Schriftelijk overleg herstel banken rentederivatenproducten voor MKB - Hoofdinhoud

Het uniform herstelkader schrijft voor hoe banken klanten moeten compenseren als gevolg van hun rentederivatenproducten. Nu er duidelijkheid komt hoe de fouten voor MKB'ers hersteld gaan worden, heeft Aukje de Vries hierover vragen gesteld in het schriftelijk overleg over dit onderwerp. "Bedrijven moeten gewoon krijgen waar ze recht op hebben. Dat betekent snel duidelijkheid, herstel van fouten en een vergoeding van mogelijke financiële schade," zegt De Vries.

Uniform herstelkader herbeoordelingen rentederivaten

De VVD vindt dat bedrijven gewoon moeten krijgen waar ze recht op hebben in het dossier MKB rentederivaten. En dat is snel duidelijkheid en herstel van fouten. En als er (financiële) schade is ontstaan, dan moet die vergoed worden door de banken. De banken moeten ruimhartig zijn in hun beoordeling als het niet goed is gegaan of dat niet kan worden aangetoond. De banken zijn primair verantwoordelijk voor het probleem van de rentederivaten bij het MKB en de herbeoordeling van de dossiers, en dus ook het oplossen daarvan.

Het is goed nieuws dat er nu eindelijk duidelijkheid is voor de betrokken MKB’ers en dat de fouten nu snel hersteld kunnen worden. Dat moet nu ook snel gebeuren. Het is goed dat er bijvoorbeeld is gekeken naar herstel en compensatie van overhedges en risico-opslagen voor de rente. De VVD is ook blij dat er op verzoek van CDA/D66/VVD in de herbeoordeling voorrang wordt gegeven aan klanten die in bijzonder beheer zitten.

De leden van de VVD-fractie willen graag weten wat nu precies de verschillen zijn van dit uniform herstelkader met het eerder door de AFM gehanteerde herstelkader in het dossier MKB-derivaten?

De leden van de VVD-fractie lezen dat er gesprekken zijn gevoerd met vertegenwoordigers van MKB- en claimorganisaties en dat de grootste belangenbehartigers van het MKB het kader als positief voor het overgrote deel van de MKB-klanten beoordelen en het herstelkader daarmee op een breed draagvlak kan rekenen. Met welke organisaties heeft er allemaal overleg plaats gevonden? En welke organisaties waren positief en zorgen dus voor een breed draagvlak? Welke niet? Welke claimstichtingen staan wel en niet achter het uniform herstelkader?

De AFM verwacht dat het traject van het toetsen van dossiers aan het herstelkader en het waar nodig compenseren van klanten medio 2017 kan worden afgerond. In hoeverre heeft de AFM daar voldoende capaciteit (kwalitatief en kwantitatief) voor? Wat is de inschatting van de banken als het gaat om de planning en het afronden van het dossier MKB-derivaten, want zij zullen het meeste werk moeten doen?

Hoe is er door de commissie met onafhankelijke deskundigen gekeken naar jurisprudentie op het gebied van MKB-derivaten in de afgelopen tijd en in hoeverre is hier rekening mee gehouden? Hoe is het feit dat er nu een herstelkader is, dat is opgesteld door onafhankelijke deskundigen, van invloed op (toekomstige) uitspraken van rechters dan wel het Kifid inzake dossiers met MKB-derivaten?

De leden van de VVD-fractie lezen dat bij het opstellen van het herstelkader is gezocht naar een integrale oplossing die, mede gezien het aantal dossiers, de eenvoud en snelheid waarmee het herstel moet kunnen verkregen, een voor verreweg de meeste betrokkenen een doeltreffende oplossing biedt. Voor welke groepen MKB’ers biedt het uniform herstelkader geen of een onvoldoende doeltreffende oplossing?

Toepassingsgebied

Om hoeveel MKB-derivaten gaat het nu in totaal en bij welke banken zitten deze? Alleen niet-professionele én niet-deskundige klanten komen in aanmerking voor het voorgestelde uniform herstelkader. Aan beide voorwaarden zal dus moeten worden voldaan, zo begrijpen de leden van de VVD-fractie. Hoeveel van de MKB’ers met een MKB-derivaat zijn niet-professioneel? En hoeveel van de MKB’ers met een MKB-derivaat zijn daarnaast ook nog een niet-deskundig?

In hoeverre is er sprake van dat ondernemers die wel financiële schade hebben gehad in het dossier MKB-derivaten (omdat het een niet passend product was, omdat ze onvoldoende of niet zijn geïnformeerd, omdat ze slecht zijn geadviseerd) die financiële schade nu niet, dan wel niet volledig, vergoed krijgt? Om welke groepen gaat het dan? Om hoeveel ondernemers gaat het dan?

In hoeverre is er sprake van dat ondernemers die geen financiële schade hebben, dan wel een passend product hebben gekregen en ook goed geïnformeerd en geadviseerd zijn , nu wel een vergoeding gaan krijgen dan wel die meer vergoeding gaan krijgen dan de financiële schade daadwerkelijk is? Om welke groepen gaat het? Om hoeveel ondernemers gaat het?

Stappen uniform herstelkader

Het uniform herstelkader schrijft een aantal stappen voor die banken zetten om te compenseren en na de toekomst toe te herstellen. In hoeverre krijgen MKB’ers met een rentederivaat na deze stappen altijd het best passende product na het herstel? Hoe kan dit beoordeeld worden?

