Gaat het een zonder het ander? - Hoofdinhoud

Naar aanleiding van mijn vorige blog kreeg ik op Facebook nogal wat reacties. Een van de reacties sloeg op een citaat van Milton Friedman dat ik gebruikte. “Tot het moment dat de mens uit niets iets kan scheppen, betaalt iemand de rekening.” Friedman is een kapitalist. Een verstokte nog wel. Dus mocht ik dat citaat eigenlijk niet gebruiken. Ik moest lachen. Vandaag moest ik toch weer aan die uitspraak denken.

De donkere dagen voor en na de kerst zetten mensen aan tot reflexie. Tot nadenken over goed en kwaad in het licht van het afgelopen jaar. Het is daarom niet zo vreemd dat ik verschillende opsommingen van misstanden in mijn mailbox vind. Bol.com, de Bijenkorf en nog een flink aantal bedrijven gedragen zich niet altijd zo netjes tegenover hun personeel, zo lees ik. Daar moet iets aan gedaan worden. En allereerst moeten bedrijven zelf het op hun fatsoen en eer trekken hun mensen fatsoenlijk te behandelen. Daar ben ik het helemaal mee eens.

Er zijn ook mensen die de lange avonden gebruiken om documentaires te bekijken en zich te verdiepen in de schadelijke productieprocessen van grote fabrieken in binnen en vooral buitenland. Over de omstandigheden waaronder mensen werken in kledingateliers in Bangladesh. Over de mate van milieuverontreiniging die bijvoorbeeld de Action indirect veroorzaakt. Natuurlijk is dat allemaal schandalig en schadelijk. Maar hoe komt dat nu eigenlijk?

Natuurlijk zullen er mensen zijn die wijzen op de ongebreidelde hebzucht van enkele grootkapitalisten. Mensen die er op uit zijn om groot te worden door anderen klein te houden. Die mensen bestaan. Daarover geen twijfel. Maar zou het zo kunnen zijn dat we zelf ook (al is het maar een klein beetje) verantwoordelijk zijn? Wie koopt de goedkope spullen bij de action? (En wie heeft ze echt nodig) Wie eist levering van spullen binnen 24 uur? Wie koopt kleding als wegwerpartikel? Het is een ongemakkelijke waarheid. En of hij kapitalistisch is dat weet ik niet. Maar als we blijven consumeren zoals we dat graag doen, betaalt iemand de rekening. Of dat nu het milieu, de werknemer of een ander is.