Bruggen slaan? De kloof wordt juist steeds groter! - Hoofdinhoud

Veel gepensioneerden gaan er volgend jaar op achteruit of krijgen een kleine verkiezingsfooi. Niet voor het eerst: de afgelopen jaren was het niet anders. Daardoor werd de kloof tussen werkenden en niet-werkenden steeds groter. En dat allemaal onder het bezielende thema van dit kabinet van VVD en PvdA: ‘Bruggen slaan’.

Mijn inbreng bij de Algemene Politieke Beschouwingen, de reactie van 50PLUS op de Troonrede van het kabinet:

“Alle berichten rond Prinsjesdag doen me denken aan reclamefolders die elke week bij mensen thuis worden bezorgd. Prachtige aanbiedingen, mooie woorden en fraaie afbeeldingen. Maar u zult dat ook wel eens hebben ervaren. Dan sta je in de winkel en je bekijkt de aanbieding nog eens heel goed. De kans is groot dat die toch tegenvalt. Dat gevoel heb ik nu ook.

Reclametaal, voorstellen die aardig ogen maar die in de praktijk fors tegenvallen. Zo is de aanbieding vaak: waspoeder van € 5,60 nu € 4,99. Maar vorige maand kostte datzelfde pak waspoeder nog maar € 4,50! Zo is het ook met de koopkracht van ouderen.

In de op Prinsjesdag gepresenteerde plannen gaat voor de meeste Nederlanders de koopkracht licht omhoog. Ook voor de gepensioneerden in ons land, zij het ietsje minder. En het is goed om te benadrukken dat 23 procent van de gepensioneerden er komend jaar tot meer dan 5 procent op achteruit kachelen.

Veel gepensioneerden gaan er dus volgend jaar nog eens op achteruit of krijgen een kleine verkiezingsfooi. En dat niet voor het eerst. De afgelopen jaren was het niet anders. Daardoor werd de kloof tussen werkenden en niet-werkenden steeds groter. En dat allemaal onder het bezielende thema van dit kabinet van VVD en PvdA: ‘Bruggen slaan’.

In opdracht van de regering werd in de Troonrede gesproken over een ‘evenwichtig koopkrachtbeleid’. Als een kabinet het woord ‘evenwichtig’ zo vaak te pas en te onpas gebruikt ga je twijfelen. Daarom vraag ik aan minister-president Rutte: wat verstaat u onder evenwichtig koopkrachtbeleid? Wat en wie moeten er dan in evenwicht zijn?

Want is het evenwichtig dat ouderen flink op achterstand zijn geraakt? Het verschil tussen werkenden en gepensioneerden is en blijft groot: in 2016 gingen werkenden er zo’n 3 procent op vooruit terwijl gepensioneerden er tot wel 9 procent op achteruit gingen. De kloof ontstond al in 2007, werd de afgelopen jaren groter en wordt ook volgend jaar groter en dus in stand gehouden. De kloof is inmiddels een ravijn, voor sommigen al 30 procent! Is dat evenwichtig koopkrachtbeleid?

De koopkracht van gepensioneerden beweegt zich grotendeels langs de nullijn, terwijl veel werkenden steeds een plus kregen. Aan dat verschil moet een einde komen. Dat zeggen wij de grootste ouderenorganisatie KBO-PCOB na. 50PLUS is het hartgrondig met hen eens.

Ook het Nibud waarschuwt dat het plusje dat sommige ouderen mogen bijschrijven zo klein is, dat mensen het in de portemonnee niet gaan merken. En de ANBO wijst, net als wij, op de alsmaar groter wordende kloof tussen vroeg-gepensioneerden en gepensioneerden enerzijds en werkenden anderzijds.

Mag ik even vaststellen dat de ouderenorganisaties en 50PLUS dat de afgelopen jaren steeds hebben geroepen. Het werd weggelachen, weggewuifd en soms volledig genegeerd. En nu, 175 dagen voor de verkiezingen, denken sommige partijen goede sier te kunnen maken met een goedkope aanbieding. Maar mensen thuis weten wel beter.

In de Troonrede is met geen woord gesproken over de pensioenen. Bizar. Veel Nederlanders maken zich terecht zorgen over hun pensioen. Ze geven in peilingen aan dat dit een belangrijk thema voor hen is.

In de Miljoenennota staat wél het een en ander over pensioenen. Zo lezen we op pagina 17: ‘De financiële positie van pensioenfondsen komt hierdoor onder druk te staan, wat tot gevolg kan hebben dat premies stijgen en/of dat pensioenaanspraken van deelnemers gekort moeten worden.’ En één pagina verder staat: ‘Vooral werkenden gingen erop vooruit door stijgende lonen en lagere pensioenpremies’. Dat noemde ze vroeger bij mij thuis een wibbel-wabbel-redenering. En mijn vader zei dan altijd: leg dat nog eens goed uit. En die vraag wil ik bij de minister-president voorleggen: leg dat nog eens goed uit. Want was het wel een verstandige keuze om pensioenpremies te verlagen? 50PLUS was daar altijd al op tegen. Juist omdat wij gepensioneerden van de toekomst een goed pensioen gunnen.

We hebben de afgelopen jaren gezien dat de meeste pensioenen niet meer geïndexeerd werden en soms zelfs gekort. Een schande tegenover de mensen die Nederland hebben opgebouwd en die op een onbezorgde oude dag hadden gerekend. De discussie wordt sterk vervuild door het beeld ‘ouderen zijn rijk’ erin te pompen. Terwijl er een miljoen ouderen zijn die geen of net genoeg spaarcentjes hebben om hun eigen uitvaart te betalen.

