland, Letland, Roemenië, Finland, Bulgarije, Malta, Tsjechië, Estland en Slovenië) ⁷ en 61 vanuit Italië (naar Finland, Letland, Portugal, Roemenië en Zwitserland) ⁸ . In deze periode vonden de eerste herplaatsingsoverdrachten naar Zwitserland en Slovenië plaats. Tot eind mei zijn nog 307 en 137 herplaatsingsoverdrachten gepland vanuit respectievelijk Griekenland ⁹ en Italië ¹⁰ .

Maatregelen om het beperkte aantal toegezegde plaatsen te vergroten: 11 lidstaten (België, Kroatië – eerste toezegging ¹¹ – Tsjechië, Estland, Finland, Frankrijk, Ierland, Letland, Litouwen, Nederland en Slovenië) ¹² hebben 1 220 nieuwe plaatsen aangeboden om personen die om internationale bescherming verzoeken, snel te herplaatsen (de "formele toezeggingen"). Het totale aantal formele toezeggingen van de lidstaten van herplaatsing bedraagt 5 736 (1 658 voor Italië en 4 078 voor Griekenland).

Oostenrijk ¹³ , Hongarije en Slowakije hebben nog geen toezegging gedaan. Voorts wordt de verplichting krachtens het besluit van de Raad om ten minste om de drie maanden mee te delen hoeveel verzoekers snel op hun grondgebied kunnen worden herplaatst, door een paar lidstaten (Duitsland en Polen) nog niet nagekomen. Ten slotte doen de meeste lidstaten tot dusver geen toezeggingen op een schaal die in overeenstemming is met hun toewijzing voor de hele periode waarop de besluiten betrekking hebben (zo hebben Kroatië, Tsjechië, Duitsland, Nederland, Polen en Spanje slechts 5 % van hun toewijzing toegezegd).

Maatregelen om de beantwoording van herplaatsingsverzoeken te versnellen: enerzijds heeft een aantal lidstaten (Finland, Luxemburg, Malta en Slovenië) aanvullende inspanningen geleverd om sneller op verzoeken om herplaatsing te reageren en de streeftermijn van twee weken in acht te nemen.

Anderzijds blijven Tsjechië, Bulgarije en Estland verzoeken om herplaatsing afwijzen, ofwel zonder opgaaf van redenen ofwel om andere redenen dan de gronden genoemd in de Raadsbesluiten over herplaatsing. Verder blijft Polen de herplaatsingsprocedure de facto opschorten ¹⁴ .

Maatregelen voor de aanpak van problemen in verband met de herplaatsing van kwetsbare kandidaten, met inbegrip van niet-begeleide minderjarigen: volgens de meest recente gegevens van Eurostat zochten in 2015 bijna 90 000 niet-begeleide minderjarigen asiel in de EU. Van het totale aantal niet-begeleide minderjarige asielzoekers in de EU hadden in 2015 de meeste de Afghaanse (51 %), Syrische (16 %) of Eritrese (6 %) nationaliteit.  ¹⁵ Dit patroon zet door in 2016. In Italië zijn van 1 tot en met 30 april 1 824 niet-begeleide minderjarigen aangekomen ¹⁶ . Hoewel niet bekend is hoeveel aankomsten er in dezelfde periode in Griekenland waren, meldt het nationale centrum voor sociale solidariteit (EKKA) dat er sinds het begin van 2016 1 609 niet-begeleide minderjarigen voor opvang naar het EKKA zijn doorgestuurd. Overeenkomstig de herplaatsingsbesluiten van de Raad zouden de lidstaten voorrang moeten geven aan de herplaatsing van niet-begeleide minderjarigen die in de EU aankomen. Sinds 12 april is er geen enkele niet-begeleide minderjarige herplaatst. Naar verwachting worden er de komende weken vanuit Griekenland acht niet-begeleide minderjarigen herplaatst naar Finland, één naar Portugal en twee naar Luxemburg ¹⁷ . Gedurende de verslagperiode hebben Malta en België gehoor gegeven aan de oproep van de Commissie om meer plaatsen beschikbaar te stellen voor niet-begeleide minderjarigen. In het kader van zijn nieuwe toezegging aan Griekenland en Italië heeft Malta 12 plaatsen voor deze categorie van kwetsbare aanvragers aangeboden (zes voor Italië en zes voor Griekenland). In het kader van zijn nieuwe toezegging aan Griekenland heeft België 10 plaatsen voor deze categorie van kwetsbare aanvragers aangeboden.

