Wirwar aan regels voor accountants bij implementatie EU-regels - Hoofdinhoud

Bij de scheiding van controle en advies blijft de Nederlandse regelgeving verschillen van de EU-regelgeving. De EU werkt met een “zwarte lijst” en NL werkt met een “witte lijst”, dat in feite een vrij eenvoudig systeem is. In principe maakt het de VVD nog niet eens zoveel uit welke vorm wordt gekozen. De VVD heeft wel problemen met het feit dat beide niet gelijk zijn. Dit leidt namelijk tot een ongelooflijk ingewikkelde afweging bij kantoren die internationaal opereren voor internationale controleklanten, met stroomschema’s om het te kunnen bepalen. Uitgangspunt van de implementatie van de richtlijn was om de administratieve lasten zo beperkt mogelijk te houden! Het probleem zit echter niet alleen in de zwarte en witte lijst, maar ook in alle opties die er mogelijk zijn in de EU-regelgeving, waardoor er een wirwar aan regels ontstaat. Dat moet je natuurlijk in de toekomst voorkomen.

Er moet vertrouwen zijn in de accountant en accountantsverklaring, onder meer voor beleggers. Dit is in het belang van de economie en het vertrouwen in de markt. Het vertrouwen in de accountant staat na diverse schandalen onder druk. Ook is er een verwachtingskloof tussen wat de accountantsverklaring nu zegt (dan wel kan zeggen) en wat het publiek denk dat het betekent. Op dit punt kom ik straks specifiek nog terug.

KANTOORROULATIE

De onafhankelijkheid van de accountant is belangrijk voor het vertrouwen. De VVD steunt daarom het principe van kantoorroulatie en scheiding van controle en advies. De VVD heeft destijds niet voor een amendement hierover gestemd in de Nederlandse wetgeving. Reden was dat de VVD niet vooruit wilde lopen op de EU-regelgeving. En achteraf blijkt dat volgens de VVD terecht te zijn geweest. Gevolg is namelijk dat NL wetgeving uit de past liep en loopt met de EU wetgeving met alle consequenties van dien.

De VVD is blij dat op voorstel van de VVD eerder al een kop op EU-regelgeving is terug gedraaid als het gaat om kantoorroulatie. Van 8 naar 10 jaar!

VERLENGING VERJARINGSTERMIJN ACCOUNTANTS

Als accountants in de fout gaan, wil de VVD dat deze aangepakt kunnen worden in het tuchtrecht. Daarom heeft VVD eerder al voorgesteld de verjaringstermijn voor het tuchtrecht van de accountants te verlengen. De VVD is blij dat dit nu ook echt en nog dit jaar bij de aanvullende maatregelen geregeld gaat worden.

SCHEIDING CONTROLE EN ADVIES

Bij de scheiding van controle en advies blijft de Nederlandse regelgeving verschillen van de EU-regelgeving. De EU werkt met een “zwarte lijst” en NL werkt met een “witte lijst”, dat in feite een vrij eenvoudig systeem is. In principe maakt het de VVD nog niet eens zoveel uit welke vorm wordt gekozen. De VVD heeft wel problemen met het feit dat beide niet gelijk zijn. Dit leidt namelijk tot een ongelooflijk ingewikkelde afweging bij kantoren die internationaal opereren voor internationale controleklanten, met stroomschema’s om het te kunnen bepalen. Uitgangspunt van de implementatie van de richtlijn was om de administratieve lasten zo beperkt mogelijk te houden! Het probleem zit echter niet alleen in de zwarte en witte lijst, maar ook in alle opties die er mogelijk zijn in de EU-regelgeving, waardoor er een wirwar aan regels ontstaat. Dat moet je natuurlijk in de toekomst voorkomen. De minister heeft in nota naar aanleiding van verslag bijna een A4-tje nodig om het uit te leggen. En dan nog kan je er geen touw aan vast knopen. Op EU-niveau ook discussie over uniforme uitleg van de bepalingen en om tot meer convergentie te komen. Minister wil nog niet zeggen of hij iets gaat doen, als daar een voorstel uitkomt. Waarom niet? Is de minister bereid om toe te zeggen bij een EU-lijn hiervoor dat over te nemen en te verwerken? Zo nee, waarom niet?

