Weeklog: Hoe sociaal is Juncker? - Hoofdinhoud
Afgelopen week kreeg onze fractie in Straatsburg bezoek van Jean-Claude Juncker, de voorzitter van de Europese Commissie. Tijdens de discussie van ruim een uur ging het onder meer over sociale rechten. Opvallend was dat Juncker alsnog afstand nam van het begrotingsfetisjisme: mensen hebben ook volgens Juncker nu wel genoeg geleden, nu is het tijd voor investeringen. Van verbindende sociale rechten wilde Juncker echter niets weten: het blijft bij vage beginselen die worden meegenomen in de totaalanalyse die de Commissie van de lidstaten maakt in het kader van het Europese economische bestuur. En bij de strijd tegen sociale dumping zet de Commissie ook geen grote stappen. Ondertussen wil de Commissie wel meer te zeggen krijgen over het sociale beleid van de lidstaten. We zullen de strijd voor een sociaal Europa dus nog krachtiger moeten voeren.
Het klonk mooi: Juncker als bondgenoot van de Grieken tegen de asociale maatregelen van de ministers van Financiën onder leiding van Dijsselbloem. Zo gemakkelijk komt hij daar echter niet mee weg: jarenlang heeft ook de Commissie van zwakke eurolanden geëist dat ze bezuinigen, liberaliseren en privatiseren. De ellende in die landen is de afgelopen tijd alleen maar groter geworden, ondanks gunstiger macro-economische cijfers. Maar goed, als het begrotingsfetisjisme zelfs bij iemand als Juncker op zijn retour is, is dat in ieder geval winst.
Van vooruitgang is echter helemaal geen sprake als het gaat om het verbindend maken van sociale rechten, zoals vastgelegd in het Europees Sociaal Handvest van de Raad van Europa. Ik vroeg Juncker waarom hij niet meer snelheid maakte met ratificatie van het Handvest. Zijn antwoord was frappant: wel, alle lidstaten hebben het Handvest geratificeerd en de Sociale Pijler was er niet mee in strijd, dus prima toch? Nee, natuurlijk niet: als de Europese Unie niet zelf partij wordt bij het Handvest, blijft een instelling als de Europese Commissie onaantastbaar: de Raad van Europa kan dan alleen lidstaten aanspreken op schendingen van sociale rechten en niet de EU als geheel.
Het is duidelijk dat de Commissie een socialer gezicht wil krijgen. Maar met vage woorden alleen gaat dat niet lukken. Pas als de Commissie de verbindende werking van de sociale rechten zoals vastgelegd in het Europees Sociaal Handvest erkent, is er een begin van legitimiteit. Als ze ook de verdringing en uitbuiting van werknemers en schijnzelfstandigen aanpakt bijvoorbeeld door maatregelen te nemen tegen bedrijven die zich bedienen van postbusfirma’s in goedkope lidstaten, wordt de Commissie geloofwaardiger. Op deze terreinen moet snel gehandeld worden, want Juncker meldde ook nog even terloops dat hij voorstander is van wijziging van het EU-Verdrag zodat de Commissie meer bevoegdheden krijgt op sociaal terrein. Daar kleven sowieso veel bezwaren aan, want in Nederland gaan we er echt niet op vooruit, als we de sociale zekerheid in de EU gaan harmoniseren, maar met het asociale track record van de huidige Commissie moet ik er al helemaal niet aan denken dat ze iets over ons sociaal beleid te zeggen krijgen.