Maatregelen om bij de migranten de aanvaardbaarheid van en het vertrouwen in de regeling te vergroten en te voorkomen dat zij zich terugtrekken: het Europees Ondersteuningsbureau voor asielzaken (EASO) heeft een model en richtsnoeren ontwikkeld met daarin de belangrijkste informatie die de lidstaten voorafgaand aan het vertrek dienen te verstrekken. Roemenië is het eerste land dat de informatie voorafgaand aan het vertrek op basis van dit model heeft verstrekt.

Maatregelen ter versterking van de capaciteit van het EASO om Italië en Griekenland te steunen: in zijn meest recente oproep voor deskundigen voor Italië vroeg EASO om 42 deskundigen voor de periode van 15 april 2016 tot en met 17 juni 2016. Tot dusver zijn slechts 27 deskundigen (uit Oostenrijk, Bulgarije, Estland, Frankrijk, Duitsland, Hongarije, Letland, Malta, Nederland, Noorwegen, Slowakije, Zwitserland, Zweden, Roemenië en het VK) aangeboden (naast de inzet van naar verwachting nog zes deskundigen). Er zijn meer deskundigen nodig om te voorzien in de huidig operationele behoefte in Italië en aangezien het aantal aankomsten in de zomerperiode waarschijnlijk oploopt, kan er van worden uitgegaan dat deze behoefte nog zal stijgen.

Op 21 april deed het EASO een vijfde oproep voor deskundigen om de hervestigingsregeling in Griekenland te ondersteunen, waarbij om ten minste 62 deskundigen is gevraagd. Tot dusver zijn slechts 26 deskundigen voor inzet aangewezen door de lidstaten (Finland, Frankrijk, Litouwen, Nederland, Roemenië en Zweden). Het EASO werkt aan een aanzienlijke uitbreiding van de ondersteuning van de registratieprocedure met het oog op de door Griekenland geplande grootschalige preregistratieoperatie, waaraan ook deskundigen van de lidstaten betrokken zijn.

2.2Maatregelen van Griekenland en Italië, met inbegrip van de belangrijkste punten van de stappenplannen

• • 

  Griekenland

Maatregelen om de hotspots volledig operationeel te maken: met uitzondering van Kos zijn alle hotspots momenteel operationeel.

Maatregelen om de registratie van migranten te versnellen: in nauwe samenwerking met de UNHCR en het EASO zal de Griekse asieldienst in de komende maanden een grootschalige preregistratieoperatie uitvoeren, in drie fasen. In de eerste fase gaat het om de circa 35 000 mensen die op officiële opvanglocaties op het Griekse vasteland verblijven. Deze operatie zal de Griekse asieldienst helpen de identificatie te verbeteren van de meeste irreguliere migranten op het vasteland die wellicht internationale bescherming nodig hebben (door middel van informatie over nationaliteit, leeftijd en kwetsbaarheid). Deze aanpak beoogt de volledige registratie van verzoeken om internationale bescherming te vergemakkelijken en te versnellen.

Maatregelen om de registratiecapaciteit van de Griekse asieldienst te verbeteren: de capaciteit van de Griekse asieldienst om hervestigingsverzoeken te behandelen is de afgelopen maand aanmerkelijk toegenomen; er zijn in Athene, Thessaloniki en Alexandroupoli gemengde teams samengesteld die bestaan uit registratieambtenaren van de Griekse asieldienst en registratiedeskundigen van het EASO. Naar verwachting zal deze capaciteit de komende weken nog verder toenemen. De Griekse asieldienst heeft onlangs 21 extra ambtenaren in dienst genomen voor de behandeling van herplaatsingsverzoeken. Het EASO blijft niet achter en zal op zijn beurt 21 extra deskundigen inzetten. Het EASO heeft een nieuwe server voor de Dublin-eenheid van de asieldienst aangekocht en geleverd, waardoor de herplaatsingsverzoeken veel sneller aan de lidstaten kunnen worden verzonden, aangezien de nieuwe server meer gebruikers tegelijk kan ondersteunen.

