Debat over de wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen - Hoofdinhoud
"Als je langdurig verblijft in een zorginstelling of dagelijks zorg thuis nodig hebt, wil je natuurlijk invloed kunnen uitoefenen op zaken die je dagelijkse leven bepalen. Het zou logisch moeten zijn dat goede zorg rekening houdt met de wensen en behoeften van hun cliënten. Wat de VVD betreft gaat het vooral om een cultuur bij zorginstellingen, zorgprofessionals en hun bestuurders." Dat stelde Aukje de Vries bij het debat over de nieuwe wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen. De VVD wil daarbij we wel goed blijven kijken naar de extra regeldruk. Ook moet rekening worden gehouden met kleinere zorgaanbieders in het kader van proportionele regelgeving. Lees hier de rest van de inbreng.
Debat op 12 september 2018 over de wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen
De cultuur in zorginstellingen is cruciaal. We zien in de praktijk dat zorgprofessionals iedere dag hun stinkende best doen voor patiënten en cliënten, om rekening te houden met hun wensen en behoeften, en om liefdevolle zorg te leveren. Deze wet lijkt daar toch wel enigszins aan voorbij te gaan, en dat vind ik jammer.
In heel veel zorginstellingen zijn nu ook al cliëntenraden. En de VVD herkent de terechte klacht dat deze vaak onvoldoende ondersteuning krijgen om hun werk goed te doen. Het is goed dat dit wetsvoorstel dan ook regelt dat die ondersteuning beter wordt. Wat ons betreft overigens zonder dat deze cliëntenraden verworden tot professionele praatclubs met beroepsvertegenwoordigers. De vraag aan de Minister is dan ook hoe dat wordt voorkomen? Het moet gaan om de cliënten en patiënten dan wel als ze dat zelf niet kunnen om directe vertegenwoordigers daarvan, zoals ouders, kinderen of andere naasten. In de cliëntenraden moeten leden zitting nemen die direct binding hebben met de zorg die geleverd. Hoe wordt dat gewaarborgd?
De cliëntenraden krijgen met dit wetsvoorstel betere ondersteuning en meer rechten. En dat is goed. Daar tegenover staan wat de VVD betreft echter ook direct verantwoordelijkheden van de cliëntenraden. Ook zij zullen verantwoording moeten afleggen. Wij vinden het belangrijk dat leden van de cliëntenraden regelmatig contact onderhouden met hun achterban. Dit kan in de huishoudelijke regelementen worden geregeld, maar het hoeft niet. De zorginstelling moet daarnaast de cliëntenraad een redelijke termijn geven om zich uit te kunnen spreken. Dat is terecht. Maar ook de cliëntenraad moet dan binnen een redelijke termijn reageren. Dit ook in het belang van de continuïteit van de zorgverlening. En cliëntenraden moeten ook motiveren waarom zij al dan niet kunnen instemmen met voorgenomen besluiten, om zo ook verantwoording af te leggen aan de achterban. Deze verantwoordelijkheden ook graag opnemen in de wet. De VVD heeft daarvoor een amendement met D66 ingediend.
Dan het initiatief “ontregel de zorg”. Wij vinden dat belangrijk, want de regelgeving is een grote frustratie voor zorgprofessionals. Er wordt vaak gewerkt vanuit wantrouwen in plaats van vertrouwen. De regels zorgen voor veel werkdruk. In het Regeerakkoord zijn daarom terecht schrapsessies voor de zorg opgenomen. Die schrapsessies zijn natuurlijk mooi, maar ook bij nieuwe wetten, bij nieuwe regelgeving moeten we kijken naar de regeldruk. Dat wil de VVD daarom bij wetsvoorstellen ook gewoon gaan doen. Dat betekent voor ons ook kijken naar de proportionaliteit van regelgeving, bijvoorbeeld als het gaat om kleine zorgaanbieders en zorgprofessionals.
De apothekers zijn blij met hun terechte vrijstelling in de algemene maatregel van bestuur die is aangekondigd. Maar er zijn meer partijen die aan de bel trekken. De eerstelijns-organisaties vrezen een toename van de administratiedruk en een en financiële lastenverzwaring. Samenwerkingsverbanden van individuele beroeps-oefenaren komen al snel boven 10 personen. De medisch specialistische bedrijven zien een ander probleem ontstaan: namelijk meerdere cliëntenraden in één ziekenhuis. Dat lijkt de VVD niet wenselijk. En bij pgb-gefinancierde ouderwoon-initiatieven kan je toch niet zeggen dat er geen sprake is van directe medezeggenschap of inspraak. Met de vele parttimers actief in de zorg moet je toch echt al snel een verplichte cliëntenraad hebben. Maar er zullen vast nog meer voorbeelden zijn. We moeten ook niet alleen kijken naar degenen die toevallig nu aan de bel hebben getrokken
De VVD wil hier een oplossing voor, en dat kan door bijvoorbeeld de grens voor een verplichte cliëntenraad op te hogen van meer dan 10 naar meer dan 50 zorgverleners. Dit sluit aan bij de Zorgbrede Governancecode, maar ook bij de Wet op de Ondernemingsraden. Graag een reactie van de minister op punt van de regeldruk, lastenverzwaring en de zorgen van verschillende partijen ten aanzien van de hoogte van de grens.
