Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimtelijk ordening en Transport (MIRT)

Met dank overgenomen van R.J. (Remco) Dijkstra i, gepubliceerd op donderdag 29 november 2018, 3:30.

Voorzitter,

Ik start met mijn hoofdpunt; de aandacht voor verkeersveiligheid. Tijdens de begroting heb ik de suggestie gedaan om geld vrij te maken voor verkeersveiligheid en het is gelukt! Namens de coalitie en de SGP ligt er een amendement om te komen tot invulling van het strategisch plan verkeersveiligheid dat volgende maand gepresenteerd wordt. In aanvulling op eerdere middelen die specifiek vrij zijn gemaakt voor de veiligheid op N-wegen, komt er nu een bredere aanpak met vele partners in het veld. Wat mij betreft is het streven naar nul verkeersdoden in 2030 en een flink aantal minder slachtoffers. De maatschappelijke schade van verkeersongevallen bedraagt circa 14 miljard per jaar. De ellende van het leed van doden, ernstig- en lichtgewonden is groot. Deze verkeerde trend van dodelijke slachtoffers, wordt onder andere veroorzaakt door afleiding in het verkeer, roekeloos rijgedrag, de veiligheid van weginrichting en tegenwoordig sneller fietsgebruik waardoor de meeste slachtoffers vallen, moeten we keren. Ik denk dat we dit kunnen veranderen. Vandaar dit breed gedragen voorstel.

Vandaag spreken we over investeren in verkeer.

Ik zal in mijn inbreng aandacht hebben voor het mobiliteitsfonds, aandacht voor de regio’s en fiets en vervolgens rij, vaar en rail ik het land door.

Mobiliteit is keuzes maken. De keuze om ’s ochtends naar je werk te gaan. Pak je de fiets dit keer? Of moet je verder weg en stap je in de auto? Werk je op een kantoor in de grote stad, dan ga je met de trein. Keuzevrijheid en alternatieven vindt de VVD belangrijk. Net als betaalbaarheid en comfort.

Ook de overheid moet keuzes maken. Waar steken wij ons belastinggeld in? In 2010 gaven wij nog 1,4% van ons BBP uit aan de infrastructuur, tegenwoordig nog maar 0,95%. We lopen dus achter en hebben eigenlijk miljarden meer nodig. Maar we moeten niet klagen maar aanpakken en voorsorteren op betere financiële tijden voor dit Ministerie.

Lossen we het fileprobleem op met alleen maar de aanleg van meer asfalt, of kunnen we meer doen? Kunnen we spitsstroken bijleggen op een manier dat ze toereikend zijn of openstellen voor meer verkeer? Passen al die mensen die in de auto zitten eigenlijk wel in de trein? Willen die mensen überhaupt wel in de het OV, of duurt dat veel te lang, is het te onhandig en of te duur? Hoe lekker kan het zijn als je op de fiets naar je werk kan. Maar hoe regel je dat? En met je werkgever? Waarom zijn we zo gebonden aan de vaste werktijden in Nederland? Kunnen we dat veranderen? Kan ICT een grotere rol spelen bij het veiliger en efficiënter maken van ons vervoer?

Hoeveel investeren we in weg, water en spoor? En voor hoeveel mensen of logistieke dienstverleners biedt dit een uitkomst? Op welke plek moet je als overheid als eerste investeren? En op welke manier levert ons belastinggeld het meeste op aan mobiliteit, aan reistijdwinst? Wie betaalt mee aan oplossingen en hoeveel? Hoe gaan we om met de opgave voor woningbouw en nieuwe plannen?

Over de aanpak van deze opgaven hebben we het vandaag.

De Nederlandse infrastructuur doet het goed, Nederland scoort hoog op ranglijsten als het gaat om de beste infrastructuur. Goede wegen, mooie spoorlijnen, prachtige stations, moderne bussen en unieke fietspaden. We hebben na jaren van krimp en bezuiniging nu een inhaalslag te maken en extra geld beschikbaar. Dat gaan we uitgeven op een manier die het beste resultaat geeft. Met aandacht voor de belangrijkste knelpunten die volgen uit de verschillende analyses, de file Top 10 van de 50 en een pluim voor samenwerking met de regio en de financiering die zij meebrengen. Want ook het onderliggend wegennetwerk kent veel reistijdverlies en het beheer ligt bij provincies en gemeenten.

De 3,2 miljard extra is mooi en zeer welkom, maar echter niet genoeg voor alle plannen uit het Regeerakkoord. De opgave die er ligt is hoe we ervoor gaan zorgen dat we in een nieuwe periode miljarden gaan mobiliseren? Want als de files ons dagelijks zoveel geld kosten en de opgave zo groot is, dan zijn andere (externe) financieringsvormen en bekostiging nodig. Verder kijken we naar het mobiliteitsfonds en geeft de VVD graag richting aan dit toekomstige infrafonds.