Zoals is weergegeven in de grafiek groeit de algehele capaciteit van het Griekse asielstelsel om herplaatsingsverzoeken te registreren en in te dienen voortdurend. Hoewel het aantal registraties even snel groeit als het aantal toezeggingen, neemt de capaciteit om herplaatsingsverzoeken in te dienen veel sneller toe dan het aantal antwoorden van de lidstaten van herplaatsing. Dit verschil in tempo kan een belangrijk knelpunt worden bij de afwikkeling van de grootschalige preregistratieoperatie.

Maatregelen om de coördinatie te verbeteren en de beantwoording van herplaatsingsverzoeken te versnellen: de operationele standaardprocedures voor hotspots moeten nog worden vastgesteld om rekening te houden met de Verklaring EU-Turkije. De Commissie, de Griekse asieldienst, de UNHCR, het EASO en de IOM hebben samen een herplaatsingsprotocol opgesteld om te zorgen voor een soepele en snelle tenuitvoerlegging van de herplaatsingsprocedure. Het protocol beschrijft de taak van elke actor en voorziet in specifieke termijnen voor elke fase van het herplaatsingsproces, met inbegrip van de beantwoordingstermijn voor de lidstaten van herplaatsing, teneinde vaart achter de herplaatsing te zetten. Het protocol is op 26 april in Athene besproken met de verbindingsofficieren van de lidstaten. Het dient nu dringend te worden bekrachtigd, en wel uiterlijk op de volgende bijeenkomst van de verbindingsofficieren begin juni in Athene.

Maatregelen ter verbetering van de opvangcapaciteit in Griekenland: per 13 mei bedraagt de totale opvangcapaciteit in Griekenland 47 400 plaatsen. Van de 20 000 plaatsen die in december 2015 zijn toegezegd in het kader van de huurregeling van de UNHCR waren op 11 mei 5 368 plaatsen beschikbaar. Het ging om 2 514 plaatsen in hotels/hele gebouwen, 1 789 plaatsen in appartementen, 875 plaatsen in het centrum in Lagadikia, 120 plaatsen in gastgezinnen en 70 plaatsen in speciale faciliteiten voor niet-begeleide minderjarigen. In het kader van deze regeling wil de UNHCR in totaal 6 000 plaatsen beschikbaar stellen in herplaatsingscentra waarin alle volledig geregistreerde kandidaten voor herplaatsing terechtkunnen. Op 13 mei waren er in het centrum in Lagadikia al 875 plaatsen beschikbaar en waren er al 723 migranten opgevangen. Er lopen besprekingen tussen de UNHCR en de Griekse autoriteiten over het ter beschikking stellen van meer locaties voor de bouw van speciale herplaatsingscentra, met name in de regio Attica.

De UNHCR heeft toegezegd ervoor te zullen zorgen dat alle personen die om internationale bescherming verzoeken en wier herplaatsingsverzoeken zijn aanvaard door lidstaten van herplaatsing, voor de fase voorafgaand aan het vertrek worden vervoerd naar de faciliteiten die met ondersteuning van de UNHCR in Athene worden beheerd. Door deze ontwikkelingen zouden de herplaatsingen een stuk doeltreffender moeten verlopen.

• • 

  Italië

Maatregelen om de hotspots volledig operationeel te maken: momenteel zijn de hotspots van Pozzallo, Lampedusa, Trapani en Taranto operationeel. In Pozzallo zijn aanvullende werkzaamheden nodig om de functionaliteit en de arbeidsomstandigheden op de hotspot verder te verbeteren. In Taranto zou het hek rond de faciliteit moeten worden verhoogd en zou er airconditioning moeten worden aangelegd om te zorgen voor een ordelijk beheer van de migratiestromen in de faciliteit. Door de pieken in het aantal aankomsten gedurende de laatste dagen is het duidelijk geworden dat de beschikbare capaciteit van de operationele hotspots in de zomermaanden ontoereikend zal blijken. Daarom heeft Italië nog een aantal locaties aangewezen waar in de loop van de zomer hotspots zullen worden opengesteld.

