Kiescollege Niet-Ingezetenen - Hoofdinhoud
Op 11 oktober bespraken we de wet die een kiescollege instelt voor Nederlanders die in het buitenland wonen. Een goede zaak dat zij nu ook een stem krijgen bij het verkiezen van de Eerste Kamer. In het debat gaf ik de volgende korte bijdrage:
Voorzitter… 3,1415927… U zult het direct herkennen. Het is niet de correctiefactor van Simon Otjes die in dit wetsvoorstel een belangrijke rol speelt, maar het getal pi. En dat getal pi is de crux van het wiskundige probleem van de kwadratuur van de cirkel: als je een cirkel hebt met een bepaald oppervlak, kun je dan met behulp van liniaal en passer een vierkant maken met hetzelfde oppervlak. Meer dan 20 eeuwen debatteerden wiskundigen hierover om uiteindelijk te concluderen dat dat onmogelijk is omdat het getal pi een irrationeel transcendent getal is. Ik bedenk dit niet zelf.
Die kwadratuur van de cirkel is een goed beeld voor de puzzel die centraal staat bij dit wetsvoorstel. Het uitgangspunt is niet zo ingewikkeld: het is een goede zaak als Nederlanders die in het buitenland wonen invloed kunnen hebben op de samenstelling van de Staten Generaal omdat de wetten die wij aannemen ook invloed op hen hebben. Voor de Tweede Kamer was dat redelijk eenvoudig te regelen omdat daar alle kiesgerechtigden mogen stemmen (op een specifieke groep na waar ik nog op terug kom). Voor de Eerste Kamer ligt dat moeilijker door de getrapte verkiezing. Ik weet het: niet indirect, maar wel getrapt. En daar ontstond het probleem van de cirkel en het vierkant.
We hebben hierover bij de grondwetsherziening in eerste lezing gedebatteerd met de voorgangster van deze minister. We hebben toen het probleem op tafel gelegd dat bij de verkiezing door de leden van Provinciale Staten en van de kiescolleges Caribisch Nederland het aantal kiesgerechtigden en het aantal inwoners op vergelijkbare manier een rol spelen en daardoor de invloed van een individuele stem op de samenstelling van de Eerste Kamer vergelijkbaar is. Maar die systematiek gaat niet op bij Nederlanders die in het buitenland wonen. Er is geen sluitende registratie van kiesgerechtigden, er is geen logische verhouding tot het aantal inwoners, en dus is er geen sluitende berekening te maken die leidt tot een gelijke stemwaarde voor ingezetenen en niet-ingezetenen.
In dat debat heeft de minister mij toegezegd te onderzoeken hoe de evenredigheid van de stemwaarde kan worden geoptimaliseerd. En het doet mijn fractie goed dat de minister dat ook inderdaad gedaan heeft. De analyse van Simon Otjes heeft op een goede manier geobjectiveerd wat er op het spel staat en hoe we dat kunnen oplossen. Het nodigt wel uit om door te puzzelen, bijvoorbeeld op de vraag of het aantal kiesgerechtigden niet zou moeten meewegen in plaats van het aantal geregistreerde kiesgerechtigden. Maar eigenlijk is dat niet zo belangrijk meer nu er een model ligt dat ervoor zorgt dat de impact van elke afzonderlijke stem van ingezetenen en niet-ingezetenen ongeveer gelijk is.
Voorzitter, we hebben geen liniaal en passer en de cirkel en het vierkant zijn niet tot elkaar te herleiden. Net zo is het instellen van een kiescollege voor niet-ingezetenen geen oplossing op het principiële verschil tussen de positie van kiesgerechtigde inwoners en kiesgerechtigden in het buitenland. Maar die verschillen zijn zorgvuldig verwerkt in het voorliggende voorstel en daarom zal mijn fractie dit voorstel steunen, net zoals wij de grondwetswijziging hebben gesteund die hier wordt uitgewerkt.
Op een punt blijft onze onvrede bestaan. De ongelijke behandeling van Nederlanders in het Caribisch deel van het Koninkrijk is er nog steeds en wordt in deze wetswijziging voortgezet, ook al omdat het anders tevens voor de Tweede Kamer zou moeten worden aangepast. Dat is uiteindelijk een discussie die gaat over het democratisch deficit van het hele Koninkrijk en niet alleen over het kiescollege Eerste Kamer. Maar het ongemak blijft dat nu de Nederlandse volksvertegenwoordiging wordt samengesteld door alle Nederlanders… of ze nu in Europees Nederland wonen, of in Caribisch Nederland, of in Madagaskar, Malawi, Malediven, Mali, Malta, Marokko, de Marshalleilanden, Mauritanië, Mauritius, Mexico, nou ja, u snapt wat ik bedoel, maar niet, als enige niet door Nederlanders die op Aruba, Curaçao of Sint-Maarten wonen. Dat ongemak, voorzitter, vraagt nadere bezinning, zeker omdat in de verhoudingen binnen het Koninkrijk toch al en niet ten onrechte het gevoel bestaat dat Nederland alles bepaalt en dat de stem van Nederlanders in het Caribische deel van het Koninkrijk nauwelijks telt. En we begrijpen dat die discussie te groot is voor dit wetsvoorstel maar deze hartenkreet moest ik wel kwijt. Ik hoop dat de minister de noodzaak van de fundamentele bezinning op het democratisch tekort ook ziet, en bereid is het gesprek daarover in Koninkrijksverband verder te brengen. En dan gaat het niet alleen over vertegenwoordiging van de landen bij de behandeling van Rijkswetten zoals de regering al wil gaan voorstellen, maar om het bredere punt dat ik hier maak. Want als we het principiële probleem van de cirkel en het vierkant pragmatisch kunnen oplossen, laten we dat dan ook doen met de driehoek Aruba, Curaçao, Sint-Maarten.
.wordads-ad-wrapper { display:none; font: normal 11px Arial, sans-serif; letter-spacing: 1px; text-decoration: none; width: 100%; margin: 25px auto; padding: 0; } .wordads-ad-title { margin-bottom: 5px; } .wordads-ad-controls { margin-top: 5px; text-align: right; } .wordads-ad-controls span { cursor: pointer; } .wordads-ad { width: fit-content; margin: 0 auto; }
Advertentie
Instellingen | Privacy
sas.cmd.push(function() { sas.render("sas_110354"); }); window._stq = window._stq || []; window._stq.push( [ 'extra', { x_wordads_smart: 'render_sas_110354', }, ] );