Zorgen voor barmhartigheid bij de bijstandsregels - Hoofdinhoud

Stel, je krijgt af en toe een tas boodschappen van je moeder. Of je kinderen krijgen zakgeld van je ex-partner. Je vergeet dit op te geven als eigen inkomsten. Als de gemeente daarachter komt, moet je opeens je uitkering terugbetalen, samen met een hoge boete. Grote kans dat je daardoor in de financiële problemen komt, terwijl iedereen begrijpt: de regels pakken op deze manier veel te streng uit. Er moet ruimte zijn voor barmhartigheid, voor de menselijke maat. Daarom willen wij de wet veranderen.

Op dit moment werkt de wet zo: als je iets niet meldt dat wel invloed heeft op je uitkering, krijg je automatisch het stempel ‘fraudeur’. Of het nu expres of per ongeluk was. En de gemeente is dan verplicht om je uitkering terug te vorderen én een boete op te leggen. Een goedbedoelde gift of een tas boodschappen kan leiden tot grote problemen. Bij de invoering van de Fraudewet heeft de Tweede Kamer onvoldoende rekening gehouden met dit effect. Een meerderheid stemde toen voor, inclusief de ChristenUnie.

Wat het ook cru maakt: ruimte voor een eigen afweging heeft de gemeente niet. Zelfs als een wethouder meer barmhartigheid wíl tonen, dan voelt hij zich aan die wet gebonden. En ook als je naar de rechter stapt, dan kan hij niet anders dan de strikte uitleg van de wet volgen. Daarom ligt de bal opnieuw bij ons, bij de Tweede Kamer. Want wij maken hier de wetten.

Tijd om het nu wél goed te doen.

Vandaag publiceer ik mijn voorstel om de Participatiewet - want die regelt dit - aan te passen. Eerder kondigde ik mijn voorstel al aan, in de tussentijd hebben we hem nog flink verbeterd. We zorgen er zo voor dat gemeenten niet meer verplicht zijn om een boete op te leggen en bijstandsgeld terug te vorderen. Het kán wel (als er echt sprake is van fraude), maar het móet niet. Gemeenten krijgen de ruimte om daar een afweging in te maken, met oog voor de specifieke situatie. Met oog voor de menselijke maat. Met barmhartigheid.

Daarnaast hebben zich in de tussentijd veel partijen met ons voorstel verbonden. Als we hem straks indienen, doen we dat samen met CDA, D66, GroenLinks, PvdA en SP. Dat is geweldig, omdat het vrijwel zeker is dat een aantal van de partijen straks onderhandelen over een nieuw kabinet. En volgens de huidige samenstelling van de Tweede Kamer, is het bovendien een Kamermeerderheid.

Zo repareren we straks de oude wet. Het systeem wint het nu vaak van de menselijkheid, terwijl juist de mens centraal moet staan. We willen zorgen dat de overheid weer echt een schild vormt voor kwetsbare mensen, dat er ruimte komt voor gemeenten om maatwerk te leveren. Met de bijstandsregels zien we het mis gaan, en nu zorgen we voor verandering. En zorgen we uiteindelijk voor meer barmhartigheid.