Aangezien veel ontschepingen buiten de huidige hotspotgebieden plaatsvinden, zouden de Italiaanse autoriteiten vaart moeten zetten achter het opzetten van mobiele hotspots. Thans leggen de Italiaanse autoriteiten dan ook de laatste hand aan mobiele hotspots, die nog voor de zomer operationeel zouden moeten worden. De Italiaanse autoriteiten bespreken momenteel met Frontex de aankoop en inzet van een aantal installaties in de betrokken havens. Voorts zijn er operationele standaardprocedures voor hotspots opgesteld; deze zullen binnenkort onder de betrokken lokale autoriteiten en belanghebbenden worden verspreid.

Maatregelen voor betere coördinatie: het nieuwe gebouw van de regionale EU-taskforce (EURTF) in Catania is sinds 27 april 2016 operationeel. In samenwerking met het Italiaanse ministerie van Binnenlandse Zaken bereidt het EASO een sessie voor om capaciteit inzake herplaatsing van de lokale instanties (questure en prefetture) te vergroten, teneinde tot de doeltreffende behandeling van herplaatsingsverzoeken bij te dragen en voor een consistente aanpak te zorgen. Meer algemeen wordt voorts aanbevolen om per hotspot een centraal contactpunt aan te wijzen voor de instanties die betrokken zijn bij de operaties en om voor elke hotspot een noodplan op te stellen voor aanvullende shifts en capaciteit om migranten te registreren gedurende de zomermaanden.

Maatregelen ter verbetering van de opvang- en verwerkingscapaciteit in Italië: om het herplaatsingsproces te stroomlijnen en voor extra plaatsen in de speciale regionale centra te zorgen, haalt het ministerie van Binnenlandse Zaken migranten uit dergelijke centra weg en richt het extra regionale centra in. Gedurende de zomermaanden zou de tweedelijnsopvangcapaciteit zowel voor herplaatsingskandidaten als voor gewone asielzoekers wel eens te wensen over kunnen laten en de soepele werking van de hotspots zou hierdoor in het ding kunnen komen. Er zou zo snel mogelijk een aanbestedingsprocedure moeten worden uitgeschreven voor vluchten om migranten op het Italiaanse grondgebied te vervoeren vanaf de punten van aankomst.

Maatregelen voor de aanpak van problemen in verband met de herplaatsing van kwetsbare kandidaten en niet-begeleide minderjarigen: er hebben aanvullende vergaderingen met het ministerie van Binnenlandse Zaken plaatsgevonden over het instellen van procedures voor de herplaatsing van niet-begeleide minderjarigen, maar dit heeft nog niet zijn beslag gekregen. De komende weken zouden in een aantal hotspots speciale proefprojecten van start moeten gaan om te zorgen voor voldoende capaciteit in verband met het beoordelen van de leeftijd. Ook wordt extra capaciteit voor de behandeling van slachtoffers van marteling en mensenhandel aanbevolen, zodat er voor passende accommodatie kan worden gezorgd.

Maatregelen om bij de migranten de aanvaarding van en het vertrouwen in de regeling te vergroten en te voorkomen dat zij zich terugtrekken: om te voorkomen dat migranten zich terugtrekken en ervoor te zorgen dat de doelgroepen een gunstig beeld krijgen van herplaatsing, verzamelt het EASO op verzoek van de Italiaanse autoriteiten en in samenwerking met de lidstaten van hervestiging getuigenissen van mensen die succesvol vanuit Italië zijn herplaatst, om hun goede ervaringen te delen met andere kandidaten voor herplaatsing. Letland en Roemenië hebben al videomateriaal aangeleverd dat zal worden gebruikt bij het verstrekken van informatie voorafgaand aan het vertrek. Verscheidene belanghebbenden hebben tijdens recente bezoeken ter plaatse bevestigd dat migranten die op grond van hun nationaliteit voor herplaatsing in aanmerking komen, hier inmiddels opener tegenover staan.

