Weeklog: Mogen burgers in Europa nu meepraten of niet? - Hoofdinhoud

Onze mailboxen lopen vol met mails. Dat komt door een actie om dinsdag in Straatsburg tegen de hervorming van het Europese Burgerinitiatief (EBI) te stemmen. Met het EBI kunnen burgers in Europa vragen om Europese wetgevende voorstellen. Met name het recht om op een eigen platform stemmen voor zo’n petitie te verzamelen zou onder druk staan. Nu wil de Europese Commissie graag overal de regie over voeren, dus leken me de zorgen op het eerste gezicht terecht. Bij preciezere bestudering van de voorstellen waar we over stemmen, blijkt hier echter niets van waar. Wel markant dat juist over het EBI zo’n misverstand kan ontstaan: hieruit blijkt maar weer eens hoe groot het gat is tussen het Europees Parlement en de burger.

Over het EBI ben ik altijd sceptisch geweest. Je moet aan allerlei vereisten voldoen, want het mag bijvoorbeeld niet gaan over voorstellen die een wijziging van het EU-Verdrag vereisen. Dus een petitie tegen het verhuiscircus naar Straatsburg is bij voorbaat ongeldig. Als je al aan de juridische vereisten voldoet, moet je ook nog 1 miljoen handtekeningen verzamelen en mensen die de petitie steunen, moeten zich identificeren. Als je dat allemaal voor elkaar hebt, is de Europese Commissie ook nog eens vrij het voorstel naast zich neer te leggen.

Bij de hervorming komen er voor de initiatiefnemers rechten bij: ze hebben recht op een hoorzitting in het Europees Parlement waarbij overigens ook tegenstanders van het initiatief gehoord worden. De Commissie komt er verder minder gemakkelijk mee weg om een voorstel naast zich neer te leggen. Ook krijg je iets meer tijd voor het initiatief.

Het echte knelpunt is echter dat er ook een artikel is dat bepaalt dat de Commissie het administratieve beheer voert van het platform dat gebruikt wordt voor het verzamelen van handtekeningen. Dat stond ook in de oorspronkelijke tekst al, maar die bepaling is nu wat uitgebreid. Er staat echter ook nadrukkelijk in dat het gebruik maken van dit platform vrijwillig is. Je mag nog steeds je eigen platform opzetten, als het tenminste aan alle technische vereisten voldoet.

Ik begrijp de zorg van de mailschrijvers overigens heel goed: als je verplicht bent je over te leveren aan de diensten van de Europese Commissie, is er een soort belangenverstrengeling. Je richt je petitie tenslotte ook tot de Commissie en die is daarmee dus partij. Bovendien is het ook de Commissie die controleert of je initiatief aan alle vereisten voldoet. Erg veel Commissie dus. Dan krijg je al gauw het gevoel dat het EBI vooral niet te succesvol moet worden en het eigen initiatiefrecht van de Commissie gaat ondermijnen: als burgers bepalen waar de Commissie mee aan de slag moet, komt dat recht onder druk te staan. Het EBI raakt hier dus een gevoelige snaar, maar wel eentje die wij als SP ook graag raken: het wordt hoog tijd dat de EU niet drijft op initiatieven van ambtenaren, maar dat dit recht terugvloeit naar de lidstaten, de nationale parlementen, eventueel het Europees Parlement, en zeker naar de burger.