Geen boterzachte beloftes, maar keiharde garanties voor Groningen - Hoofdinhoud

Uit onderzoek van dagblad Trouw bleek gisteren dat Shell de NAM boekhoudkundig op afstand heeft gezet. Hierdoor zou Shell niet meer juridisch aansprakelijk zijn voor de schulden van de NAM. Een onacceptabele ontwikkeling wat de PvdA betreft. Daarom heb ik een spoeddebat aangevraagd en wil de PvdA samen met GroenLinks, de SP en andere partijen in de Kamer een hoorzitting organiseren.

Wat de PvdA betreft wordt er een speciaal schadefonds van minstens 10 miljard apart gezet door Shell, Exxon en NAM. Geld dat alleen kan worden ingezet om Groningers (en Drenten) met mijnbouwschade recht te doen.

Volgens Shell gaat het louter om een boekhoudkundige kwestie over de jaarrekening. Gisteren deed de directeur van Shell, mevrouw Van Loon, in Nieuwsuur de boterzachte belofte dat Shell de NAM financieel gezond wil houden.

De reactie van Shell en NAM is precies zoals ze zich al jaren gedragen. Gewetenloos en schaamteloos.

Maar als econoom, opgeleid aan de Rijksuniversiteit Groningen, trap ik daar niet in. De jaarrekening van de NAM laat namelijk heel duidelijk zien dat het eigen vermogen veel te beperkt is, slechts 4%. Normale, gezonde bedrijven houden een buffer van eigen vermogen van 30% of meer aan. Alleen de banken kenden extreem lage percentages eigen vermogen voor de financiële crisis. En we hebben allemaal gezien waar dat toe geleid heeft.

De zeer lage eigen vermogen buffer van de NAM betekent simpelweg dat financiële tegenvallers volledig door lopende inkomsten moeten worden opgevangen. En juist de inkomsten van de NAM zullen de komende jaren flink dalen. De gaswinning moet immers fors omlaag. In ieder geval veel lager dan de 20 miljard kuub waar het Regeerakkoord van VVD, CDA, D66 en CU nog van uit gaat. Gelukkig heeft de nieuwe minister Wiebes dit inmiddels ook erkend.

Wat de PvdA betreft wordt er een speciaal schadefonds van minstens 10 miljard apart gezet door Shell, Exxon en NAM.

Tegelijkertijd gaan de kosten voor de versterking, het verhelpen van schades en compensatie voor waardedaling fors toenemen. Minder winsten, hogere kosten. Dat is een bedrijfseconomische dreiging van jewelste voor de NAM en dus voor Shell en Exxon.

Tot nu toe heeft de NAM slechts 500 miljoen apart gezet voor deze kosten. Iedereen snapt dat dat veel te weinig is. Alleen al de rechterlijke uitspraak deze week ten aanzien van compensatie van waardedalingen (gemiddeld enkele procenten per gebouw) leidt tot compensatie die geraamd wordt op ongeveer een miljard. De schade- en versterkingskosten per woning, bedrijf, monument zijn nog vele malen hoger.

Aandeelhouders Exxon en Shell trekken de NAM nu financieel leeg. Het bedrijf heeft geen vet op de botten om financiële klappen op te vangen en te weinig voorzieningen om Groningers te compenseren.

In die context moeten we de reactie van Shell zien. Het bedrijf dat alles juridisch benadert. Keer op keer schades ontkent, mensen opzadelt met eindeloze processen en stelselmatig ontkent. Arbiters draaien besluiten van de NAM telkens terug en ook rechtszaken worden steeds verloren.

De PvdA heeft een spoeddebat met de minister aangevraagd.

Neem Hiltje en Leny Zwarberg uit Termunterzijl die al vier jaar wegens onveiligheid niet in hun huis kunnen wonen. Zij spanden uiteindelijk een rechtszaak aan tegen de NAM en kregen op alle punten van de rechter gelijk. Maar ook nu nog is er voor het echtpaar geen oplossing en staan ze tegenover een leger juristen van Shell.

De reactie van Shell en NAM op het onderzoek van Trouw is precies zoals ze zich al jaren gedragen. Gewetenloos en schaamteloos. Shell probeerde immers al eerder om het Rijk en de politiek te chanteren door te stellen dat Groningers niet zouden worden gecompenseerd voor schade als de gaswinning zou worden verminderd.

De PvdA heeft daarom een spoeddebat met de minister aangevraagd. Daaraan voorafgaand willen we Shell, Exxon en NAM deze week in een hoorzitting in de Tweede Kamer ter verantwoording roepen. Wat de PvdA betreft wordt er een speciaal schadefonds van minstens 10 miljard apart gezet door Shell, Exxon en NAM. Geld dat kan worden ingezet om Groningers (en Drenten) met mijnbouwschade recht te doen en waar de juristen en boekhouders van Shell, Exxon en NAM geen trucs meer mee kunnen uithalen. Zonder spijkerharde financiële garanties zijn de boterzachte beloftes van Shell immers helemaal niks waard. Geen boterzachte beloftes maar keiharde garanties voor Groningen