2.3Maatregelen van de Commissie en de EU-agentschappen 

• • 

  Europese Commissie

De Commissie is Italië en Griekenland praktisch blijven ondersteunen. Zo heeft zij onder meer ondersteuning geboden bij de ontwikkeling van het herplaatsingsprotocol in Griekenland en het organiseren van bijeenkomsten voor verbindingsofficieren in beide landen. De Commissie wil specifieke bijeenkomsten beleggen om de knelpunten bij de herplaatsing van niet-begeleide minderjarigen aan te pakken.

Ook streeft de Commissie er met het Nederlandse voorzitterschap van de Raad naar om in samenwerking met de Italiaanse en Griekse autoriteiten de uitvoering van de aanbevelingen van het eerste verslag over herplaatsing en hervestiging en de twee nota's van het voorzitterschap te bevorderen ¹⁸ , door onder meer een vragenlijst te ontwikkelen voor het inventariseren en vinden van een oplossing voor de veiligheidszorgen van de lidstaten.

Teneinde de Griekse autoriteiten en de internationale organisaties en ngo's die actief zijn in Griekenland, te ondersteunen bij hun pogingen om de vluchtelingencrisis in goede banen te leiden, heeft de Commissie in de verslagperiode 56 miljoen EUR aan noodhulp toegewezen. Dit brengt het totaal aan noodfinanciering dat sinds begin 2015 aan Griekenland is verleend op 237 miljoen EUR.

In het kader van het toezicht op de uitvoering van de Raadsbesluiten inzake herplaatsing heeft de Commissie de lidstaten die hun verplichtingen tot dusver niet zijn nagekomen, hierop gewezen en zij zal dit blijven doen.

• • 

  Europees Ondersteuningsbureau voor asielzaken

Maatregelen om het herplaatsingsproces te versnellen en de registratiecapaciteit van de Griekse asieldienst te vergroten: het EASO heeft momenteel 33 deskundigen, 8 tolken en 3 eigen personeelsleden ingezet om de herplaatsingsprocedure in Griekenland te ondersteunen. Ook heeft het EASO in Griekenland een proefproject betreffende registratie uitgevoerd. Dit proefproject bleek een succes: de registratiecapaciteit van een aantal regionale kantoren van de Griekse asieldienst verdubbelde (zo nam de registratiecapaciteit in Thessaloniki toe van 25 tot 50 zaken per dag).

Het EASO zal ook de grootschalige preregistratieoperatie in Griekenland ondersteunen door in elk team vier deskundigen in te zetten en het daarnaast deelnemen aan de grootschalige voorlichtingscampagne die aan deze operatie voorafgaat. Voorts zal het EASO na de preregistratieoperatie haar ondersteuning aan de registratie door de Griekse asieldienst uitbreiden tot 70 deskundigen. De capaciteit voor de achtereenvolgende fasen van de herplaatsingsprocedure zal dienovereenkomstig moeten worden uitgebreid om te voorkomen dat er later in de procedure knelpunten ontstaan.

In Italië volgen de asielondersteuningsteams van het EASO nog steeds een flexibele benadering waarbij gebruik wordt gemaakt van mobiele teams, die kunnen worden uitgezonden naar de diverse ontschepingslocaties. Ook andere werkwijzen worden soepel aangepast aan de voortdurend veranderende behoeften. Sinds begin mei zijn één EASO-deskundige en één culturele bemiddelaar ingezet bij het nieuwe registratiecentrum in Crotone, om ervoor te zorgen dat pas aangekomen kandidaten voor herplaatsing tijdig worden geregistreerd. Tegelijkertijd werd de inzet in Milaan in het licht van de gewijzigde behoeften gestaakt.

3Hervestiging

Uit de informatie die van de deelnemende staten werd ontvangen, blijkt dat in het kader van de hervestigingsregeling in de periode van 20 juli 2015 tot 13 mei 2016 6 321 personen werden hervestigd in 16 staten van hervestiging (Oostenrijk, België, de Tsjechische Republiek, Denemarken, Finland, Frankrijk, Duitsland, IJsland, Ierland, Italië, Liechtenstein, Litouwen, Nederland, Noorwegen, Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk). De meeste aan de regeling deelnemende staten hebben aangegeven dat hun hervestigingsactiviteiten voornamelijk (maar niet uitsluitend) waren gericht op Syriërs die in Jordanië, Libanon of Turkije verblijven.