Mobiliteitsfonds:

  • - 
    De VVD wil dat het Rijk geen verantwoordelijkheden overneemt van gemeenten of provincies,
  • - 
    Dat brede doeluitkeringsgelden ook benut kunnen worden voor innovaties, zoals lightrailimpuls, of busbaanvarianten
  • - 
    Dat de G4 zelf creatiever worden om geld te mobiliseren in combinatie met woningbouw om zo verbindingen te realiseren
  • - 
    Dat er inzicht komt in de kosten per reiziger, per modaliteit, per kilometer, zowel voor de reiziger als de overheid om zo rendement per euro te bepalen
  • - 
    Dat spoor- en spooronderhoud niet het wegenbudget kan opslokken
  • - 
    Dat budget voor beheer en onderhoud afdoende is
  • - 
    Dat via overprogrammering er voldoende op stapel ligt, mocht er extra geld komen
  • - 
    Dat we uitkijken met extra eisen, omdat bijvoorbeeld allerlei compenserende maatregelen het budget opslokken en de maatschappelijk kosten baten analyse (mkba) doen verslechteren
  • - 
    Dat er geen herprioritering mag komen van bestaande mirt-projecten die zwaar bevochten zijn in recente regeerakkoorden
  • - 
    En de belangrijkste: dat meetbare filezwaarte, mkba’s, nmca’s en cofinanciering een plek krijgen om zo objectief mogelijk te kijken waar iets nodig is.

Nu is het investeringsgeld versnipperd en is er te weinig voor alle plannen. Dat moet ook anders in de toekomst. Onderbesteding is in de ogen van de VVD onwenselijk.

Vervolgens maak ik mijn rondje door Nederland, te beginnen met:

Oost:

Super tevreden geluiden over de A1/A30 aanpak waar de VVD al langer voor pleit. Een grote en echte stap na veel voorwerk. Prettig voor de regio bekent als de Foodvalley en de mensen die Barneveld passeren in het bijzonder. Een voorbeeld van een regionaal knelpunt buiten de Randstad waar echte actie nodig was. De inzet van het bedrijfsleven, cofinanciering en samenwerking tussen wethouders, provincie, een schoolvoorbeeld van lange adem en nu nog meer resultaat. Ook de aandacht voor de A28 van Amersfoort naar Zwolle is voor de VVD een mooi resultaat. De N50 bij Kampen moet de Provincie zelf verder oppakken. De N35 is een ander verhaal. Deze Rijksweg is de belangrijke schakel tussen regio Zwolle en Twente. Zaak is dat er zicht blijft op 2x2baans 100km p/u en dat inzichtelijk wordt wat de financieringsbehoefte en constructie kan zijn. Een motie vanuit de coalitie volgt over dit punt. De Provincie heeft genoeg financiele middelen, dus het verzoek aan de minister hoe hier verder?

De VVD is verheugd over de start van een onderzoek naar de A50 Ewijk-Bankhoef in het grotere plaatje van Nijmegen - Eindhoven. Ik kijk uit naar de resultaten in 2019 om een aanpak te krijgen voor deze snelweg die in no-time van plek 70 naar plek 12 in de file top terecht kwam. De A15 spraken we vorig jaar al over. De VVD zou graag zien dat de schop de grond in gaat voor de doortrekking van Ressen naar Zevenaar en dat bij echte werkzaamheden de aansluiting op de A12 en deels verbreding prioriteit krijgt, waar nu dagelijks de ellende groot is. Kan dat? Past dat in het plaatje? Welke impact heeft de PAS op het project? De VVD is ook tevreden over de railterminal Gelderland, zodat overslag een plek kan krijgen en vrachtverkeer op de A15 goederencorridor weer meer ruimte krijgt.

De korte termijn maatregelen voor verkeersveiligheid en langere opritten op het traject Deil-Ochten hebben effect. Dat is mooi. Kunnen we daar mee doorgaan? In Rivierenland is logistiek de voorname drager van de economie en de weg tussen Rotterdam en Duitsland kent voor een groot deel nog de ouderwetse tweebanen uit de jaren ‘70. De VVD benadrukt het belang van de goederencorridors in Nederland en voldoende voorzieningen voor vrachtwagenchauffeurs. Ik zie dat er mooie stappen zijn gezet en zou graag ook uitvoering daarvan zien.