ROL TOEZICHTHOUDER

De toezichthouder AFM krijgt de nieuwe, zware bevoegdheid om de externe accountant te ontslaan. Dat gaat heel ver! Klopt het dat in richtlijn staat dat dit door de rechter moet gebeuren: “de bevoegde autoriteiten kunnen bij een nationale rechtbank een procedure inleiden voor ontslag”. In NL krijgt de AFM de bevoegdheid tot ontslag. Is de NL wetgeving wel in overeenstemming met de richtlijn?

In het verlengde hiervan. Er speelt al langer en breder de discussie over de “checks and balances” in het systeem met de toezichthouders. Maar ook over de rol van de AFM als degene die de normen invult (regelgever), toezicht houdt en ook “rechter” is met zware bevoegdheden. Ook de rol van de bestuursrechter (marginale toetsing) of dat het een andere rechter zou moeten zijn. De RvS zegt ook dat de rechter ingrijpende bevoegdheden van de AFM “indringend” moet toetsen, en dus niet marginaal. Is de minister bereid om met de sector, met de toezichthouders en met experts (zoals de Raad van State) in de 2e helft 2016 een bredere en fundamentelere discussie hierover op te starten en de Tweede Kamer daarover te informeren?

Vanochtend stond er natuurlijk ook een bericht in het Financieel Dagblad over een procedure van accountants die in bezwaar gaan tegen de AFM bij de AFM, waarbij de AFM direct reageert dat ze toch niks veranderen, terwijl de procedure nog loopt. In de politiek onthouden we ons toch ook van uitspraken over lopende procedures.

TOEZICHTKOSTEN

De VVD is blij dat de minister zegt dat de extra toezichtkosten die nodig zijn voor deze wet, niet perse leiden tot een stijging van de toezichtkosten. Nieuwe taken moeten zoveel mogelijk worden op gevangen door herprioritering binnen de bestaande activiteiten van de AFM. Wat de VVD betreft moet dat ook niet gebeuren. Wanneer duidelijk? Verder chapeau voor de minister dat hij de toezichthouders voor het nieuwe kader voor toezichtkosten een taakstelling gaat opleggen van minimaal 6%!

BELONINGSBELEID

Het advies van de Raad van State om in de delegatiegrondslag aanvullende regels te stellen ten aanzien van een passend beloningsbeleid, die een en ander nader inkaderen, wordt niet overgenomen. Het valt niet uit te sluiten dat andere elementen relevant kunnen zijn bij de uitwerking van het passend beloningsbeleid, volgens de minister. Waaraan denkt de minister dan?

TOT SLOT

Er is een verwachtingskloof tussen wat de accountantsverklaring kan “waarmaken” en hoe deze wordt ervaren door “het publiek”. Hoe kan of gaat dit opgelost worden? In de accountantsverklaring moet nu ook iets over de continuïteit van de onderneming gezegd worden. Maar daar komt in de wet direct een winstwaarschuwing bij omdat de wettelijke controle geen zekerheid kan bieden omtrent de toekomstige levensvatbaarheid van het bedrijf. Dat draagt niet echt bij aan het dichten van de verwachtingskloof volgens de VVD.

En waarom wordt er verder geen aandacht besteed aan de rolvaste verdeling tussen enerzijds de accountant en anderzijds de raad van bestuur (RvB) en de raad van commissarissen (RvC) waar het gaat om de continuïteit van de onderneming en de grootste risico’s. De verantwoordelijkheid daarvoor ligt allereerst bij de RvB/RvC. Eerder was toegezegd hier wel wat over op te nemen.

Steeds strengere regels maken van accountants misschien wel brave jongens, maar dat leidt tot een afvinkcultuur en niet tot meer kwaliteit, stelt hoogleraar Robert Knechel (An important conclusion is that audit partners are concerned that oversight of the profession is near a tipping point such that there is an increasing risk that continued coercive enforcement could increase compliance but simultaneously reduce audit quality.) Het gaat dan ook om de aanpak van de toezichthouder. Want uiteindelijk is het toch kwaliteit waar we dit allemaal voor doen. Hoe kijkt de minister daarnaar?