Het aantal hervestigingen vanuit Turkije blijft stijgen, terwijl de lidstaten de laatste hand leggen aan de beoordeling van de dossiers die hun via de UNHCR door Turkije worden toegewezen. Sinds 4 april 2016 zijn er 177 Syriërs hervestigd vanuit Turkije in het kader van de 1:1-regeling. Zweden heeft het grootste aantal opgenomen (55), gevolgd door Duitsland (54), Nederland (52), Finland (11) en Litouwen (5). Een groep van 723 personen is al wel goedgekeurd, maar wacht nog op overdracht naar 7 verschillende EU-lidstaten.

In totaal hebben 19 lidstaten en één geassocieerde staat gemeld dat er voorlopig bijna 12 200 plaatsen zijn aangewezen voor hervestigingen vanuit Turkije. In de periode mei-juli 2016 zullen er hiervan naar verwachting bijna 1 900 worden gebruikt, afhankelijk van het aantal Syriërs dat wordt teruggeleid uit Griekenland.

Tegelijkertijd heeft de Europese Commissie besprekingen op gang gebracht tussen de EU-lidstaten en geassocieerde staten, Turkije, de UNHCR en het EASO met het oog op het afronden van de snelle operationele standaardprocedures (SOP's), waarbij de verantwoordelijkheden van de respectieve actoren worden vastgesteld. De SOP's werden ten slotte op 12 mei 2016 bekrachtigd door middel van een briefwisseling tussen de EU-lidstaten, de geassocieerde staten en Turkije.

Ook vindt er nog nauw overleg plaats in Ankara, Brussel en Genève over de verdere coördinatie van de operaties, het stroomlijnen van procedures en het optimaliseren van middelen om ervoor te zorgen dat het hervestigingsproces snel en doeltreffend genoeg verloopt om te voldoen aan de vereisten van de 1:1-regeling, met inachtneming van de behoeften van de individuele kandidaten. Hiertoe heeft de Commissie een EU-hervestigingsteam gevormd in de EU-delegatie te Ankara. Er worden wekelijkse bijeenkomsten belegd met de EU-lidstaten en de geassocieerde staten. Ook is afgesproken dat het EU-hervestigingsteam en het Turkse directoraat-generaal Migratiebeheer wekelijks bijeen zullen komen voor technisch overleg. Dit maakt het mogelijk om informatie te verzamelen en ervaringen uit te wisselen met betrekking tot specifieke problemen. Ook helpt het om specifieke ondersteuning te bieden aan lidstaten met weinig of geen ervaring op het gebied van hervestiging. Er wordt gezorgd voor coördinatie met vertegenwoordigers van de UNHCR en de Internationale Organisatie voor Migratie. Er is met name verder getracht om overeenstemming te bereiken over een door de UNHCR aan de individuele lidstaten voor te leggen geharmoniseerde lijst met informatie over hervestigingskandidaten, over een pakket met door de IOM te verlenen standaarddiensten op het gebied van hervestiging en over de mogelijkheden om te regelen dat de lidstaten voor selectiemissies in Ankara bepaalde faciliteiten (gespreksruimtes enz.) kunnen delen.

De Raad (Coreper) heeft ingestemd met het voorstel van de Commissie van 21 maart 2016 om extra plaatsen ter beschikking te stellen voor hervestiging en andere vormen van legale toegang vanuit Turkije, door wijziging van Besluit (EU) 2015/1601 van 22 september om personen die om internationale bescherming verzoeken, te herplaatsen vanuit Italië en Griekenland ¹⁹ . Het Europees Parlement heeft nog geen advies gegeven over het besluit.

4Volgende stappen

Griekenland heeft te maken met een humanitaire crisis die noopt tot een snelle en volledige tenuitvoerlegging van de verplichtingen die de lidstaten met de Raadsbesluiten over hervestiging zijn aangegaan. Wat Italië betreft, is het aantal mensen dat beschikbaar is voor herplaatsing niet sterk gestegen, maar moet er op grond van de seizoensgebonden migratiepatronen van worden uitgegaan dat het aantal aankomsten zeer waarschijnlijk zal toenemen.

