Humor in overheidscommunicatie? - Hoofdinhoud
Echte humor is de lach in de traan. Dat is iets anders dan een lach met een traan. Niet voor niets werkt humor het beste in crisissituaties. We kunnen er het beste maar mee lachen zeggen we dan. Mensen sturen mij veel mails. Dikwijls ook met zorgen en verdrietige situaties. Af en toe krijg je een mail die zo treurig en zo raak is, dat je niet anders kunt dan lachen. De lach in de traan.
“De overheid spreekt abracadabra,” dat is de titel van de mail die ik kreeg met een bijlage die even ernstig als hilarisch genoemd mag worden. “Wil je er voor zorgen dat mensen niet in de schulden komen, spreek ze dan in ieder geval aan in een taal die ze begrijpen.” En dan volgt een bloemlezing uit overheidsbrieven die voor een gemiddeld lid van de Tweede Kamer al niet te begrijpen zijn. Laat staan door een burger in nood.
Een voorbeeldzin uit een brief aan een burger over budgetbeheer in de gemeente Den Haag. “…alle verschuldigde gelden die de volmachtgever periodiek uit hoofde van een arbeidsovereenkomst, een overeenkomst tot het verrichten van enkele diensten, een aanneming van werk, dan wel krachtens een uitkering op basis van een sociale zekerheidswetgeving of pensioen en / of voorlopige teruggaaf van de belastingdienst te vorderen heeft of zal verkrijgen.” Maak daar als normaal mens maar een chocolade van.
Het CAK kan er ook wat van, bijvoorbeeld als ze een burger schriftelijk uitleg geven over de zak- en kleedgeldgrens. “Zak- en kleedgeld is het inkomen dan maandelijks overblijft na het betalen van de eigen bijdrage en de basispremie voor de zorgverzekering. Blijft er minder over dan de zak- en kleedgeldgrens? Dan kunnen wij de eigen bijdrage aanpassen. De zak- en kleedgeldgrens voor 2017 is 311,17 euro voor alleenstaanden en 484,00 voor gehuwden. Dit is inclusief zorgtoeslag en vakantiegeld.” “Gelukkig”, zal de ontvanger van de brief denken. “Dat is dan duidelijk.”
Wie de voorbeelden uit de bloemlezing leest zal overtuigd zijn van twee zaken. Ten eerste dat de overheid vast en zeker juridisch dichtgetimmerde brieven weet te versturen. Ten tweede dat ze dat vaak net zo goed konden laten. Dit soort brieven hebben geen enkele zin. Tenzij de overheid bewust probeert mensen zich onzeker bang en ellendig te laten voelen. Er is, ook in de Tweede Kamer, al veel vaker opgeroepen tot het gebruiken van begrijpelijk menselijke taal. Niet met al te veel succes zo blijkt maar weer. Ik zal met de verzenders van de brieven uit de bloemlezing contact opnemen en duidelijk maken dat dit zo echt niet kan. En de bloemlezing doorsturen naar onze woordvoerder overheidscommunicatie. Dit is geen humor om te lachen. Dit is de lach in de traan.