Met de verplichte tegenprestatie van het kabinet is echt niemand geholpen - Hoofdinhoud

De Participatiewet voldoet niet en moet fundamenteel op de schop.

Die conclusie mogen we na de eindevaluatie van het SCP wel trekken. Staatssecretaris Tamara van Ark (VVD) onderschrijft de belangrijkste conclusies, maar kiest toch voor het verplicht stellen van een dwingende tegenprestatie. Terwijl SCP-directeur Kim Putters expliciet stelt dat deze niet ‘bijdraagt aan het vinden van werk’. Werkgevers zitten nu eenmaal niet te wachten op mensen die verplicht worden iets te doen wat ze niet willen.

Tijd voor een andere manier van denken

Tijd voor een andere manier van denken, zou je zeggen. Maar helaas schiet het kabinet in een pavlov-reactie: wantrouwen. Wantrouwen in gemeenten, die blijkbaar alleen met een dictaat uit Den Haag van de Participatiewet een succes kunnen maken. Maar vooral wantrouwen richting de kwetsbare mensen die het vaak niet makkelijk hebben en wel wat liefde kunnen gebruiken.

Wie praat met mensen die al lang zonder werk zitten, ziet dat ‘niet willen’ nauwelijks aan de orde is. ‘Nog niet kunnen’ wel. Het hardnekkige en misplaatste VVD-cliché is dat van de thuis op de bank zittende, niet vooruit te branden bijstandsgerechtigde. In werkelijkheid is een groot deel van deze mensen mantelzorger. Of men doet nuttig en waardevol vrijwilligerswerk.

Voor veel van deze mensen is de afstand tot de arbeidsmarkt simpelweg te groot. Zij kampen met fysieke gezondheidsproblemen, hebben schulden of verkeren mentaal in zwaar weer. Deze groep help je niet door ze verder te korten. Wel door ze met vertrouwen tegemoet te treden, in een persoonlijk en motiverend gesprek te kijken waar de mogelijkheden liggen en op basis daarvan een intensief, langdurig en doelgericht traject te beginnen. Persoonlijke begeleiding, met als mogelijk doel werk op de reguliere arbeidsmarkt. Maar ook met betere begeleiding zal de arbeidsmarkt voor een groep onbereikbaar blijven.

Dat bereiken we niet met dwang, maar met vertrouwen

Als gemeente willen we ervoor zorgen dat alle inwoners op hun manier van waarde zijn. Dat bereiken we niet met dwang, maar met vertrouwen. Niet door papier te prikken, maar door samen het sociale isolement te doorbreken en met buurtbewoners een stukje te gaan wandelen. Niet door achter ieder verkeerd ingevuld formulier kwade bedoelingen te zien, maar door met beter welzijnswerk samen de achterliggende problemen te lijf te gaan. Niet door koste wat kost op zoek te gaan naar een tijdelijk en slecht betaald dienstverband, maar met het bieden van een basisbaan (denk aan een conciërge op de basisschool), waar iemand met een afstand tot de arbeidsmarkt thuis én maatschappelijk van grote waarde is.

Kabinet, kom met gerichte aanpassingen in de Participatiewet en vergeet vooral het verplichten van de vaak totaal contraproductieve tegenprestatie.

Gijs van Dijk, Tweede Kamerlid PvdA, en PvdA-leden van de gemeenteraden van:

Oldambt, Groningen, Heerde, Laarbeek, Enschede, Gouda, Langedijk, Someren, Haaksbergen, Hattem, Westerkwartier en Valkenswaard.