Onder de kostprijs? - Hoofdinhoud
Bijna een week geleden sprak de Tweede Kamer over de (deel)begroting van de jeugdzorg. Uiteraard kwamen ook de financiële moeilijkheden van gemeenten en instellingen aan de orde. En werden er een paar stevig moties ingediend. Sommigen lijken heel positief. Maar zijn dat bij nader inzien niet. Ik leg dat uit.
In sommige delen van het land schijnen gemeenten delen van de jeugdzorg en jeugdbescherming zo scherp in te willen kopen, dat het onder de kostprijs zou moeten worden aangeboden. Maar, zo wil het verhaal, aanbieders moeten wel akkoord gaan, omdat ze de omzet gewoon niet kunnen missen. Als ze als instelling of bedrijf tenminste overeind willen blijven.
Ik blijf het sowieso bijzonder vinden dat gemeenten zeggen veel meer geld aan jeugdzorg te besteden dan ze beschikbaar hebben. En dat tegelijkertijd instellingen zeggen veel te weinig geld te krijgen om hun bedrijf fatsoenlijk te kunnen draaien. Dat kan niet allebei waar zijn zou je denken. Zeker niet wanneer gemeenten juist meer geld beschikbaar hebben gekregen. Maar, los daarvan, is het vanuit het gezichtspunt van de opdrachtgever niet verwonderlijk op de centjes te willen letten.
Gemeenten die instellingen dwingen onder de kostprijs te leveren, dat kan toch zeker niet? Op vragen vanuit de Tweede Kamer gaf minister Dekker een toch wel bijzonder antwoord. Instellingen zouden gewoon moeten weigeren een opdracht voor te weinig geld uit te voeren. Dekker gelooft wel heel erg in het oplossend vermogen van de markt. Want als niemand tegen een bepaald bedrag zorg wil leveren, moet de prijs wel omhoog. Tenminste dat denkt Dekker.
De minister gaat voorbij aan het feit dat bijvoorbeeld jeugdbescherming geen product is dat je overal op aarde even ‘in de markt zet.’ Als (geheel hypothetisch) jeugdbescherming Brabant de jeugdbescherming in Brabant niet meer regelt, dan houdt het op te bestaan. Nog afgezien van de vraag wat dat voor kwetsbare kinderen zou doen, welk bedrijf of instelling heft zichzelf zo maar even vrijwillig op?
Het is niet zo vreemd dat verschillende partijen een motie in stemming hebben gebracht die aanbesteden onder de kostprijs bij wet wil verbieden. Dat klinkt heel logisch en erg verstandig. Want onder de kostprijs gaat het niet. Toch ben ik niet voor deze motie. Als betalen onder de kostprijs bij wet verboden zou worden, dan heeft een bedrijf of instelling geen enkele prikkel om de interne kosten een beetje binnen de perken te houden.
Wie jeugdbescherming inkoopt legt ook geld neer voor managers, administratie en bijvoorbeeld kantoorruimtes. Al die ‘overhead’ wordt meegeteld bij de kostprijs. Geen inkoper wil graag teveel betalen voor kantoren. Wanneer bij wet verboden wordt onder de kostprijs in te kopen, valt daar niks meer aan te doen. Kostprijs is kostprijs nietwaar? Dus trek de portemonnaie maar even. Gemeenten betalen al veel voor de jeugdzorg. Op deze manier loopt het financieel waarschijnlijk snel behoorlijk verder uit de pas.
Voorpgesteld, ik heb een hekel aan aanbesteden. Zeker wanneer hetgeen je kopen wilt niet eenvoudig te definiëren is. Veel beter is het om langjarige contracten te sluiten met partijen die deugen. En dat voor een redelijke prijs. Ik zou nooit een aanbieder het vel over de oren willen trekken. Maar ik wil ook niet gedwongen worden flink te betalen voor teveel managers en kantoren. Het is niet verstandig inkopen onder de kostprijs bij wet te verbieden. Het is beter vast te stellen wat een redelijke kostprijs is. En je daar aan vast te houden. Daar is geen wet voor nodig. Wel gezond verstand.