Fake News - Hoofdinhoud
”Waarom vertellen politici vaak halve waarheden? En waarom beloven ze dingen die helemaal niet kunnen?” In de top tien van vragen die mensen in zaaltjes mij stellen, komt deze vraag zeker voor. Het antwoord is eigenlijk vrij helder. Maar tegelijkertijd heel onbevredigend. “Omdat mensen stemmen op mensen die grote beloften doen. En omdat overdrijven en het vertellen van halve waarheden aandacht genereert. En een genuanceerde mening niet.” Natuurlijk kan het anders. Maar dit is de gemakkelijke weg.
Over Fake News valt veel te zeggen. Sommige politici schijnen een wereld te willen scheppen waarin feiten niet meer bestaan. Maar alleen maar meningen. Feiten die je niet bevallen, noem je dan gewoon ‘onzin’. En degene die je met die feiten confronteert, noem je oneerlijk of vals of beschuldig je van een dubbele agenda. Zo worden doktoren die pleiten voor vaccinaties al snel gevaarlijke kwakzalvers die geld verdienen met hulp van de farmaceutische industrie. En journalisten die een ongemakkelijke waarheid boven tafel krijgen zijn leugenaars met een politieke agenda. Simpel en effectief.
Maar om stemmen te trekken en aandacht te genereren is het niet eens nodig zo ver te gaan. De truc is eeuwenoud en nog steeds effectief. Vertel mensen dat hen iets is afgepakt en ze zullen je geloven. Zelfs al zouden de feiten het absolute tegendeel aantonen. “Want de media hebben een politieke agenda.” Het helpt om er klip en klaar bij te zeggen wie iets heeft afgepakt. Rutte, buitenlanders (bij voorkeur moslims), de PvdA, de Linkse Kerk, bankiers, Europa, Haagse politici enz enz. Roep vervolgens dat het een schande is. Maar dat jij de oplossing hebt. Verpak die oplossing in harde maatregelen. En gebruik strijdbare taal. Succes gegarandeerd. Of je echt iets doet maakt niet uit. Het gaat om wat je zegt.
De mens is een wonderlijk wezen. Eigenlijk weet iedereen best dat politici soms een beetje overdrijven. We weten dat de wereld morgen niet vergaat. Dat de sharia hier heus niet ingevoerd zal worden. Dat Nederland geen narcostaat is. Dat gepensioneerden hier echt niet massaal aan hun lot worden overgelaten. Dat de ene helft van Nederland niet steenrijk is en de andere helft straatarm. Dat de staat van ons onderwijs niet is afgegleden tot het niveau van een derdewereldland. Dat ‘apartheid’ hier geen modieuze beleidsterm is. Dat mensen over het algemeen niet eenzaam en berooid aan hun einde komen. Zonder te ontkennen dat het op heel veel punten beter kan en moet in dit land, weten we best dat het nergens op aarde zo goed is als hier en nu. Maar wie wil dat horen?
Natuurlijk doe ik de meeste mensen onrecht als ik domweg beweer dat ze stemmen op politici die grote beloften doen. Of bestaande problemen uitvergroten. Maar helemaal onwaar is het natuurlijk niet. Blijkbaar zijn we zo geschapen. En niet alleen in Amerika, Turkije of Rusland. Maar ook hier. Ik weet ook niet precies hoe. Maar we zullen een manier moeten vinden daarmee om te gaan. In ieder geval door te blijven geloven dat er feiten zijn. Door instituten als onafhankelijke media, universiteiten en rechtbanken niet te ondermijnen. En door onze kinderen kritisch te houden en les te geven in politiek en (media)wijsheid.
Voor mij is politiek niet in de eerste plaats het genereren van zoveel mogelijk aandacht. Het gaat niet om het halen van zoveel mogelijk krantenkoppen. Peilingen zijn ook maar peilingen. Het gaat om het wijs besturen van een land. Om het bedenken van reële oplossingen voor echte problemen. Als volksvertegenwoordiger hoor ik het volk te vertegenwoordigen. Benaderbaar en bereikbaar te zijn. En te weten wat er speelt in de echte wereld. Ik denk en hoop dat dat is wat de meeste mensen uiteindelijk aan zal spreken. Het is in ieder geval de manier waarop ik het wil (blijven) doen.