De meeste ouderen hebben de achteruitgang in koopkracht aan den lijve ondervonden. Over drie maanden dreigen nieuwe pensioenkortingen. Eerst mondjesmaat, maar wel blijvend. Experts hebben al berekend dat de echt grote klap in 2019 zal vallen.

50PLUS stelt daarbij twee vragen:

• 1. 

  Is korten eerlijk en nodig?
• 2. 

  En is het korten onvermijdelijk?

Wat 50PLUS betreft is het niet eerlijk om een groot deel van de bevolking op grond van hun leeftijd te benadelen. En het is ook niet nodig. Het door de mensen in dit land opgebouwde pensioenvermogen is ruim voldoende en behoort tot de hoogste ter wereld. De potten zijn in de crisisjaren zelfs verdubbeld van 700 miljard naar 1200 tot 1400 miljard, met nog steeds hoge rendementen. Korten is dus niet nodig!

Het is toch van de zotte dat de overheid van mensen met spaargeld aanneemt dat ze tot wel 5,5 procent rendement maken, terwijl pensioenfondsen die daadwerkelijk veel meer rendement maken met een lager kunstmatig percentage moeten rekenen.

Vorige week nog liet staatssecretaris Klijnsma van SZW weten dat ze niet aan de knoppen wilde draaien, maar gepensioneerden weten maar al te goed dat zij op 15 maart wel aan de knoppen kunnen draaien!

Er zijn in ons land nog steeds teveel mensen zonder baan. Mensen die graag aan het werk willen, maar geen baan kunnen vinden. Of slechts voor een korte periode een flexibele baan. Ja, het aantal werklozen loopt gelukkig wat terug, maar we mogen niet rusten. Dit onderwerp verdient onverminderd onze aandacht, in het bijzonder de groep oudere werklozen.

Wat 50PLUS betreft zijn alle maatregelen om ouderenwerkloosheid te bestrijden, het actieplan ‘Perspectief voor vijftigplussers’, aan de magere kant. We komen hierop terug bij de behandeling van de begroting van SZW. Wel de vraag aan minister-president Rutte hoe we kunnen voorkomen dat oudere werknemers bij een doorstart, na een faillissement van een bedrijf, zo vaak het haasje zijn. Ze mogen niet terugkeren. Is de verwijzing, van minister Asscher, naar de gelijke behandeling-wetgeving wel voldoende? Is daar misschien iets extra’s voor nodig? Of is het simpelweg onmogelijk om hier ook het afspiegelingsbeginsel een kans te geven?

Hoewel de werkloosheidscijfers er gelukkig wat beter uit zien, wil 50PLUS niet onopgemerkt laten dat er de laatste zeven jaar 112.000 mensen extra in de bijstand terecht zijn gekomen. Nu begrijp ik ook waarom het woord ‘werkloos’ wel 40 keer in de Miljoenennota staat - immers goede sier maken met een succesje - en het woord ‘bijstand’ maar twee keer.

Als het aan 50PLUS ligt gaan we de wijze waarop we de gezondheidszorg in Nederland hebben geregeld wijzigen. Het hoge eigen risico, de marktwerking, bureaucratie, alle schrijnende verhalen over het mijden van zorg, teveel papierwerk, nieuwe wachtlijsten en winstuitkeringen door zorgverzekeraars zijn hiervoor aanleiding.

Het wijzigen van het zorgstelsel is geen gemakkelijke opgave, dat beseft 50PLUS. Maar het mag geen reden zijn om alleen maar pleisters te plakken op het huidige stelsel, zonder te werken aan een mogelijk, nieuw en eerlijker stelsel. En laat duidelijk zijn, we moeten binnen de bestaande middelen zorgen voor een eerlijker systeem. 50PLUS gelooft erin. En nee, we gooien geen oude schoenen weg voor we nieuwe hebben.

Laten we ons vooral focussen op het voorkomen van ziekte en zorgkosten. Immers, voorkomen is beter dan genezen. Voor ieders welzijn en voor ieders portemonnee. Bijvoorbeeld, meer bewegen voor jong en oud, vaccinatieprogramma voor ouderen, stimuleren van gezonde voeding en gezonde leefstijl, voorlichting en de juiste zorg op het juiste moment om erger te voorkomen.

Dit kabinet wil mensen langer zelfstandig thuis laten wonen. Een nobel streven, want de meeste mensen willen dit ook. Het kabinet heeft echter doelbewust gesneden in het beschikbare budget dat het langer thuis wonen op een menswaardige manier mogelijk moet maken. Daarnaast is het kabinet het één en ander vergeten, zoals het zorgen voor voldoende geschikte woningen, brand- en persoonlijke veiligheid, de overbelasting van mantelzorgers, problemen met wijkverpleging en verpleeghuizen en tot slot de toegenomen eenzaamheid onder ouderen. Maar ook hier geldt dat de mensen thuis op 15 maart aan de knoppen kunnen draaien.

50PLUS weet maar al te goed dat geld niet alles is om een gelukkig leven te kunnen leiden. Geluk zit ook in een goede gezondheid, veiligheid, saamhorigheid, solidariteit, fatsoen en het gevoel erbij te horen.

En daar ligt een enorme opdracht voor een volgend kabinet, want de VVD en de PvdA zijn er helaas niet in geslaagd om op deze punten vooruitgang te boeken. We weten dat dit geen gemakkelijk opgave is, maar laat duidelijk zijn: 50PLUS is hierbij een meedenkende partner. Met de levenswijsheid van onze achterban kunnen we ook op dat terrein ons steentje bijdragen.”