Eindelijk eerlijke concurrentie voor de hoogovens in IJmuiden - Hoofdinhoud

In de politiek duurt een strijd soms lang en is het onderwerp ingewikkeld. Zoiets krijgt meestal weinig pers. Toch is het goed om daarover te vertellen, zodat mensen zien dat politiek meer is dan wat er op de televisie komt. Het echte politieke handwerk.

Al een tijd heeft Tata Steel in IJmuiden, 9000 werknemers en 7 miljoen ton staal per jaar, last van de import van Chinees staal. China produceert meer dan de helft van alle staal in de wereld, maar hun binnenlandse vraag stagneert. Er is dus overcapaciteit. Begin dit jaar begon China daarom steeds meer staal te exporteren naar de EU, waarmee de prijs meer dan 40% daalde. China begon met financiële overheidssteun bovendien grote hoeveelheden staal te dumpen onder de kostprijs. De Europese staalindustrie, waaronder de hoogovens van Tata in IJmuiden, kwam daardoor in grote problemen.

Overcapaciteit én ondercapaciteit zijn grote problemen in de grondstoffenhandel en zeker in de staalhandel waar speciale afspraken over importtarieven zijn gemaakt. De Europese Commissie wilde daarom veel harder optreden tegen landen die hun overschot aan producten dumpen op de Europese markt en dit stimuleren met subsidies. Bijna alle staalproducerende Europese landen pleitten daarom al jaren voor hogere strafheffingen.

Andere landen, zoals de VS, waar China ook grote hoeveelheden staal dumpt, leggen hoge strafheffingen van meer dan 200% waardoor de eigen staalindustrie beschermd blijft. Ook de EU heeft zo'n mechanisme maar Brussel heeft zichzelf in het verleden daarbij één extra eis opgelegd: de strafheffing mag niet hoger zijn dan wat strikt nodig is om het negatieve effect weg te halen. Dat heeft de 'lesser duty rule'. De extra tariefheffing in Europa is daardoor minder dan 20%. Meer dan tien keer zo laag als in de VS. Daardoor komt al het gedumpte Chinese staal nu de Europese kant op. De werkgelegenheid in de Europese staalindustrie staat daardoor onder druk. En dat terwijl de hoogovens in IJmuiden behoren tot de modernste, schoonste en energiezuinige staalfabrieken in de wereld! Je kunt beter IJmuiden's staal kopen dan Chinees staal.

In april jl. heb ik daarom, samen met collega Fred Teeven van de VVD, een motie ingediend waarin wij de regering verzochten om met spoed uit te zoeken of die lesser duty rule in bijzondere omstandigheden buiten werking kan worden gesteld. Op 28 april werd de motie Bruins/Teeven aangenomen en ging de regering aan de slag. Op 23 mei informeerde de regering de Kamer hoe zij dit onderzoek zou uitvoeren. Op 24 juni rapporteerde Minister Ploumen over het resultaat van het onderzoek: nee, binnen de Europese Unie mag de lesser duty rule niet buiten werking worden gesteld! Ondertussen knarste en piepte het in IJmuiden en stonden er honderden banen op de tocht.

Wat Minister Ploumen er op dat moment niet bij vertelde, was dat al in 2013 de Europese Commissie een voorstel op tafel had gelegd om in bijzondere omstandigheden wél van de 'lesser duty rule' te kunnen afwijken. Al jaren is er echter een groep lidstaten, een blokkerende minderheid, die dat niet wil accepteren, omdat dit de vrijhandel te veel zou inperken. Wat bleek? Nederland hoort bij die groep van blokkerende landen! Onze eigen regering wilde strak in de leer zijn, ten koste van onze eigen staalindustrie in IJmuiden. Dan komt er toch stoom uit je oren? Maar straks niet meer uit de schoorstenen van onze eigen hoogovens...

Op 28 september dienden collega Gesthuizen (SP) en ik daarom een motie in tijdens een debat over de Raad voor Concurrentievermogen, waarin wij de Nederlandse regering opriepen om te pleiten voor zeer spoedige aanpassing van het handelsdefensief instrumentarium zodat de mogelijkheid zou worden gecreëerd om de lesser duty rule niet toe te passen als voortbestaan van de grondstoffen- en maakindustrie door dumping of andere vormen van oneerlijke concurrentie in gevaar zou komen. Bij de stemmingen bleek echter dat er niet een meerderheid in de Tweede Kamer voor deze motie te vinden was, en daarom hielden we deze motie op het laatste moment aan. Een stemming waarbij deze motie zou worden verworpen, zou de kansen voor IJmuiden verder kunnen schaden.

Na veel praten met collega's en bestuderen van de mogelijkheden binnen de Brusselse regelgeving, lukte het om ook de VVD en het CDA achter onze motie te krijgen, als we de tekst licht zouden aanpassen. Op 8 november jl dienden we een motie Gesthuizen/Bruins/Teeven/Mulder (SP/ChristenUnie/VVD/CDA) in waarin wij de regering (in de persoon van Minister Ploumen) verzochten om zich tijdens de komende Raad voor Buitenlandse Handel actief in te zetten voor een snelle hervorming van het handelsdefensieve systeem inclusief een aanpassing van de lesser duty rule bij structurele marktverstoring op het gebied van grondstoffen of bij grote overcapaciteit. Deze motie haalde op diezelfde dag een meerderheid.

Ik was dan ook bijzonder blij toen ik de vrijdag daarop in de Financial Times het bericht las: "EU set to impose punitive anti-dumping tariffs on imports, collapse of UK-led blocking group puts Chinese steel in Brussels’ sights". Volgens het bericht in de Financial Times is het blok van landen dat de lesser duty rule strikt wil handhaven ineengeklapt omdat Nederland en Oostenrijk aangaven dat zij vanaf nu het EU-voorstel zouden steunen om de lesser duty rule in bijzondere gevallen niet toe te passen.

Daarmee heeft de blokkerende minderheid niet meer genoeg stemmen om te blokkeren. De EU kan dankzij de soepelere opstelling van de Nederlandse regering, afgedwongen door onze aangenomen motie, een assertiever industriebeleid voeren waarbij onze hoogovens eindelijk weer in een eerlijker markt - en daarmee hopelijk rustiger vaarwater - zullen komen.

We zullen nooit weten hoeveel banen we hiermee hebben gered. Ook weten we niet of er op termijn wellicht toch schade blijkt te zijn aangericht. Voor nu weten we wel dat het beschermen van onze Nederlandse industrie en het opkomen voor eerlijke handel een lange, ingewikkelde maar tegelijk ook een zeer waardevolle strijd is.