Er staat een evaluatie gepland van deze wet na 5 jaar. De VVD wil graag dat er halverwege de rit een tussenstand gegeven wordt waarbij met name ook gekeken wordt naar extra regeldruk en kosten in de praktijk. Kan de minister dat toezeggen?
In de wet is nu geregeld dat een kleine zorgaanbieder die vrijwillig een cliëntenraad instelt, en dat is wat ons betreft toe te juichen, moet voldoen aan álle in de wet gestelde eisen. Als we kijken naar de proportionaliteit van de regelgeving vindt de VVD dat wel ver gaan. Het zal volgens ons er voor zorgen dat een kleine zorgaanbieder niet snel een cliëntenraad zal gaan instellen. En dus een extra drempel opwerpen, terwijl we medezeggenschap willen stimuleren. Daarom willen we een lichter regime voor een vrijwillige cliëntenraad. Daarvoor heeft de VVD samen met ChristenUnie en D66 een amendement ingediend.
De VVD heeft ook nog wel een vraag. Je kan straks een vrijwillige een cliëntenraad alleen met instemming van de cliëntenraad of commissie van vertrouwenslieden opheffen. Waarom is hiervoor gekozen? Want stel nu dat je personeelsaantal terug loopt van bijvoorbeeld 10 naar 1 of 2 personen, dan snap ik dat je als zorgaanbieder een andere keuze wilt maken. Hoe ingewikkeld is dan zo’n procedure?
Ook nog een aantal losse punten. Allereest de procedure bij geschillen. Geschillen kunnen worden neergelegd bij een commissie van vertrouwenslieden. In veel gevallen zal dat de Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden (LCvV) zijn. Waarom is er niet voor gekozen om de LCvV te verplichten: is dat niet veel duidelijker en krijg je daardoor niet meer gelijke uitspraken? Na de commissie van vertrouwenslieden staat de weg open naar de kantonrechter, en dus het Gerechtshof en de Hoge Raad. Dat kan een heel lang traject worden. In de Wet medezeggenschap scholen is gekozen voor een kortere procedure, namelijk een geschillencommissie en in tweede en laatste instantie de Ondernemingskamer van het Gerechtshof in Amsterdam. De VVD zou toe willen naar een kortere procedure. Waarom is hier niet voor een vergelijkbare procedure gekozen met een enkelvoudige beroepsmogelijkheid? Welke mogelijkheden ziet de minister daarvoor?
Het criterium om af te wijken van een negatief advies van de cliëntenraad lijkt strenger te worden. Het besluit kon tot nu toe doorgaan als het “redelijk” was. In de toekomst kan het doorgaan als de instemmingsweigering van de cliëntenraad onredelijk is of er zwaarwegende redenen zijn waarom het besluit moet doorgaan. Waarom is hiervoor gekozen? Wat houdt dit precies in?
De toets van de commissie voor vertrouwenslieden en de rechter lijkt beperkt tot zwaarwegende bedrijfsorganisatorische, bedrijfseconomische of bedrijfssociale redenen. Waarom is daarvoor gekozen? Want zorginhoudelijke aspecten, kwaliteit van zorg, veiligheid, hygiëne en toekomstige belanghebbenden zijn aspecten die voor een zorginstelling mee kunnen wegen. Kan een zorginstelling ook om dit soort redenen afwijken?
Cliëntenraden krijgen adviesrecht bij de selectie en benoeming van personen die leiding geven aan degenen die direct zorg verlenen aan cliënten. Het is natuurlijk prima dat cliëntenraden zich buigen over het personeelsbeleid van een zorginstelling, over wat voor type zorgmedewerkers en wat voor type leidinggevenden je wilt hebben.
Maar volgens ons dient er ook rekening gehouden te worden houden met andere belangen, bijvoorbeeld die van de zorgwerknemers en zorgprofessionals. Mensen die wij toch allemaal zo koesteren. De balans lijkt nu scheef getrokken te worden. Graag een reactie van de minister hoe hij daar naar kijkt. Ik hoop dat deze wet de huidige knelpunten voor effectieve medezeggenschap oplost, maar niet zorgt voor onnodige regeldruk.