In Overijssel en Gelderland speelt een conflict met ProRail over beheer en onderhoud van spoorwegen. Over Arnhem is een afspraak gemaakt, maar het principiële punt blijft dat ProRail de decentrale overheden voor eeuwig financieel verantwoordelijk stelt voor onderhoud en beheer waar regionale treinen rijden. Hoe denkt de staatssecretaris daarover? Bestaan er situaties waarin deze verantwoordelijkheid bij werken door derden aan het spoor anders wordt toegepast? Denkt u niet dat het verschuiven van financiële verantwoordelijkheid naar bijvoorbeeld Provincies een rem op investeringen kan zetten en kansen voor regionale vervoerders? En hoe gaat de omvorming van ProRail hier een rol spelen? Als ik het spoor en de logistiek sector heb gehad, kom ik bij de regio:

Zuid:

In het zuiden waar de VVD-ballonen losgelaten werden, kunnen nu de confettikanonnen losgelaten worden. Zonder anderen tekort te doen, levert deze regio na de Randstad een belangrijke bijdrage aan onze economie en zijn ook de mobiliteitsvragen groot. Geen kwestie van lobby dus, maar een slimme aanpak van knelpunten uit de verschillende lijstjes. Met hoogwaardig OV kan Eindhoven vooruit, zowel naar het eigen vliegveld, als internationaal naar Düsseldorf. De VVD is verheugd met de aanpak vanaf knooppunt Leenderheide, de A67 naar het oosten. Maar na Geldrop is het geld op? Nee toch?

De verbreding naar 2x3 willen we verder richting Asten, daarom resterend geld gereserveerd blijven voor deze goederencorridor. Nu is er nog te weinig om het meteen aan te pakken. Daarom dient de VVD hier een motie over in.

De Smartwayz ICT-aanpak mag niet resulteren in uitstelgedrag. Zo ook op de A2 Eindhoven-Weert waar de VVD gewoon 2x 3 banen wil in de nabije toekomst. Goed voor Limburg ook. Niet te lang praten over alternatieven of overstappen op de bus, als je gewoon op doortocht bent van Amsterdam naar Maastricht. Je kunt apps bouwen wat je wilt, maar daar heb je in de file echt minder aan. De verbreding van de A2 verderop bij Kerensheide en Vlonderen is fijn. Ook het Brabantse deel van de A50 kan zich verheugen op het MIRT-onderzoek waar ook weer de samenwerking tot resultaat heeft geleid, maar buiten kijf staat dat de top 12 klassering de doorslag geeft. Voor de N65 Den Bosch-Tilburg heeft de Provincie een mooi bod neergelegd dat ingekopt is door deze Minister. De mooie dorpen Vught en Haaren blijven zo Brabants beste. De A27 komt wat ons betreft volgend jaar aan bod, want deze ader door het hart van Nederland is kwetsbaar.

Zuidwest:

Rond Rotterdam gebeurt momenteel heel erg veel. De VVD wil een oeververbinding aan de Oostkant van de regio, een stadsbrug is aan Rotterdam zelf. De woningbouwafspraken om in een behoefte van 100.000 woningen te voorzien in 2025 nopen tot maatregelen en creatievere verdienmodellen. Waarom moet het OV in overheidshanden zijn? Als je wat wilt, moet je anders denken. Greenbonds, investeringen door derden, nieuwe financieringsconstructies waarom wordt hier niet naar gekeken? De A12 Gouda-de Meern is op basis van de NMCA en topnotering toe aan een MIRT-verkenning. Er is draagvlak in de regio en de VVD ziet graag de korte (Bodegraven) verbindingsboog tussen de N11 naar het zuiden en A12 richting Gouda gerealiseerd of meegenomen worden. Kan dat? De versnelling van de verbreding van de A20 gaat voorspoedig, zo vraag ik de Minister?

De railstudie Gent-Terneuzen is interessant en daar mocht ik ter plekke van horen. Wie weet wat grensoverschrijdend allemaal voor kansen biedt op combinaties tussen wonen- en werk?

Noordwest:

Rond Amsterdam zijn de afgelopen jaren de effecten zichtbaar van het feit dat asfalt werkt. Denk aan de A1/A6 bij Muiden die tot 80% filedaling liet zien. Lekker doorrijden en sneller richting de rest van het land. De aanpak rond Rottepolderplein/N200, rondom Schiphol, het leidt tot betere verkeersdoorstromingen. De metropoolregio heeft wat in huis en moet bereikbaar zijn en blijven. Ook de leefkwaliteit neemt toe met de doorstroming en fraaie tunnels bij de Gaasperdammertunnel en dadelijk aan de ZuidAs. Hoe gaaf is dat?