De Europese Raad heeft in zijn conclusies ²⁰ het spoedeisende karakter van de situatie onderkend en erop aangedrongen meer haast te maken met herplaatsing. De oproepen van de staatshoofden en regeringsleiders moeten gepaard gaan met vastberaden optreden van de bevoegde nationale diensten op het terrein.

Tot dusver blijven de resultaten achter bij de cijfers waarop wordt aangedrongen. In haar eerste verslag over herplaatsing en hervestiging vond de Commissie dat op 16 april ten minste 6 000 herplaatsingen moesten hebben plaatsgevonden, en op 16 mei 20 000. De Commissie blijft van mening dat dit ritme snel kan worden bereikt indien alle betrokken partijen, met name de lidstaten van herplaatsing, zich bereid tonen om herplaatsing te doen werken en snel gezamenlijk op te treden.

Er wordt aan gewerkt om het proces te versnellen. Italië neemt stappen om zijn capaciteit op te voeren met het oog op de verwachte toename van het aantal aankomsten. Griekenland plant een grootschalige snelle preregistratieoperatie om de identificatie en volledige registratie van herplaatsingskandidaten te versnellen. Na deze grootschalige preregistratieoperatie zal een belangrijk aantal asielzoekers klaarstaan om in de komende maanden te worden herplaatst. Alle partners ter plaatse, waaronder de IOM, het EASO, de UNHCR en de Commissie, voeren hun inspanningen en financiële ondersteuning op om de grootschalige preregistratieoperatie en het vervolg daarvan te laten slagen.

De lidstaten zouden hun planning hierop moeten afstemmen en hierop moeten inspelen door meer plaatsen toe te zeggen en sneller op de herplaatsingsverzoeken te reageren (en door alleen in specifieke en naar behoren gemotiveerde gevallen aanvullende veiligheidscontroles uit te voeren). Griekenland en Italië zullen ook aanvullende ondersteuning van de lidstaten nodig hebben voor de inzet van EASO-deskundigen om de komende maanden de registratiecapaciteit te kunnen uitbreiden. De Commissie dringt er bij de lidstaten op aan dat zij hun verplichtingen uit hoofde van de Raadsbesluiten over herplaatsing volledig nakomen en roept met name de lidstaten met grote toewijzingen op om zich actiever met herplaatsing bezig te houden en zoveel toezeggingen te doen als overeenkomt met hun toewijzing.

Griekenland zou alles op alles moeten zetten om de preregistratieoperatie tot een succes te maken en moeten waarborgen dat alle geplande herplaatsingscentra worden opengesteld en operationeel zijn. Tot dusver is alleen het herplaatsingscentrum in Lagadikia, bij Thessaloniki, open. De andere twee herplaatsingscentra, met name dat bij Athene, zouden zo snel mogelijk klaar moeten zijn, d.w.z. uiterlijk bij de verschijning van het volgende verslag.

Italië zou de capaciteit van zijn hotspots verder moeten uitbreiden om het hoofd te kunnen bieden aan de seizoenspiek die in de zomermaanden wordt verwacht. Ook zou Italië specifieke procedures moeten vaststellen voor de herplaatsing van niet-begeleide minderjarigen.

Meer algemeen moeten alle actoren extra inspanningen leveren voor de herplaatsing van niet-begeleide minderjarigen, met name door kindvriendelijke informatie over de herplaatsingsprocedure te verstrekken en in de officiële toezeggingen meer plaatsen voor niet-begeleide minderjarigen op te nemen.

De Commissie zal door middel van deze maandelijkse verslaglegging blijven toezien op de uitvoering van de aanbevelingen en doelstellingen die zijn opgenomen in het eerste verslag over herplaatsing en hervestiging en behoudt zich het recht voor om maatregelen te treffen indien de lidstaten hun verplichtingen niet nakomen.

Van hun kant moeten de lidstaten hun verbintenissen op het gebied van hervestiging blijven nakomen, ook in het kader van de uitvoering van de Verklaring EU-Turkije. In juni zal de Commissie verslag uitbrengen over de uitvoering van deze verklaring, met inbegrip van de inspanningen op het gebied van hervestiging die daar deel van uitmaken.

(1)

COM(2016) 222 definitief.

