Eerste stappen uit asielcrisis - Hoofdinhoud

Dat er in Nederland asielzoekers zijn die buiten moeten slapen, is schandalig voor één van de rijkste landen op aarde. Dat is bovendien niet iets wat ons ‘overkomt’ en ligt niet aan een ‘te hoge’ instroom, maar is helaas het gevolg van jarenlang beleid waarin instroom, opvang en uitstroom van asielzoekers simpelweg nooit goed geregeld zijn. Dat in Ter Apel de problemen zich nu opstapelen, had voorkomen kunnen en moeten worden.

Ik heb zelf voorstellen om dit probleem structureel aan te pakken. Die voorstellen heb ik steeds op tafel heb gelegd en zal ik steeds weer op tafel blijven leggen. Er moeten meer en kleinschalige opvanglocaties komen met ook extra plekken om te registreren. Er moet een flexibele schil komen van opvangplekken. Gemeenten moeten allemaal hun steentje bijdragen aan opvang van asielzoekers. Er moet meer geld komen om procedures sneller te kunnen doorlopen. En er moeten zeker meer huizen komen - flexwoningen, bijvoorbeeld - om statushouders uit de asielzoekerscentra te kunnen laten doorstromen.

Goede maatregelen

Het kabinet kondigt vandaag een aantal goede maatregelen aan die hiermee in lijn liggen. Er komt ondanks veel verzet van sommige politieke partijen een wet met een eerlijke en afdwingbare verdeling van asielopvangplekken over het hele land. Er komen extra flexwoningen en meer statushouders krijgen een huis. De opdracht voor gemeenten om hen te huisvesten gaat omhoog. We trekken daar veel geld voor uit, net als voor het verbeteren van de opvang en de asielprocedure.

Dat neemt niet weg dat de nood de afgelopen weken ongekend hoog was en nog steeds is. Ik heb het vandaag in Ter Apel opnieuw met eigen ogen gezien. We kunnen dit niet zo laten blijven bestaan.

Het is dus ook goed dat het kabinet nu maatregelen neemt om de acute situatie te verbeteren. Asielzoekers krijgen op korte termijn duidelijkheid over wanneer ze in Ter Apel terecht kunnen voor hun aanvraag. In de tussentijd worden ze elders opgevangen. De noodzaak om buiten te slapen verdwijnt daarmee. Ik hoop dat we die voor Nederland beschamende situatie dan ook binnenkort niet meer zien en nooit meer zien.

Pijnlijke maatregelen

Om de huidige problemen op te lossen, doet het kabinet - naast een aantal goede voorstellen - ook voorstellen die ik simpelweg pijnlijk vind. Het kabinet geeft de komende tijd voorrang aan de aanvragen voor gezinshereniging die al zijn gedaan en het hierheen halen van de betreffende gezinnen. Tijdelijk zal daarom het visum voor deze ‘nareizigers’ na maximaal zes maanden worden verstrekt. Dit is binnen de ruimte die de wet al biedt en dus geen verruiming en dat mag het ook niet worden. Deze tijdelijke maatregel is wat mij betreft alleen te dragen als de afspraak wordt gehouden dat in deze extra (flex)woningen, snellere uitstroom van statushouders, opvang, aanmeldcentra en procedures ook echt worden verbeterd.

Nederland was de afgelopen jaren binnen Europa een voorloper als het gaat om het opnemen van vluchtelingen uit Turkije. Het kabinet gaat de komende tijd - tijdelijk - minder vluchtelingen hierheen halen. In plaats van jaarlijks duizend, zijn dat er dit jaar slechts 750 en volgend jaar 500. Ook dat is onder voorbehoud van de afspraak dat we dan hier de boel op orde brengen en we het aantal daarna weer omhoog brengen naar het oude niveau - en dat deze vluchtelingen dan op een fatsoenlijke manier worden opgevangen.

Tegen de tijdgeest

De maatregelen die het kabinet vandaag voorstelt, zie ik met gemengde gevoelens en niet zonder vragen tegemoet, ook over de juridische haalbaarheid ervan. Hoe dan ook moeten ze leiden tot humanere opvang op structurele basis en alleen dan zijn maatregelen om de druk tijdelijk te verlichten acceptabel.

Om zover te komen ga ik ook de komende tijd - in het debat dat volgt, maar ook daarvoor en daarna - ervoor knokken om het beleid van de afgelopen tien, twintig jaar dat geleid heeft tot de situatie waar we nu in zitten stapje voor stapje wordt aangepast. Tegen de politieke en maatschappelijke tijdgeest in en misschien wel met de moed der wanhoop, maar bovenal uit volle overtuiging.