Zweden 1 - Hoofdinhoud
Met de vaste kamercommissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid zijn we op werkbezoek in Zweden en Engeland. Dit om te leren over hun aanpak rondom schulden en armoede. Ik schrijf daar een serie blogjes over. De eerste vandaag, vanaf het vliegveld in Stockholm. Omdat we twee uur vertraging hebben. Er vliegen drones op Heathrow. Ik heb dus even de tijd.
Zweden is een bijzonder land. Zo is in Zweden alles ‘genderneutraal’. Behalve dan de statistieken. We hebben veel presentaties gehad. Het maakt niet uit wie de presentatie gaf of wat het onderwerp was. Men weet altijd precies hoe groot het percentage mannen of vrouwen is dat ergens werkt, dat ergens de baas is of last heeft van het een of andere probleem. Ze hebben zelf geen idee waarom ze dat bijhouden. Ze doen niets met de conclusies. Maar ja, de wet schrijft het voor.
Onze studiereis gaat over het thema schulden en armoede. In Zweden is dat minstens zo’n groot probleem als in Nederland. De schuldenlast kan schreeuwend hoog oplopen. Net als in Nederland kan dat komen door scheidingen, ziekte of werkloosheid. Maar vooral ook doordat schrikbarend veel mensen verslaafd blijken aan gokken. En omdat de marketing voor dure flitskredieten veel effectiever is dan de waarschuwingen die de Zweedse regering voorschrijft.
In mijn volgende blogs ga ik in op de manier waarop men in Zweden schulden probeert aan te pakken. Wel alvast een spoiler. Het beeld dat in Zweden alles beter is klopt niet. Wel is men in Zweden bijzonder innovatief. Dat men nauwelijks meer betaalt met papier- of muntgeld was me bekend. Dat men een groot aantal manieren uitgevonden heeft om de aankoop van spullen op slinkse wijze te combineren met het aangaan van kredieten wist ik nog niet. Sommige Zweden zijn trots op hun innovatief vermogen. Wat dit betreft innoveert men elkaar regelrecht de ellende in.
”Vroeger”, zo zei de CEO van The Swedish Consumers’ Banking and Finance Bureau, leerde ik op school over lenen en sparen. Dat maakte men heel aanschouwelijk met een beeldverhaal. Het goede meisje spaarde. Het slechte meisje niet. Tegenwoordig keert marketing die waarden om. En we hebben er last van. Wie spaart om iets te kopen is gek. Consumeren kan meteen. Later betalen is de norm. Het kan nog wel op de ‘ouderwetse’ manier. Maar men maakt het consumenten relatief erg moeilijk. En zou houdt men klanten afhankelijk. Zonder het te beseffen wordt een generatie jongeren tot slaaf gemaakt van commerciële bedrijven. Het is legaal. Maar het is minstens zo verschrikkelijk.”
Men kan in Zweden veel leren. Veel dingen doen ze beter dan wij. Daarover in de volgende blogs meer. Andere dingen doen ze echt veel slechter. Maar een ding is me volledig duidelijk. De omkering van waarden zoals men dat in Zweden kent is echt niet oké. Natuurlijk, ook in ons land lijkt het soms die kant op te gaan. Maar de manier waarop bedrijven jonge mensen verleiden zich tegelijk met een product een ongewenst krediet aan te laten smeren kennen we nog niet. Niet op die schaal tenminste. Opletten dus. Zeker ook als wetgever. Want niet alles wat juridisch gezien mag deugt. Dat is les nummer een uit Zweden.