Stap 3 van het uniform herstelkader betreft een coulancevergoeding. Wat is de reden dat de commissie van onafhankelijke deskundigen hiervoor heeft gekozen? In hoeverre komt deze vergoeding bovenop de financiële schade die in de andere stappen al vergoed moet gaan worden door de banken en is dit dus een plus op de vergoede en daadwerkelijke financiële schade?

De leden van de VVD-fractie lezen dat alle MKB-klanten coulancehalve grotendeels gecompenseerd worden voor verhogingen van de renteopslag. Waarom is dit “coulancehalve”? En wat betekent in dit kader “grotendeels”? Graag een uitgebreide toelichting.

Deutsche Bank

De VVD vindt het spijtig dat Deutsche Bank zich nog niet geschaard heeft achter de oplossing. Des te meer omdat de meeste ondernemers bij de Deutsche Bank nooit bewust voor deze bank gekozen hebben, maar door de afsplitsing van ABN AMRO destijds noodgedwongen over moesten naar Deutsche Bank. Dat de Deutsche Bank zich nog niet heeft aangesloten, zorgt weer voor onduidelijkheid bij ondernemers bij die bank en dat is niet goed. De VVD hoopt dan ook dat Deutsche Bank zich alsnog snel zal aansluiten bij de andere banken.

Wat is de reden dat de Deutsche Bank zich niet, dan wel nog niet heeft aangesloten bij het uniform herstelkader? Wanneer verwacht de Minister een besluit van Deutsche Bank of ze wel of niet mee gaan doen?

Hoe gaat de AFM de afhandeling van de MKB-derivaten bij de Deutsche Bank beoordelen, nu ze zich (nog) niet hebben geschaard achter de oplossing van het uniform herstelkader? Welk herstelkader of welke onderdelen van het uniform herstelkader wordt daarbij gebruikt? Welke mogelijkheden heeft de AFM om daarbij zaken al dan niet af te dwingen?

Overig

Op specifieke onderwerpen kunnen de onafhankelijke deskundige bindende adviezen geven op verzoek van de klant. Aan wat voor onderwerpen wordt dan gedacht? Wanneer kunnen klanten wel of niet een verzoek indienen voor een bindend advies? Is het risico niet dat alle klanten zo’n verzoek zullen indienen nu de mogelijkheid wordt gecreëerd? Om hoeveel adviezen gaat het naar verwachting? Kan de commissie dat in de korte periode tot medio 2017 aan en dus tijdig afhandelen?

Rentederivaten zijn niet perse slechte producten. Maar het product moet wel passend zijn en je moet weten wat je doet en de werking van het product begrijpen. De meeste derivaten zijn aangeboden en afgenomen in de periode 2005 - 2008, waarin de variabele rentetarieven per saldo zijn gestegen. Vanaf 2008 zijn de rentetarieven per saldo sterk gedaald. In hoeverre en hoeveel gevallen zouden sommige MKB-rentederivaten bij een andere rente-ontwikkeling, dus een stijging, wel een goed en passend product zijn geweest en voordeel hebben opgeleverd voor de MKB’ers?

In hoeverre verkopen banken op dit moment nog rentederivaten aan het MKB? En aan welke groepen MKB dan? In hoeverre verkopen banken ook geen rentederivaten meer aan het MKB ook als dit wel passend en nuttig zou zijn? In hoeverre is er daardoor ook sprake dat sommige MKB’ers waarvoor de producten in een aantal gevallen wel nuttig en passend kunnen zijn, niet meer kunnen afnemen? Hoe wenselijk vindt de Minister dit?

Eerder heeft de VVD al aangegeven dat de hele gang van zaken rondom de afhandeling van het dossier MKB-derivaten bewijst dat het de hoogste tijd is om de AFM de bevoegdheid te geven om hardleerse banken met naam en toenaam te gaan noemen. Hierover is in maart 2016 ook een motie van de VVD aangenomen. Wanneer gaat dit nu wettelijk geregeld worden?

Extern onderzoek AFM toetsingen herbeoordelingen rentederivaten

De VVD heeft het proces bij AFM eerder een onbegrijpelijke gang van zaken genoemd en zich afgevraagd hoe AFM dit allemaal heeft kunnen missen. Zeker omdat medio 2015 de AFM de kwaliteit van de herbeoordelingen nog voldoende vond. Het rapport van Alvarez & Marsal geeft een behoorlijk onthutsend beeld hoe het dossier MKB-rentederivaten is opgepakt door de AFM. Wat vindt de Minister van de uitkomsten, want in de begeleidende brief van de Minister wordt daar niet op ingegaan?

De leden van de VVD-fractie lezen dat het mis is gegaan door een unieke samenloop van oorzaken in het derivatenproject. Dat klinkt de VVD in de oren als “ze konden er eigenlijk niks aan doen” en “het overkwam ze”. En dat is wat de VVD betreft te makkelijk. Graag een reactie van de minister op dit punt.

Naar aanleiding van het onderzoek van Alvarez & Marsal zijn aanvullende maatregelen genomen. Uit de managementreactie van de AFM op het onderzoek blijkt de VVD niet echt duidelijk welke extra maatregelen er nu na het verschijnen van het bureau zijn genomen. Er wordt vooral verwezen naar maatregelen die eerder al in gang gezet zijn (in bijvoorbeeld 2014 en 2015). Kan de minister duidelijk aangeven wat de AFM nu echt extra gaat doen?

Heeft de minister vertrouwen in de aangekondigde maatregelen om dit soort missers in de toekomst bij de AFM te voorkomen?