De multimodale knoop rond Schiphol kan leiden tot comfort en reisgemak met keuzes voor vliegen, zelf rijden, taxi, spoor, busbanen en mogelijk nog wel meer in de toekomst. De landzijdige bereikbaarheid van Schiphol is kwetsbaar en verdient een impuls. De woningbouw afspraken rond Amsterdam mogen toekomstig vliegverkeer niet hinderen. Een harde randvoorwaarde, als denk ik maatwerk mogelijk is. Ik zie ook de behoefte en zou zelf dolgraag bovenop de verkeerstoren een appartement hebben, maar woninglocaties verder weg van onze mainport is echt beter. Je wilt niet de klagers van de toekomst en nieuwe belemmeringen voor luchtvaart zoals sommigen voor zich zien.

De VVD is tevreden met de aangekondigde plannen waar het gaat om fietsparkeerplekken. Een plek onder het IJ lijkt ons wel zeer kostbaar, dus wat kost de bouw per gestalde fiets? Technisch leuk, maar het gaat wel om belastingcenten.

Als het gaat om belastingcenten, is de tegenvaller van het project Zeetoegang IJmond is teleurstellend. De meerkosten voor de bouwers en de Rijksoverheid zijn fors. Eerder werden wij als Kamer geinformeerd over de vertraging en financiële gevolgen. Is dit geheel te wijten aan de bouwers? Of is een deel van de vertraging en kostenstijging ook te wijten aan Rijkswaterstaat of een aanpassing van eisen en uitvoering gedurende het aanbestedings- en bouwproces? Kunnen wij erop vertrouwen dat de sluis dadelijk gebruikt mag gaan worden?

En welke lessen trekken wij uit deze casus, de DBFM-constructie en stijging van de kosten? De VVD wil geen brug over het IJ. Hoe zit het met de mediation met het linkse gemeentebestuur? Waarom zijn er door Amsterdam geen alternatieven uitgewerkt voor hetgeen we wel acceptabel vinden? Hoe houden we Amsterdam bereikbaar en waar slaat het op om een zeesluis te hebben als Amsterdam de poort dichtgooit? Is het niet zo dat juist vaarveiligheid centraal moet staan?

Het U-Ned programma rond Utrecht is ook visionair. Iets te voor ons budget nu, maar met de combinatie van woningbouw zijn gerichte OV-investeringen denkbaar. Vergeet daar niet de auto bij. Daarom is de start van de A27 en Noordelijke Rondweg Utrecht ook zo van belang. En bijvoorbeeld Utrecht Science Park wat uniek ligt en dagelijks grote stromen reizigers aantrekt. De werkgelegenheid centraler stellen is volgens de VVD handig. Hoe denkt de Minister daarover? De Rijnburg is iets van de Provincies en verheugd dat beiden het voortouw nemen en de knoop doorhakten om deze RWS-brug over de Rijn bij Rhenen te vervangen. Kan het eventueel sneller? Wat kan RWS hierin betekenen?

Een links Utrechts college met een begroting van 1,3 miljard dat auto’s de stad uitknijpt en wel de hand ophoudt voor mobiliteit heb ik minder mee. De aanpak van het filemonster op de A4 bij Burgerveen is wel prettig. De versnelling daar was een doelstelling en dat maakt deze Minister waar. Fijn voor iedereen die dagelijks pendelt tussen Den Haag en Amsterdam en voor wie werkende alternatieven niet voorhanden zijn.

Noord:

De waterwegen komen het best aan bod in onze waterrijke Noorden van het land. De vaargeul Lemmer-Delfzijl met een flinke investering in het kanaal en de bruggen. De vaargeul bij Ameland moet toegankelijk blijven. Het project Kornwerderzand is in een nieuwe fase beland. De regio heeft zijn best gedaan. De financieringsvraag ligt nog wel voor, maar er is aan beiden kanten veel respect en hoop om langzaam verder te komen. Het belang van samenwerking en vertrouwen is daarin essentieel. De maritieme sector verdient kansen en de kwetsbare verbinding over de draaibrug een impuls om de betrouwbaarheid te vergroten. Er is nog wel een flink financieel gat, zodat ik partijen oproep om verder te praten over invulling daarvan en het wensen en eisenpakket kritisch tegen het licht te houden. De VVD is voorstander van het versnellen van de treinreis tussen Noord-Nederland en de Randstad. De proef om hiertoe te komen steunen wij dus ook. Echter mensen uit Leeuwarden of Assen zouden ook moeten kunnen profiteren en de VVD wil graag dat de reistijd met een half uur verkort kan worden tussen deze plaatsen en de Randstad in 2030.

Meer over ...