(2)

Irreguliere aankomsten, zoals door Griekenland gemeld in het kader van het dagrapport Westelijke Balkan (bron: Frontex).

(3)

Bron: Griekse autoriteiten en UNHCR.

(4)

  http://data.unhcr.org/mediterranean/country.php?id=83 .

(5)

Aantal irreguliere aankomsten in Italië via zeegrenzen, zoals meegedeeld in JORA (Joint Operations Reporting Applications) en verzameld in het kader van de gezamenlijke operatie Triton 2016. De gegevens over irreguliere aankomsten in de periode van 1–13 mei (3 550 personen) kunnen na validering nog worden bijgesteld.

(6)

SN 38/16 van 18.3.2016.

(7)

120 personen naar Frankrijk, 94 naar Nederland, 15 naar Letland, 14 naar Roemenië, 34 naar Finland, 2 naar Bulgarije, 5 naar Malta, 4 naar Tsjechië, 12 naar Estland en 28 naar Slovenië.

(8)

13 personen naar Finland, 2 naar Letland, 30 naar Portugal, 6 naar Roemenië en 10 naar Zwitserland.

(9)

38 naar Finland (gepland op 16 mei), 166 naar Portugal (onder meer op 26 en 17 mei), 6 naar Malta, 77 naar Luxemburg en 20 naar België.

(10)

8 personen naar Cyprus, 10 naar Slovenië, 34 naar Portugal, 24 naar Spanje, 32 naar Finland, 5 naar België en 24 naar Zwitserland.

(11)

Tijdens de verslagperiode verklaarde Kroatië zich bereid om in juli in eerste instantie 20 personen te herplaatsen (10 vanuit Italië en 10 vanuit Griekenland). Deze formele toezegging wordt dus pas vanaf juli uitgevoerd.

(12)

Estland: 20 vanuit Griekenland, Finland: 270 vanuit Griekenland en 30 vanuit Italië, Frankrijk: 400 vanuit Griekenland, Ierland: 40 vanuit Griekenland, Letland: 15 vanuit Griekenland, Litouwen: 140 vanuit Griekenland, Nederland: 100 vanuit Griekenland en 25 vanuit Italië, en Slovenië: 30 vanuit Griekenland.

(13)

Voor Oostenrijk geldt een tijdelijke opschorting van de herplaatsing van tot 30 % van de verzoekers die aan Oostenrijk zijn toegewezen op grond van Besluit (EU) 2015/1601 van de Raad. Bijgevolg is voor Oostenrijk de herplaatsing van 1 065 personen voor een jaar opgeschort. Wat betreft de herplaatsing van de overige toewijzingen gelden voor Oostenrijk echter de normale wettelijke verplichtingen; derhalve worden toezeggingen en herplaatsingen verwacht.

(14)

 Begin april schortte Polen de behandeling op van 73 verzoeken om herplaatsing die de Griekse asieldienst Polen had toegezonden op basis van de Poolse toezegging van 16 december 2015; de facto bevroor Polen de hervestigingsprocedure dus 3,5 maand na zijn eigen toezegging. Hetzelfde geldt voor de verzoeken van Italië.

(15)

  http://ec.europa.eu/eurostat/web/products-press-releases/-/3-02052016-AP .

(16)

Bron: Italiaans ministerie van Binnenlandse Zaken.

(17)

In totaal zijn tot dusver 21 niet-begeleide minderjarigen herplaatst vanuit Griekenland (20 naar Finland en 1 naar Nederland) en geen enkele vanuit Italië.

(18)

 Om de lidstaten te ondersteunen bij hun inspanningen op het gebied van herplaatsing heeft het Nederlandse voorzitterschap van de Raad twee nota's met aanbevelingen opgesteld, waarvan één betrekking heeft op hotspots en herplaatsing, en één op veiligheidscontroles. De aanbevelingen komen grotendeels overeen met die van het eerste verslag over herplaatsing en hervestiging van de Commissie.

(19)

COM(2016) 171 definitief.

(20)

Conclusies van de Europese Raad van 7 maart 2016. http://www.consilium.europa.eu/nl/press/press-releases/2016/03/07-eu-turkey-meeting-statement/

Van deze pagina bestaat een uitgebreide versie met de juridische context.